‘Het hele maaiveld mag op zijn kop’

,,Ik wil het in mijn vingers hebben, ik wil het begrijpen. Het is een hele exercitie om alle gebouwen en verhuisplannen in je kop te krijgen.” Riek Bakker is bezig met haar huiswerk. Het immer onderschatte voorwerk is, benadrukt ze, van groot belang. Voordat de eerste schetsen van de tekentafel rollen, moeten alle ins en outs van het gebied duidelijk zijn: de wensen, de mogelijkheden, de knelpunten. ,,Met een goed programma van eisen gaat het ontwerpen bijna vanzelf.”

De behuizing van de TU is grofweg eenderde te ruim. De universiteit wil zich daarom terugtrekken rond de Mekelweg en de historische gebouwen (TU-Noord) een nieuwe, universiteitsgerelateerde, bestemming geven. Om de geclusterde faculteiten bij elkaar te huisvesten, staan de komende vijf jaar diverse verhuizingen op stapel. ,,De bedoeling is om dat te stroomlijnen, zodat er niet zomaar ad hoc gebouwen worden neergezet. De TU heeft gezegd: we laten dat één keer heel goed uitdenken, zodat er een samenhangend plan komt waarmee we de komende tien jaar vooruit kunnen.”

Met Riek Bakker heeft de TU een stedenbouwkundig zwaargewicht aangetrokken. Bakker – kersvers hoogleraar stedenbouw in Eindhoven – kreeg maatschappelijk complexe bouwprocessen van de grond, zoals de Kop van Zuid en de wijk Leidsche Rijn bij Utrecht. De TU-wijk is een totaal ander project. ,,Ik vind het een prachtige opdracht: honderd hectare binnen de stad, een kwart van de gemeente Delft”, zegt Bakker. ,,Ik ben er trots op dat ze mij hebben gevraagd.”
Afrikanen

Er moet volgens haar ‘keihard wat gebeuren’ aan de TU-wijk. ,,Ik zou de wijk niet dramatisch willen noemen – verre van dat. Maar je moet wel erg je best doen om er te willen zijn. De coherentie tussen de delen is zoek. En ’s avonds is het er niet prettig toeven. Daarom zal er vooral veel aandacht naar de openbare ruimte gaan. Het hele maaiveld mag op zijn kop.”

Neem de waterpartijen, waarmee veel meer gedaan kan worden. Of de begroeiing tussen de faculteiten. Duur? Ach, relativeert Bakker: ,,Voor onderhoud is ieder jaar een fiks budget beschikbaar. Als je ophoudt om daar steeds Afrikanen van te kopen, kom je al een heel eind.”

De huidige gebouwen noemt ze wisselend van kwaliteit. ,,Van sommige ben ik blij dat ze er zijn, andere zouden van mij zo weg mogen. Nee, ik sluit ook niet uit dat dat gebeurt. Ik sluit voorlopig niks uit.”

De projecten-in-uitvoering liggen vast, maar voor de resthoudt Bakker momenteel ‘alles tegen het licht’; de strategische vastgoedplannen van de TU worden ‘helemaal doorgevlooid’. Die strategische visie gaat uit van de Mekelweg als centrale wandelboulevard, waarlangs allerlei bedrijvigheid plaatsvindt. ,,Publieksfuncties concentreren, daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Dat spreekt me aan. Je kunt natuurlijk niet alles ontkennen van wat er tot nu toe is bedacht.”

Maar andere ideeën worden nog eens opnieuw onderzocht. Belangrijk punt van discussie vormt het al dan niet ondergronds parkeren – ,,Is zoiets beheersbaar en wat gaat het kosten?” Een andere onopgeloste kwestie: krijgen faculteiten allemaal een eigen gebouw met alles erop en eraan, of komt er een centraal pand met collegezalen. ,,Die knoop moet snel worden doorgehakt. Wat mijn voorkeur heeft? Daar ben ik heel laconiek in: de TU krijgt wat ze wil.”

Bij de opknapbeurt voor de TU-wijk is samenwerking met de gemeente volgens Bakker onontbeerlijk. ,,Die maakt uiteindelijk het bestemmingsplan.” Bovendien: ,,De TU-wijk heeft nu helemaal niets met de stad te maken. Dat kan toch niet waar zijn. De TU en Delft horen bij elkaar. Delft Kennisstad kan niet met de rug naar de universiteit gaan staan.”

Ze meent dat de gemeente er alles aan gelegen is om samen met de TU naar verbeteringen te zoeken. ,,Dit is daarvoor ook het goede moment.” Want Delft werkt aan een planologische toekomstvisie tot 2030. En heeft daarvoor Riek Bakker ingeschakeld. ,,Dat is geen toeval. De TU heeft mij in eerste instantie bij haar plannen betrokken omdat ik al voor de gemeente aan de slag was. Maar het komt wel mooi uit.”

Zal het haar lukken om de TU-wijk een kloppend hart te geven? ,,Dat weet ik niet. Ik probeer aandacht en liefde voor het gebied te wekken. Maar we moeten eerst uitzoeken welke sfeer de wijk kan hebben, wat voor winkels komen er, is er een markt voor, wat is haalbaar? Het heeft geen zin om vooruit te lopen op wat je wilt maken, als het programma van eisen nog niet duidelijk is.” Nog voor het einde van dit jaar hoopt Bakker het programma klaar te hebben, zodat er in de zomer een voorlopig ontwerp ligt.

