Het onderwijs heeft niet meer mensen, maar robots nodig

Anka Mulder zegt in Trouw dat digitale geletterdheid broodnodig is en pleit voor het opleiden van docenten. Terecht, maar de suggestie is dat dat nog niet gebeurt, en dat is feitelijk onjuist. Er bestaat al bijna tien jaar een opleiding voor digitale geletterdheid (mediawijsheid): de Nationale Opleiding Mediacoach. Die heeft al meer dan duizend docenten en bibliothecarissen opgeleid. Zij weten nu handen en voeten te geven aan thema’s als online privacy, smartphone, nepnieuws, coderen, pesten, 3D-printen, robots, en nog meer van die beroemde 21ste-eeuwse vaardigheden.

Kunstmatige intelligentie
Toegegeven: het zijn maar duizend+ mediacoaches, dus dat schiet niet op. Alle 250 duizend docenten in het primair en voortgezet onderwijs bereiken, plus alle universitaire docenten, vraagt een enorme schaalvergroting. Daar hebben we niet meer mensen, maar het gebruik van kunstmatige intelligentie (KI; het brein van robots) voor nodig. KI is de enige structurele oplossing om ons sneller en massaler te laten leren. Dat geldt niet alleen voor docenten mediawijsheid, maar voor alle docenten.

De huidige insteek van het kabinet – meer menselijke docenten aannemen om het lerarentekort op te heffen – zal niet werken. We hebben duizenden jaren vertrouwd op het menselijk brein, maar dat is nu wel zo’n beetje aan z’n end. Ons brein heeft robothulp nodig. Robots zullen het saaie deel van docentenwerk overnemen en van gewone docenten superdocenten maken, met eindelijk tijd voor diep menselijk contact. Dat is namelijk de brandstof van de arbeidsmarkt van de toekomst.

Verdwijnberoepen
Anka Mulder waarschuwt dat digitale vaardigheden nodig zijn voor de arbeidsmarkt en dat er nu kansenongelijkheid ontstaat. Dat is mild uitgedrukt, en eigenlijk speelt er heel wat anders. Robots stelen onze banen, en niemand, hoogopgeleid of laagopgeleid, is er immuun voor. De grote onderzoekbureaus schatten zoals bekend in dat rond de helft van de huidige beroepen ‘verdwijnberoepen’ zijn: beroepen met taken die (toekomstige) robots beter kunnen, en dat zijn er erg veel. Of je nou mediawijs bent of niet, die banen zijn weg.

Wat overblijft zijn de veelbesproken beroepen van de toekomst – alles wat robots niet kunnen en mensen wel – en die vereisen kort gezegd diep menselijk contact. En daar schort het aan. De huidige generatie jongeren en ouderen lijkt voor een verontrustend groot deel verslaafd aan het scherm.

Smartphone zombies zijn niet in staat een gezond evenwicht te bewaren tussen aandacht voor het scherm en aandacht voor de mensen om zich heen. Het verstoort vriendschappen, het verstoort het leervermogen op school, het verstoort samenwerking in goede harmonie op het werk. De H-(hyperconnected) generatie is niet in staat zich om te scholen tot een van die beroepen van de toekomst.

Smartphonevrije klassen
Ik heb er het onderzoek naar hyperconnected youth in 2020 uit 2012 (!) nog eens bijgehaald van het gezaghebbende Amerikaanse researchinstituut PEW. De ene helft van de duizend geïnterviewde experts zag vooral problemen, zoals gebrek aan focus en diep menselijk contact, de andere helft vooral kansen door het ontstaan van een globaal brein.

In werkelijkheid zijn beide effecten merkbaar, positief en negatief, en niet pas in 2020, maar nu al. In het onderzoek pleitte ik voor timeout-zones op school, smartphonevrije klassen, en lessen in het negeren van mensen online. Afleren in plaats van aanleren. Dit jaar kwam PEW met nieuw onderzoek, waaruit blijkt dat het gedoseerde gebruik van technologie kan bijdragen aan harmonie online en offline. Alleen zo is de H-generatie geschikt voor de arbeidsmarkt van de nabije toekomst.

Om in die toekomst te komen moeten twee tot nu toe volstrekt gescheiden werelden de handen ineenslaan. Samenwerking tussen robots en docenten, tussen de robotmakers en de onderwijsmakers. Kom op TU Delft!

Marcel Bullinga is futuroloog en adviseur van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij. Hij schrijft momenteel een boek over robots. Ook wil hij de een Robot Trendwatcher ontwerpen. Hij is bereikbaar via info@futurecheck.nl.