Met behulp van een door een IO-student ontworpen injectiespuit zijn de ruim driehonderd iepen aan de Mekelweg deze week ingeënt tegen de iepziekte.
De bomen worden bedreigd door een besmettelijke schimmelinfectie die reeds sinds 1920 deze stadsboom teistert. Industrieel ontwerper Remco Kalf studeerde augustus vorig jaar cum laude af op de ergonomische verantwoorde injectiespuit die de ‘bomendokters% nu gebruiken.
Figuur 1 Cyclus van de iepziekte (bron: het Iepeziekteberaad)
De iep, onder andere herkenbaar aan de asymetrische bladvorm, is de ideale stadsboom. Hij kan goed tegen vuile lucht en groeit op vele grondsoorten. Alleen al in Amsterdam staan er 50.000. Toch wordt uitgerekend deze sterke boom nu bedreigd door een epidemie.
,,In feite is het zijn eigen natuurlijke afweermechanisme dat de iep de das om doet%%, legt Remco Kalf uit. ,,Zodra een iep besmet wordt met een willekeurige schimmel dan sluit hij op de plaats van besmetting zijn transportvaten af. Hierdoor wordt de doorvoer van water en voedingsstoffen uit de bodem naar de bladeren afgesloten.%%
Dat is op zich niet zo%n probleem omdat bomen een heleboel transportvaten hebben. Maar de iep heeft zijn transportvaten, in vergelijking met andere bomen, sterk geconcentreerd vlak onder de bast liggen. Ze bevinden zich in de laatste jaarringen, terwijl ze bij de meeste bomen meer verspreid door de stam zitten. Daardoor heeft een lokale afknelling van de transportvaten als gevolg van een besmetting aan de bast een groter effect.
Bovendien wekt de veroorzaker van de iepziekte, de schimmel ophiostoma ulmi, in vergelijking met andere schimmels, een erg heftige afweerreactie op. De ophiostoma ulmi verspreidt zich op grote schaal via de iepenspintkever, een houtvretend kevertje van enkele millimeters groot. Al deze factoren, veelvoudige blootstelling, heftige afweerreacties en sterke concentratie van de vaten, maken de ziekte voor elke boom fataal.
Verticillium dahliae
Kalf: ,,Een boom die eenmaal ziek is, is niet meer te genezen. Bladeren en takken worden bruin, verdrogen en ten slotte sterft de hele boomtop af. Het is dus zaak om te voorkómen dat de bomen ziek worden.%% Dat zou kunnen door de verspreiding van de schimmel via spintkevers tegen te gaan, maar dat is praktisch problematisch. Behalve dat de kevers moeilijk op te sporen zijn, doden bestrijdingsmiddelen ook andere insekten, die onschadelijk zijn. Wel effectief is het snel opruimen van dood iepehout, waar de kevers zich in voortplanten.
De oplossing om bomen te sparen moet momenteel vooral gezocht worden in het resistent maken van gezonde bomen. Dat kan door deiepen jaarlijks te injecteren met een andere schimmel, de verticillium dahliae. Deze wordt in de sapstroom van de boom gebracht. De werking van dit ‘medicijn% berust op het tegengaan van de heftige afweerreactie van de iep.
Het injecteren van iepen dient jaarlijks herhaald te worden en moet plaatsvinden in de periode nadat de bladeren uitgekomen zijn, omdat dan de zuigende werking van de transportvaten goed is. Bovendien zijn dan de larven van de kevers nog net niet verpopt. Elke boom krijgt op heuphoogte vlak onder de bast om de tien centimeter twee druppels van de schimmelsuspensie.
De enorme spuit die tot nu toe gebruikt werd, was vrij snel en nogal provisorisch in elkaar gezet met weinig aandacht voor de gebruiksvriendelijkheid. Aangezien de injecteurs gedurende deze zes weken van het jaar veel werk moeten verztten (zo%n 1.100 injecties per persoon per dag), leidde het gebruik van deze spuit tot lichamelijke klachten. Kalf: ,,Ze kregen last van hun gewrichten in de onderarm doordat ze moesten draaien en kracht zetten tegelijk.%%
Ook bleek het apparaat niet handig in gebruik. Het was moeilijk doseren. En ook het bijvullen bleek erg onhandig, terwijl dat wel vaak nodig was.
