Groningers willen bodemonderzoek voor bewoners

“Dit had veel eerder moeten gebeuren natuurlijk”, zegt Jelle van der Knoop, socioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen en voorzitter van de Groninger Bodembeweging. “Er is veel onderzoek geweest, maar dat was nooit gericht op de mensen. De bevolking heeft veel  last van verzakkingen van huizen. Maar bij de commissie bodemdaling krijgen ze geen gehoor, en bij de NAM ook niet. Of ze kregen te horen dat het aan het grondwater ligt. Iedereen wijst naar elkaar en niemand wordt geholpen. Er is dringend nieuwe kennis nodig.”

Onderzoekfinancier NWO stelde het onderzoeksprogramma DeepNL in op advies van de onderzoeksraad voor een structureel onderzoeksprogramma naar de problemen van de gaswinning in Groningen. De komende vier jaar zullen 31 promovendi en postdocs samenwerken met senioronderzoekers aan laboratoriumexperimenten, computersimulaties en veldwerk.

Delta stuurde Van der Knoop het onderzoeksprogramma DeepNL van NWO toe en vroeg hem naar zijn reactie. In totaal gaat het om 8 onderzoeksprojecten die met 9 miljoen euro ondersteund worden.  

Zachte pap

Van der Knoop noemt als eerste het programmaonderdeel Monitoring and Modelling the Groningen Subsurface van professor Ramon Hanssen (CiTG). Eerder deze maand kwam Hanssen in het nieuws met zijn onderzoek dat de verzakking van Nederland in beeld bracht. Noordoost Groningen kleurt op die kaart geel tot rood. Van der Knoop is vooral geïnteresseerd in de ongelijkmatige bodemdaling. “Trillingen versnellen het inklinken van de bodem, maar als dat bij zand, veen of klei anders verloopt levert dat lokale verzakkingen op.” Het onderzoeksprogramma wil satellietgegevens combineren met bodemmodellen om beter te begrijpen hoe het oppervlak reageert op de gaswinning.

Verschillende typen aardbevingen

Ook het programma Softtop van prof.dr. Michael Hicks (CiTG) kijkt naar de variatie in bodemsamenstelling omdat dit verschillende typen aardbevingen oplevert. Zo hopen ze bewegingen van het grondoppervlak accurater te kunnen voorspellen. Van der Knoop zegt het zo: “In Turkije heb je een rotsachtige bodem, maar in Groningen is het een zachte pap. Daardoor krijg je soms aan het oppervlak een flinke nazwiep van zo’n aardbeving.”

‘Injectie van vloeistoffen, daar zitten we niet op te wachten’

Over het onderzoek InFocus van dr.ir. Femke Vossepoel (CiTG) naar aardbewegingen langs breuklijnen zegt Van der Knoop dat hem vooral interesseert hoe lang de bevingen nog doorgaan nadat de gaswinning is stilgelegd. “Gaat het nog 10 jaar door, of stopt het na 2 jaar?”. Vossepoel schrijft dat haar onderzoek helpt om verschillende gaswinning scenario’s door te rekenen om de effecten van aardbevingen voor de maatschappij te minimaliseren. Dat valt niet helemaal samen met wat Van der Knoop ervan verwacht.

Vloeistof of gas injecteren

Het onderzoeksprogramma Science4Steer van prof.dr.ir. Jan Dirk Jansen (CiTG) wil de basis leggen voor injectie van vloeistoffen of gassen om bodembewegingen te minimaliseren. Stoppen de aardbevingen wanneer de productie in Groningen wordt stilgelegd, of komen er juist nieuwe bevingen, vragen de opstellers zich af. Wat gebeurt er als er gas ondergronds wordt opgeslagen, en hoe reageert de bodem op veranderende spanningen? De onderzoekers willen daar met laboratoriumexperimenten en computermodellen meer duidelijkheid over krijgen. “Injectie van vloeistoffen, daar zitten we niet op te wachten”, reageert de voorman van de Groninger Bodembeweging. “We zitten nu in de afbouwfase van de gaswinning. Stabilisatie door injectie komt voor ons te laat. Misschien werkt dat voor nieuwe velden, maar niet in Groningen.”

De NAM, verantwoordelijk voor gaswinning in Groningen, is medefinancier van het onderzoek maar heeft inhoudelijk geen invloed, verklaart een woordvoerder van NWO.