Onderwijs

Een paleis van puin

Architect Martijn Schildkamp laat binnenkort alles achter om een nieuw bestaan op te bouwen in Sri Lanka. Daar wil hij met zijn Smart Shelter Foundation goedkope huizen bouwen van afval voor mensen in sloppenwijken.

En dat alles dankzij een chagrijnige kameel. Vijf jaar geleden bezocht Martijn Schildkamp zijn broer, die lesgaf in Indiase sloppenwijken. Ze maakten samen een rondreis en belandden op de rug van een kameel midden in de woestijn. “De kameel waarop ik zat was de hele dag al chagrijnig”, zegt Schildkamp. “Hij sloeg met zijn kop tegen de kameel die voor hem liep en ik dacht: doe dat nou niet.” Maar toen was het al te laat. De andere kameel draaide zich om en stormde op hen af. “Ik zag zó’n wijdopen gesperde muil op me afkomen”, zegt hij, met zijn handen ver van elkaar. Zijn kameel sprintte weg en gooide de oud-bouwkundestudent van zijn rug. Schildkamp viel op rotsen en brak beide hielen.

“Omdat ik van die humeurige kameel ben gestuiterd”, zegt Schildkamp terugblikkend met een glimlach, “zet ik me nu zo in voor mensen die het slecht hebben in Azië.” Hij trok zich het lot van de Indiërs namelijk aan toen er voor hem een reddingsactie op touw werd gezet en hij in een ziekenhuis belandde. “Buiten stonden vijftig mensen te wachten in de brandende zon om naar binnen te gaan. ik mocht zo naar binnen.” Tussen de kippen, die in het ziekenhuis rondliepen, werd hij behandeld. “Ik zag hoe goed ik het in Nederland heb en hoe slecht de Indiërs het hebben. Toen wist ik heel zeker: van dit land wil ik meer weten en zien.”

Azië liet hem daarna niet meer los. Thuis begon hij verwoed informatie over landen te verzamelen en nieuwe reizen te plannen. En hij bedacht projecten om de armste mensen in Aziatische landen te helpen. Hij zette de Smart Shelter Foundation op. Bij het architectenbureau waar hij werkte sinds het afronden van zijn studie bouwkunde aan de TU, was hij op een dood spoor beland. “Ik deed veel mee aan prijsvragen en had een grote kans dat een van mijn ontwerpen uitgevoerd zou worden, maar dat ging toch niet door. Ik vroeg me af wat ik nog graag wilde doen. Ik wist heel zeker dat ik meer van de wereld wilde zien en andere mensen wilde helpen. Dat lijkt me veel zinvoller dan nog veertig jaar in Nederland werken om luxeproblemen van mensen op te lossen.”
Tapijttegels

Hoewel hij de Smart Shelter Foundation vijf jaar geleden al bedacht, raakte het project om goedkope huizen te bouwen pas het afgelopen half jaar in een stroomversnelling. “De afgelopen jaren heb ik steeds meer contacten gelegd met mensen in Azië. Uit die contacten kwamen ideeën voor projecten en zo is het balletje gaan rollen.” Schildkamp werkte eerst alleen, maar de afgelopen maanden raakten steeds meer mensen enthousiast. Zijn netwerk werd groter, sponsors meldden zich aan en de plannen werden verder uitgewerkt.

Die projecten hadden allemaal te maken met bouwkunde. Schildkamp: “Ik ben architect en ik wil die mensen helpen. Dat kan ik het best doen door ze te helpen met waar ik goed in ben.” Schildkamp omarmde de onconventionele ideeën van een professor aan de Universiteit van Alabama. Die professor gaf zijn studenten de opdracht om het veld in te gaan om de woningen van oud-plantagewerkers te verbeteren. “Van een afgekeurde partij tapijttegels bouwden ze een prachtige gevel. Je moet heel vindingrijk zijn in dit soort projecten, dat spreekt me enorm aan.” Schildkamp nam zich voor om hetzelfde te doen, maar dan in Azië en voor de allerarmsten.

