Geen Youp, maar wiskunde

Bij elke TU-student zou hij op het nachtkastje moeten liggen: ‘Het wiskundeboek’ van Clifford A. Pickover. Daterend van 2009, vertaald in 2011, geeft het in 500 bladzijden van 250 korte verhaaltjes, elk met eigen bladvullende illustratie, een subliem overzicht van de geschiedenis van de wiskunde. En meer dan dat. Door keuze van onderwerpen en rijkdom van associatie laat het boek zien welke onmetelijke betekenis de wiskunde heeft gehad voor de ontwikkeling van de natuurwetenschappen, de sociale wetenschappen, en voor ons moderne dagelijkse leven.

Achter alles ligt wiskunde. Een van de meest verbazende verschijnselen is de logaritmische spiraal. Bestudeerd als wiskundig object door Descartes en Bernoulli, blijkt deze in de natuur van hoog tot laag aanwezig: de kleine nautilusschelp is net zo goed een logaritmische spiraal als verre sterrenstelsels. Geen wonder dat de auteur uiteindelijk verzucht, dat kennelijk de wereld zelf wiskunde ís.

Ware wetenschap zal daarom altijd een teruggaan tot wiskunde, of uitbouwen van wiskunde moeten zijn; en toepassingen van wetenschap, hoe praktisch ook, zullen altijd aan wiskunde hun garantie van juistheid, werkzaamheid en veiligheid moeten ontlenen.

En dan, op dit moment, zijn er ongeveer tegelijkertijd twee nieuwtjes aan de TU.

Ten eerste, het onderwijs in de wiskunde, dat aan de TU Delft al eerder zware klappen opliep, ziet er weer een aankomen. De wiskunde wordt opgenomen in een ‘modulair onderwijssysteem’, waardoor de druk op haar tijdsbeslag vermeerdert, en haar toetsing afhankelijk wordt van studieresultaten elders. De redenen zijn duidelijk: er is minder geld, dus minder tijd, en de studenten moeten maar liefst zo snel mogelijk doorstromen.

Ten tweede, aan de TU wordt een landelijk bekende conferencier, Youp van ’t Hek, benoemd als professor in cultuur. Uiterst ironisch is dat de benoemde juist afwezigheid van cultuur tot zijn persoonlijk kenmerk had gemaakt. Des te meer ironisch, omdat immers wegens gebrek aan geld en tijd de studielast aan de TU wordt verminderd tot het strikt noodzakelijke. Wat kan deze man te melden hebben dat noodzakelijk, of nuttig, of zelfs maar bruikbaar zou zijn voor aankomende ingenieurs?

De twee besluiten, zeker in onderlinge samenhang gezien, kunnen pertinent niet juist zijn. Een samenhang is hoogstens voorstelbaar wegens de behoefte aan doorstroming. Want de nieuwe hoogleraar heeft waarschijnlijk niets meetbaars bij te brengen; de toetsing van het studieresultaat is dan eenvoudig, een automatisme, en de doorstroming verzekerd. Maar zulke overwegingen kunnen aan een TU echt enkel als grapje bestaansrecht hebben.

Zodat de tijd lijkt gekomen voor een oproep, zelfs smeekbede aan het college van bestuur: neem geen loopje met de wiskunde! Schuif wat u maar wilt en waar u maar wilt; alleen, handhaaf de eisen van de wiskunde en laat die gelden boven alles. Laat iedere student die de TU afmaakt, doordrongen zijn van de beginselen en normen van de wiskunde. Kent hij wiskunde, dan zal hij de wereld kennen; want de wereld ís wiskunde.

Mocht het nuttig zijn om het tij te keren, dan zal ik graag aan ieder collegelid een exemplaar van ‘Het wiskundeboek’ cadeau doen. Misschien komen ze dan wel tot de slotsom dat aanstaande ingenieurs hun tijd beduidend zinniger kunnen doorbrengen met Pickover dan met een succesvolle verkoper van onbehouwen praatjes. Misschien kunnen ze Pickover op een of andere manier een klein plekje bezorgen in het curriculum. Dat zou geweldig zijn, en van werkelijke betekenis voor de kwaliteit van de TU-ingenieur van de toekomst. Alleen kan ik helaas niet beloven aan elke TU-student een exemplaar van Pickover cadeau te doen.

Dr. Charel B. Krol Dobrov, juridisch raadsman

Slechts vier universiteiten zagen het aantal eerstejaars nog toenemen. De grootste stijger is Wageningen Universiteit, waar voor het eerst meer dan duizend eerstejaars instroomden: een toename van 9,3 procent. Vijf jaar geleden waren het er nog maar zeshonderd.

Ook de Radboud Universiteit (3,3 procent) en de UvA (1,2 procent) kregen meer aanmeldingen. Verder lijkt de Universiteit Twente enorm te groeien met meer dan dertig procent, maar dat is schijn. Het komt doordat de UT haar ‘schakelstudenten’ dit jaar inschrijft als bachelorstudenten, terwijl ze vorig jaar nog als masterstudenten genoteerd stonden. De werkelijke toename van het aantal eerstejaars bachelorstudenten is ongeveer 3,6 procent, zegt een woordvoerder.

Het is niet bekend hoeveel schakelstudenten er bij de andere universiteiten tussen de ‘gewone’ eerstejaars staan. De universiteiten hebben daar nog geen landelijke cijfers over weten te verzamelen. De cijfers zijn dus enigszins vervuild, maar geven wel de trend aan.

Aan sommige universiteiten is het aantal eerstejaars bachelorstudenten flink gedaald. Zo trok de Erasmus Universiteit na de piek van vorig jaar weer ongeveer evenveel studenten als in september 2008, wat een daling van elf procent behelst.

De cijfers komen van de data-afdeling van de Dienst Uitvoering Onderwijs, dat zogeheten ‘etalagebestanden’ heeft gemaakt met cijfers over het hoger onderwijs. Vorig jaar werden die cijfers aangepast omdat er iets was misgegaan met de tellingen bij de Universiteit Maastricht. Nu lijken ze beter te kloppen.

Van alle soorten opleidingen verliezen de rechtenopleidingen het meest: acht procent. Taal & cultuur en economie gaan allebei met zo’n vijf procent omlaag. Techniek verliest 4,4 procent, terwijl studies van de sector natuur bijna een procent stijgen. Winnaars zijn gedrag & maatschappij en – uiteraard – de landbouwsector.