Reservoir
Figuur 2 Dwarsdoorsnede van de injectiespuit
Kalf ontwierp een nieuw injectie-apparaat dat makkelijker te bedienen is en prettiger om mee te werken. De bomendienst Heidemij Realisatie BV, waar Kalf zijn afstudeerontwerp voor maakte, heeft vijftien prototypen laten maken en werkt daar nu sinds twee weken voor het eerst mee.
Het nieuwe apparaat werkt volgens hetzelfde principe als het oude. Daar waar je de oude spuit met de palm van de hand de boom in moest duwen, zit nu een schokdempend handvat. Bovendien kan de grip die met de andere hand vastgehouden wordt, versteld worden zodat die voor elk persoon comfortabel voelt.
De dosering van het nieuwe apparaat werkt niet langer met druppels maar meet 200 microliter af. Door een soort trekker over te halen loopt de vloeistof in de guts die in de boom steekt. Groot voordeel van dit nieuwe systeem is dat de injecteur niet langer aan het reservoir hoeft te draaien om twee druppels op de guts te laten vallen, want met name die draaibeweging leidde tot veel klachten.
Overigens moest voorheen dat reservoir ook weer helemaal teruggedraaid worden om het opnieuw bij te vullen. In het apparaat van Kalf zit een uitneembaar reservoir. ,,Dit is een nog niet opgeblazen petfles%%, legt hij uit. ,,Die dingen worden massaal geproduceerd en zijn voor een kwartje per stuk te krijgen. Ze zijn bovendien erg sterk en transparant, kortom ideaal voor dit gebruik. De fles wordt afgesloten met een septum waardoor een injectienaald prikt om 200 microliter per keer op te zuigen. Zodra het reservoir leeg is klik je gewoon een nieuwe onder het apparaat.%%
Stoer
Figuur 3 Remco Kalf: ,,Het moest een wat stoer apparaatzijn”
Verder heeft Kalf veel aandacht besteedt aan de vormgeving van het nieuwe produkt. ,,Het lijkt misschien raar, maar ik vind het uiterlijk van het apparaat heel belangrijk. De mensen die het gebruiken moeten zich er lekker bij voelen. Dat bepaalt voor een belangrijk deel of zo%n produkt succesvol is en op grote schaal gebruikt wordt. Ik vond daarom dat het een wat stoer apparaat moest zijn dat er professioneel uitziet. Daarom heb ik gekozen voor een aluminiumuitvoering met een blauw reservoir en een zwart handvat.”
De eerste reacties van de injecteurs zijn positief. Ze vinden het een erg futuristisch en aanzienwekkend apparaat dat prettig is om mee te werken. Wel moet nog een lekkageprobleem in de microsuspensor worden verholpen.
Kalf: ,,Als je gaat injecteren dan moet je meteen de hele straat doen anders heeft het geen zin. De ziekte verspreidt zich namelijk ook via wortelcontact en daar helpt de inenting niet tegen. Hoe dat precies werkt, daar is men nog niet uit. Dat maakt inentingen voor particulieren wel duur.”
Het inenten van een boom kost gemiddeld ruim dertig gulden. De behandeling van de Mekelweg kostte ongeveer tienduizend gulden. Maar de overlevingskans van de iepen wordt met dat geld wel veel groter, verzekert de Heidemij. Het landelijk gemiddelde van uitvallende iepen ligt rond de vijf procent, maar onder de 13.000 geïnjecteerde bomen ligt dat uitvalpercentage onder de 0,5 procent. Volgend jaar is te zien of met de investering van tienduizend gulden het groene lentegezicht van de Mekelweg gered is.
