Goede voornemens

Maar ze slaagde er niet in de vrede in het kabinet te verstoren. In Delta van vorige week werd evenmin veel aandacht besteed aan wat de Miljoenennota op het gebied van onderwijs en wetenschap te melden had. Een bericht over de korting van vijftien miljoen op de algemene middelen van universiteiten, een stukje van Robert Fokkink over de korting op de bètabonus, en dat was het wel zo’n beetje. Toch verdienen de kabinetsplannen voor 2009 het om even op een rijtje gezet te worden.
Minister Plasterk wil meer ruimte voor de excellente onderzoeker maken. Er komt onder de noemer ‘vernieuwingsimpuls’ jaarlijks 150 miljoen euro vanuit NWO beschikbaar, zodat de beste wetenschappers in zo groot mogelijke vrijheid onderzoek kunnen doen. Verder wordt er in 2009 16 miljoen euro geïnvesteerd in onderzoeksfaciliteiten. Ook wil de minister de zesjesmentaliteit in het onderwijs bestrijden, en krijgen promovendi meer ruimte om hun eigen onderzoeksloopbaan te kiezen in graduate schools.
Economische Zaken stelt 500 miljoen euro beschikbaar uit het Fonds Economische Structuurversterking voor kennis, innovatie en onderwijs. Komend jaar wordt in totaal 29 miljoen euro ingezet voor de uitvoering van maatschappelijke innovatieprogramma’s op het gebied van veiligheid, zorg, water, energie en onderwijs. Het kabinet investeert daarnaast fors in een duurzame energiehuishouding. Deze kabinetsperiode wordt 438 miljoen euro geïnvesteerd in onder andere duurzame mobiliteit, groene grondstoffen, nieuw gas en duurzame elektriciteit. Het kabinet wil ook het aanbod van duurzame producten vergroten, en introduceert daarbij elementen van het cradle-to-cradle-concept.
Opmerkelijk is ook de nieuwe positie van OCW in het kabinetsbeleid. De uitgaven en beleidsvoornemens voor kennis en onderwijs worden niet langer gepresenteerd onder de beleidspijler II rond ‘een innovatieve, concurrerende en ondernemende economie’, maar onder beleidspijler IV ‘sociale samenhang’. Een boekhoudkundige truc misschien, maar het zet universitair onderzoek wel in een ander daglicht: wetenschap in dienst van de samenleving.
Samenvattend betekenen de kabinetsplannen: meer aandacht voor excellentie in onderzoek en onderwijs en stimulansen voor duurzame productie, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek in dienst van de samenleving. Een nieuwe insteek waar de TU Delft gezien haar missie om ‘bij te dragen aan verantwoorde oplossingen voor urgente maatschappelijke vraagstukken’ zich in zou moeten kunnen vinden.
Natuurlijk is het afwachten wat er van al die plannen terechtkomt, en is het nog maar de vraag of het geld op de juiste plekken zal landen. De universiteiten zijn niet onverdeeld blij met de versterkte positie van NWO die ten koste gaat van de eigen portemonnee. En als de kredietcrisis zich verder uitbreidt, zou ook de Nederlandse economie wel eens in zwaarder weer terecht kunnen komen. Dan zal Bos toch in de begroting moeten snijden. Maar vooralsnog heeft het kabinet op gebied van wetenschap en innovatie een degelijke visie ontwikkeld, en dat mag ook best eens gezegd worden. Het geeft deze burger in elk geval weer moed.

Drs. Daan Schuurbiers is onderzoeker bij de werkgroep biotechnologie en maatschappij.