Hoe niet te innoveren

De geboorte van Gregor, zoals het hoofdpersoon van het boek heet, neemt messiaanse vormen aan. In het holst van de nacht zet een blikseminslag het kraambed in het volle licht ‘waarna de donder zijn eerste kreetje overstemt terwijl de bliksem het omringende bos in brand zet’. De schrijver Jean Echenoz kan wel sterke scènes neerzetten.

In een dun boekje volgt Echenoz tamelijk nauwgezet de levenswandel van de Kroatische uitvinder Nikola Tesla en hij mag daarbij graag zijn tics en merkwaardige karaktertrekken wat aanzetten. Gregor leidt aan smetvrees (behalve als het om duiven gaat), hij heeft een dwangmatige neiging om alles te tellen (behalve geld) en alles wat hij bedenkt ziet hij zo helder voor zich dat het uitwerken hem meestal zinloos lijkt.

Op zijn 28-ste trekt hij naar Amerika waar hij als assistent bij het multitalent Thomas Edison terecht kan. Edison heeft dan net een eerste buurtcentrale op 110 volt gelijkspanning in Manhattan opgeleverd om mensen met gloeilampen (zijn eerdere uitvinding) van stroom te voorzien. Gregor vindt gelijkspanning een slecht systeem omdat er veel warmteontwikkeling optreedt in de kabels. ‘Wie warmte zegt, zegt al vrij gauw vonk, vuurzee, rampspoed, verzekeraars en brandweerlieden, niet leuk dus’, aldus Echenoz. Gregor laat zien dat wisselspanning efficiënter is omdat je die met transformatoren op een hogere spanning kunt brengen, hetgeen de transportverliezen verkleint.

Maar Gregor is niet voorbereid op de smaadcampagne die daarop volgt. Edison, de eeuwige showman, heeft besloten mensen te laten zien hoe gevaarlijk wisselspanning is en doet dat door in het openbaar een olifant te elektrocuteren met 6600 volt. ‘Dikke rookwolken stijgen op uit de elektroden aan het lijf van de olifant, die direct in elkaar zakt, als een doorgeprikte ballon, met haar vier verslapte poten in de vier windrichtingen. Quod erat demonstrandum. Daverend applaus.’

Uiteindelijk wint wisselspanning toch, zoals wij allen weten, maar doordat zowel Edison als George Westinghouse, oprichter van Westinghouse Eletric Company hem belazeren, wordt Gregor daar niet rijker van.

Lang, slank, dandyachtig gekleed en wonend op hotelkamers bedenkt Gregor onophoudelijk nieuwe generatoren, zenders, ontvangers en jawel vrije energie voor iedereen. Maar steeds gaat iemand anders met zijn vindingen aan de haal (Marconi zou de radiocommunicatie van hem hebben). Vaak uit geldbejag, soms uit jaloezie. Na een aanrijding op een winternacht sterft hij alleen met zijn duiven op een goedkope hotelkamer. Wat een einde voor een genie.