,,
Met behulp van een door een IO-student ontworpen injectiespuit zijn de ruim driehonderd iepen aan de Mekelweg deze week ingeënt tegen de iepziekte. De bomen worden bedreigd door een besmettelijke schimmelinfectie die reeds sinds 1920 deze stadsboom teistert. Industrieel ontwerper Remco Kalf studeerde augustus vorig jaar cum laude af op de ergonomische verantwoorde injectiespuit die de ‘bomendokters% nu gebruiken.
Figuur 1 Cyclus van de iepziekte (bron: het Iepeziekteberaad)
De iep, onder andere herkenbaar aan de asymetrische bladvorm, is de ideale stadsboom. Hij kan goed tegen vuile lucht en groeit op vele grondsoorten. Alleen al in Amsterdam staan er 50.000. Toch wordt uitgerekend deze sterke boom nu bedreigd door een epidemie.
,,In feite is het zijn eigen natuurlijke afweermechanisme dat de iep de das om doet%%, legt Remco Kalf uit. ,,Zodra een iep besmet wordt met een willekeurige schimmel dan sluit hij op de plaats van besmetting zijn transportvaten af. Hierdoor wordt de doorvoer van water en voedingsstoffen uit de bodem naar de bladeren afgesloten.%%
Dat is op zich niet zo%n probleem omdat bomen een heleboel transportvaten hebben. Maar de iep heeft zijn transportvaten, in vergelijking met andere bomen, sterk geconcentreerd vlak onder de bast liggen. Ze bevinden zich in de laatste jaarringen, terwijl ze bij de meeste bomen meer verspreid door de stam zitten. Daardoor heeft een lokale afknelling van de transportvaten als gevolg van een besmetting aan de bast een groter effect.
Bovendien wekt de veroorzaker van de iepziekte, de schimmel ophiostoma ulmi, in vergelijking met andere schimmels, een erg heftige afweerreactie op. De ophiostoma ulmi verspreidt zich op grote schaal via de iepenspintkever, een houtvretend kevertje van enkele millimeters groot. Al deze factoren, veelvoudige blootstelling, heftige afweerreacties en sterke concentratie van de vaten, maken de ziekte voor elke boom fataal.
Verticillium dahliae
Kalf: ,,Een boom die eenmaal ziek is, is niet meer te genezen. Bladeren en takken worden bruin, verdrogen en ten slotte sterft de hele boomtop af. Het is dus zaak om te voorkómen dat de bomen ziek worden.%% Dat zou kunnen door de verspreiding van de schimmel via spintkevers tegen te gaan, maar dat is praktisch problematisch. Behalve dat de kevers moeilijk op te sporen zijn, doden bestrijdingsmiddelen ook andere insekten, die onschadelijk zijn. Wel effectief is het snel opruimen van dood iepehout, waar de kevers zich in voortplanten.
De oplossing om bomen te sparen moet momenteel vooral gezocht worden in het resistent maken van gezonde bomen. Dat kan door deiepen jaarlijks te injecteren met een andere schimmel, de verticillium dahliae. Deze wordt in de sapstroom van de boom gebracht. De werking van dit ‘medicijn% berust op het tegengaan van de heftige afweerreactie van de iep.
Het injecteren van iepen dient jaarlijks herhaald te worden en moet plaatsvinden in de periode nadat de bladeren uitgekomen zijn, omdat dan de zuigende werking van de transportvaten goed is. Bovendien zijn dan de larven van de kevers nog net niet verpopt. Elke boom krijgt op heuphoogte vlak onder de bast om de tien centimeter twee druppels van de schimmelsuspensie.
De enorme spuit die tot nu toe gebruikt werd, was vrij snel en nogal provisorisch in elkaar gezet met weinig aandacht voor de gebruiksvriendelijkheid. Aangezien de injecteurs gedurende deze zes weken van het jaar veel werk moeten verztten (zo%n 1.100 injecties per persoon per dag), leidde het gebruik van deze spuit tot lichamelijke klachten. Kalf: ,,Ze kregen last van hun gewrichten in de onderarm doordat ze moesten draaien en kracht zetten tegelijk.%%
Ook bleek het apparaat niet handig in gebruik. Het was moeilijk doseren. En ook het bijvullen bleek erg onhandig, terwijl dat wel vaak nodig was.