,,Mooie gebouwen neerzetten is één ding. Maar als het gebied niet klopt, staan ze ook maar als een ei in de wei.” Stedenbouwkundige Riek Bakker broedt op een masterplan voor de TU-wijk.

,,Ik wil het in mijn vingers hebben, ik wil het begrijpen. Het is een hele exercitie om alle gebouwen en verhuisplannen in je kop te krijgen.” Riek Bakker is bezig met haar huiswerk. Het immer onderschatte voorwerk is, benadrukt ze, van groot belang. Voordat de eerste schetsen van de tekentafel rollen, moeten alle ins en outs van het gebied duidelijk zijn: de wensen, de mogelijkheden, de knelpunten. ,,Met een goed programma van eisen gaat het ontwerpen bijna vanzelf.”

De behuizing van de TU is grofweg eenderde te ruim. De universiteit wil zich daarom terugtrekken rond de Mekelweg en de historische gebouwen (TU-Noord) een nieuwe, universiteitsgerelateerde, bestemming geven. Om de geclusterde faculteiten bij elkaar te huisvesten, staan de komende vijf jaar diverse verhuizingen op stapel. ,,De bedoeling is om dat te stroomlijnen, zodat er niet zomaar ad hoc gebouwen worden neergezet. De TU heeft gezegd: we laten dat één keer heel goed uitdenken, zodat er een samenhangend plan komt waarmee we de komende tien jaar vooruit kunnen.”

Met Riek Bakker heeft de TU een stedenbouwkundig zwaargewicht aangetrokken. Bakker – kersvers hoogleraar stedenbouw in Eindhoven – kreeg maatschappelijk complexe bouwprocessen van de grond, zoals de Kop van Zuid en de wijk Leidsche Rijn bij Utrecht. De TU-wijk is een totaal ander project. ,,Ik vind het een prachtige opdracht: honderd hectare binnen de stad, een kwart van de gemeente Delft”, zegt Bakker. ,,Ik ben er trots op dat ze mij hebben gevraagd.”
Afrikanen

Er moet volgens haar ‘keihard wat gebeuren’ aan de TU-wijk. ,,Ik zou de wijk niet dramatisch willen noemen – verre van dat. Maar je moet wel erg je best doen om er te willen zijn. De coherentie tussen de delen is zoek. En ’s avonds is het er niet prettig toeven. Daarom zal er vooral veel aandacht naar de openbare ruimte gaan. Het hele maaiveld mag op zijn kop.”

Neem de waterpartijen, waarmee veel meer gedaan kan worden. Of de begroeiing tussen de faculteiten. Duur? Ach, relativeert Bakker: ,,Voor onderhoud is ieder jaar een fiks budget beschikbaar. Als je ophoudt om daar steeds Afrikanen van te kopen, kom je al een heel eind.”

De huidige gebouwen noemt ze wisselend van kwaliteit. ,,Van sommige ben ik blij dat ze er zijn, andere zouden van mij zo weg mogen. Nee, ik sluit ook niet uit dat dat gebeurt. Ik sluit voorlopig niks uit.”

De projecten-in-uitvoering liggen vast, maar voor de resthoudt Bakker momenteel ‘alles tegen het licht’; de strategische vastgoedplannen van de TU worden ‘helemaal doorgevlooid’. Die strategische visie gaat uit van de Mekelweg als centrale wandelboulevard, waarlangs allerlei bedrijvigheid plaatsvindt. ,,Publieksfuncties concentreren, daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Dat spreekt me aan. Je kunt natuurlijk niet alles ontkennen van wat er tot nu toe is bedacht.”

Maar andere ideeën worden nog eens opnieuw onderzocht. Belangrijk punt van discussie vormt het al dan niet ondergronds parkeren – ,,Is zoiets beheersbaar en wat gaat het kosten?” Een andere onopgeloste kwestie: krijgen faculteiten allemaal een eigen gebouw met alles erop en eraan, of komt er een centraal pand met collegezalen. ,,Die knoop moet snel worden doorgehakt. Wat mijn voorkeur heeft? Daar ben ik heel laconiek in: de TU krijgt wat ze wil.”

Bij de opknapbeurt voor de TU-wijk is samenwerking met de gemeente volgens Bakker onontbeerlijk. ,,Die maakt uiteindelijk het bestemmingsplan.” Bovendien: ,,De TU-wijk heeft nu helemaal niets met de stad te maken. Dat kan toch niet waar zijn. De TU en Delft horen bij elkaar. Delft Kennisstad kan niet met de rug naar de universiteit gaan staan.”

Ze meent dat de gemeente er alles aan gelegen is om samen met de TU naar verbeteringen te zoeken. ,,Dit is daarvoor ook het goede moment.” Want Delft werkt aan een planologische toekomstvisie tot 2030. En heeft daarvoor Riek Bakker ingeschakeld. ,,Dat is geen toeval. De TU heeft mij in eerste instantie bij haar plannen betrokken omdat ik al voor de gemeente aan de slag was. Maar het komt wel mooi uit.”

Zal het haar lukken om de TU-wijk een kloppend hart te geven? ,,Dat weet ik niet. Ik probeer aandacht en liefde voor het gebied te wekken. Maar we moeten eerst uitzoeken welke sfeer de wijk kan hebben, wat voor winkels komen er, is er een markt voor, wat is haalbaar? Het heeft geen zin om vooruit te lopen op wat je wilt maken, als het programma van eisen nog niet duidelijk is.” Nog voor het einde van dit jaar hoopt Bakker het programma klaar te hebben, zodat er in de zomer een voorlopig ontwerp ligt.