Reservoir
Figuur 2 Dwarsdoorsnede van de injectiespuit
Kalf ontwierp een nieuw injectie-apparaat dat makkelijker te bedienen is en prettiger om mee te werken. De bomendienst Heidemij Realisatie BV, waar Kalf zijn afstudeerontwerp voor maakte, heeft vijftien prototypen laten maken en werkt daar nu sinds twee weken voor het eerst mee.
Het nieuwe apparaat werkt volgens hetzelfde principe als het oude. Daar waar je de oude spuit met de palm van de hand de boom in moest duwen, zit nu een schokdempend handvat. Bovendien kan de grip die met de andere hand vastgehouden wordt, versteld worden zodat die voor elk persoon comfortabel voelt.
De dosering van het nieuwe apparaat werkt niet langer met druppels maar meet 200 microliter af. Door een soort trekker over te halen loopt de vloeistof in de guts die in de boom steekt. Groot voordeel van dit nieuwe systeem is dat de injecteur niet langer aan het reservoir hoeft te draaien om twee druppels op de guts te laten vallen, want met name die draaibeweging leidde tot veel klachten.
Overigens moest voorheen dat reservoir ook weer helemaal teruggedraaid worden om het opnieuw bij te vullen. In het apparaat van Kalf zit een uitneembaar reservoir. ,,Dit is een nog niet opgeblazen petfles%%, legt hij uit. ,,Die dingen worden massaal geproduceerd en zijn voor een kwartje per stuk te krijgen. Ze zijn bovendien erg sterk en transparant, kortom ideaal voor dit gebruik. De fles wordt afgesloten met een septum waardoor een injectienaald prikt om 200 microliter per keer op te zuigen. Zodra het reservoir leeg is klik je gewoon een nieuwe onder het apparaat.%%
Stoer
Figuur 3 Remco Kalf: ,,Het moest een wat stoer apparaatzijn”
Verder heeft Kalf veel aandacht besteedt aan de vormgeving van het nieuwe produkt. ,,Het lijkt misschien raar, maar ik vind het uiterlijk van het apparaat heel belangrijk. De mensen die het gebruiken moeten zich er lekker bij voelen. Dat bepaalt voor een belangrijk deel of zo%n produkt succesvol is en op grote schaal gebruikt wordt. Ik vond daarom dat het een wat stoer apparaat moest zijn dat er professioneel uitziet. Daarom heb ik gekozen voor een aluminiumuitvoering met een blauw reservoir en een zwart handvat.”
De eerste reacties van de injecteurs zijn positief. Ze vinden het een erg futuristisch en aanzienwekkend apparaat dat prettig is om mee te werken. Wel moet nog een lekkageprobleem in de microsuspensor worden verholpen.
Kalf: ,,Als je gaat injecteren dan moet je meteen de hele straat doen anders heeft het geen zin. De ziekte verspreidt zich namelijk ook via wortelcontact en daar helpt de inenting niet tegen. Hoe dat precies werkt, daar is men nog niet uit. Dat maakt inentingen voor particulieren wel duur.”
Het inenten van een boom kost gemiddeld ruim dertig gulden. De behandeling van de Mekelweg kostte ongeveer tienduizend gulden. Maar de overlevingskans van de iepen wordt met dat geld wel veel groter, verzekert de Heidemij. Het landelijk gemiddelde van uitvallende iepen ligt rond de vijf procent, maar onder de 13.000 geïnjecteerde bomen ligt dat uitvalpercentage onder de 0,5 procent. Volgend jaar is te zien of met de investering van tienduizend gulden het groene lentegezicht van de Mekelweg gered is.
Met behulp van een door een IO-student ontworpen injectiespuit zijn de ruim driehonderd iepen aan de Mekelweg deze week ingeënt tegen de iepziekte. De bomen worden bedreigd door een besmettelijke schimmelinfectie die reeds sinds 1920 deze stadsboom teistert. Industrieel ontwerper Remco Kalf studeerde augustus vorig jaar cum laude af op de ergonomische verantwoorde injectiespuit die de ‘bomendokters% nu gebruiken.
Figuur 1 Cyclus van de iepziekte (bron: het Iepeziekteberaad)
De iep, onder andere herkenbaar aan de asymetrische bladvorm, is de ideale stadsboom. Hij kan goed tegen vuile lucht en groeit op vele grondsoorten. Alleen al in Amsterdam staan er 50.000. Toch wordt uitgerekend deze sterke boom nu bedreigd door een epidemie.
,,In feite is het zijn eigen natuurlijke afweermechanisme dat de iep de das om doet%%, legt Remco Kalf uit. ,,Zodra een iep besmet wordt met een willekeurige schimmel dan sluit hij op de plaats van besmetting zijn transportvaten af. Hierdoor wordt de doorvoer van water en voedingsstoffen uit de bodem naar de bladeren afgesloten.%%
Dat is op zich niet zo%n probleem omdat bomen een heleboel transportvaten hebben. Maar de iep heeft zijn transportvaten, in vergelijking met andere bomen, sterk geconcentreerd vlak onder de bast liggen. Ze bevinden zich in de laatste jaarringen, terwijl ze bij de meeste bomen meer verspreid door de stam zitten. Daardoor heeft een lokale afknelling van de transportvaten als gevolg van een besmetting aan de bast een groter effect.
Bovendien wekt de veroorzaker van de iepziekte, de schimmel ophiostoma ulmi, in vergelijking met andere schimmels, een erg heftige afweerreactie op. De ophiostoma ulmi verspreidt zich op grote schaal via de iepenspintkever, een houtvretend kevertje van enkele millimeters groot. Al deze factoren, veelvoudige blootstelling, heftige afweerreacties en sterke concentratie van de vaten, maken de ziekte voor elke boom fataal.
Verticillium dahliae
Kalf: ,,Een boom die eenmaal ziek is, is niet meer te genezen. Bladeren en takken worden bruin, verdrogen en ten slotte sterft de hele boomtop af. Het is dus zaak om te voorkómen dat de bomen ziek worden.%% Dat zou kunnen door de verspreiding van de schimmel via spintkevers tegen te gaan, maar dat is praktisch problematisch. Behalve dat de kevers moeilijk op te sporen zijn, doden bestrijdingsmiddelen ook andere insekten, die onschadelijk zijn. Wel effectief is het snel opruimen van dood iepehout, waar de kevers zich in voortplanten.
De oplossing om bomen te sparen moet momenteel vooral gezocht worden in het resistent maken van gezonde bomen. Dat kan door deiepen jaarlijks te injecteren met een andere schimmel, de verticillium dahliae. Deze wordt in de sapstroom van de boom gebracht. De werking van dit ‘medicijn% berust op het tegengaan van de heftige afweerreactie van de iep.
Het injecteren van iepen dient jaarlijks herhaald te worden en moet plaatsvinden in de periode nadat de bladeren uitgekomen zijn, omdat dan de zuigende werking van de transportvaten goed is. Bovendien zijn dan de larven van de kevers nog net niet verpopt. Elke boom krijgt op heuphoogte vlak onder de bast om de tien centimeter twee druppels van de schimmelsuspensie.
De enorme spuit die tot nu toe gebruikt werd, was vrij snel en nogal provisorisch in elkaar gezet met weinig aandacht voor de gebruiksvriendelijkheid. Aangezien de injecteurs gedurende deze zes weken van het jaar veel werk moeten verztten (zo%n 1.100 injecties per persoon per dag), leidde het gebruik van deze spuit tot lichamelijke klachten. Kalf: ,,Ze kregen last van hun gewrichten in de onderarm doordat ze moesten draaien en kracht zetten tegelijk.%%
Ook bleek het apparaat niet handig in gebruik. Het was moeilijk doseren. En ook het bijvullen bleek erg onhandig, terwijl dat wel vaak nodig was.
Reservoir
Figuur 2 Dwarsdoorsnede van de injectiespuit
Kalf ontwierp een nieuw injectie-apparaat dat makkelijker te bedienen is en prettiger om mee te werken. De bomendienst Heidemij Realisatie BV, waar Kalf zijn afstudeerontwerp voor maakte, heeft vijftien prototypen laten maken en werkt daar nu sinds twee weken voor het eerst mee.
Het nieuwe apparaat werkt volgens hetzelfde principe als het oude. Daar waar je de oude spuit met de palm van de hand de boom in moest duwen, zit nu een schokdempend handvat. Bovendien kan de grip die met de andere hand vastgehouden wordt, versteld worden zodat die voor elk persoon comfortabel voelt.
De dosering van het nieuwe apparaat werkt niet langer met druppels maar meet 200 microliter af. Door een soort trekker over te halen loopt de vloeistof in de guts die in de boom steekt. Groot voordeel van dit nieuwe systeem is dat de injecteur niet langer aan het reservoir hoeft te draaien om twee druppels op de guts te laten vallen, want met name die draaibeweging leidde tot veel klachten.
Overigens moest voorheen dat reservoir ook weer helemaal teruggedraaid worden om het opnieuw bij te vullen. In het apparaat van Kalf zit een uitneembaar reservoir. ,,Dit is een nog niet opgeblazen petfles%%, legt hij uit. ,,Die dingen worden massaal geproduceerd en zijn voor een kwartje per stuk te krijgen. Ze zijn bovendien erg sterk en transparant, kortom ideaal voor dit gebruik. De fles wordt afgesloten met een septum waardoor een injectienaald prikt om 200 microliter per keer op te zuigen. Zodra het reservoir leeg is klik je gewoon een nieuwe onder het apparaat.%%
Stoer
Figuur 3 Remco Kalf: ,,Het moest een wat stoer apparaatzijn”
Verder heeft Kalf veel aandacht besteedt aan de vormgeving van het nieuwe produkt. ,,Het lijkt misschien raar, maar ik vind het uiterlijk van het apparaat heel belangrijk. De mensen die het gebruiken moeten zich er lekker bij voelen. Dat bepaalt voor een belangrijk deel of zo%n produkt succesvol is en op grote schaal gebruikt wordt. Ik vond daarom dat het een wat stoer apparaat moest zijn dat er professioneel uitziet. Daarom heb ik gekozen voor een aluminiumuitvoering met een blauw reservoir en een zwart handvat.”
De eerste reacties van de injecteurs zijn positief. Ze vinden het een erg futuristisch en aanzienwekkend apparaat dat prettig is om mee te werken. Wel moet nog een lekkageprobleem in de microsuspensor worden verholpen.
Kalf: ,,Als je gaat injecteren dan moet je meteen de hele straat doen anders heeft het geen zin. De ziekte verspreidt zich namelijk ook via wortelcontact en daar helpt de inenting niet tegen. Hoe dat precies werkt, daar is men nog niet uit. Dat maakt inentingen voor particulieren wel duur.”
Het inenten van een boom kost gemiddeld ruim dertig gulden. De behandeling van de Mekelweg kostte ongeveer tienduizend gulden. Maar de overlevingskans van de iepen wordt met dat geld wel veel groter, verzekert de Heidemij. Het landelijk gemiddelde van uitvallende iepen ligt rond de vijf procent, maar onder de 13.000 geïnjecteerde bomen ligt dat uitvalpercentage onder de 0,5 procent. Volgend jaar is te zien of met de investering van tienduizend gulden het groene lentegezicht van de Mekelweg gered is.
Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?
delta@tudelft.nl
Comments are closed.