Met deze architecture of decency in zijn achterhoofd begon hij te ontwerpen. “Ik wil zo goedkoop mogelijk bouwen”, zegt Schildkamp. “Het liefst gratis. De mensen daar hebben immers geen geld.” Hij reisde naar Bombay voor overleg. “Daar werd ik gebeld door een collega die langs de weg puin zag liggen. Iedere dag groeide de berg. Ik dacht meteen: dat is gratis materiaal!” En sindsdien werkte Schildkamp een plan uit om dat puin te vergruizen en in zakken te stoppen. Van die zakken kunnen, net als van zandzakken, huizen worden gebouwd -bijvoorbeeld in door de tsunami getroffen gebieden, zoals het nabij gelegen Sri Lanka.

Een simpel plan, maar met verstrekkende gevolgen. “In Sri Lanka wonen veel mensen in tenten,” legt Schildkamp uit. “In de zomer houdt straks de moesson weer huis. Dan gaan bijna alle tenten kapot. Degene die blijven staan worden in de tweede regenperiode, in november, meegenomen door de cyclonen. Met mijn puinzakken zouden de mensen veiliger en droger zitten.”

De grootste uitdaging voor Schildkamp is of het plan cultureel wordt geaccepteerd. “Ik kan een prachtig huis ontwerpen, maar als de bewonder straks zegt: ‘ik wil hier niet wonen want de geest van mijn oma zit in die zakken’, dan houdt het snel op.” Het belangrijkste, zo benadrukt Schildkamp steeds weer, is om met de mensen in die landen te praten. Hij bouwt de huizen voor hen, zij moeten erin wonen. “Ik wil niet dat ze denken: ‘daar komt zo’n bolle blanke ons vertellen hoe we moeten leven’. Dat gaat volledig in tegen mijn visie. Ik wil niemand iets opdringen.”
Weggeefactie

Schildkamp heeft kritiek op andere projecten die worden opgezet in Azië na de verwoestingen van de tsunami. De voorbeelden van hoe het niet moet liggen voor het oprapen en herbergen voor hem een belangrijke les: “In bepaalde dorpen zijn nu meer vissersboten dan vissers en er is een weeshuis gebouwd in een stad waar geen weeskinderen zijn. Dat is van den gekke! Het moet geen weggeefactie worden. In een van die landen gaven ze mensen toiletten. Ongelooflijk belangrijk. Maar ze legden niet uit hoe die moesten worden gebruikt. De toilethokjes werden als opslagplaats gebruikt en de mensen gingen gewoon de velden in om hun behoefte te doen.”

Stuk voor stuk zijn deze projecten opgezet met goede bedoelingen. Maar voor Schildkamp is veel onderzoek doen het sleutelwoord. Daarom wil hij alleen kleinschalig te werk gaan. En veel rekening houden met cultuur. “Die mensen krijgen al zo veel van onze cultuur opgedrongen, daar doe ik niet aan mee.”

Schildkamp verdient geen cent aan zijn stichting. De Smart Shelter Foundation is een non-profitorganisatie en Schildkamp moet ernaast werken om in eigen onderhoud te voorzien. In augustus treedt hij daarom in dienst bij een Canadese hulporganisatie. Standplaats: Sri Lanka. De komende drie jaar wil hij er vanuit dat land alles aan doen om zijn ideaal te voltooien. “Het is pas geslaagd als de mensen een betere levenskwaliteit hebben dankzij mijn puinzakken.”

Ondertussen werkt de Smart Shelter Foundation ook aan andere projecten. In Nepal wil Schildkamp op een centraal punt een gemeenschapsgebouw neerzetten. “Dat moet een verzamelpunt worden voor mensen uit alle gebieden daar omheen. Ze kunnen er sporten, lessen volgen en de dorpshoofden kunnen er vergaderen.” En Schildkamp wil nog bouwen met ander afval: sinaasappelpakken. “Die pakken kun je aan elkaar plakken en als dakpannen gebruiken.” De eerste testen lieten zien dat de pakken nog niet al het water buiten houden, maar het geeft aan hoe vindingrijk Schildkamp te werk gaat. “Er zijn misschien tien redenen waarom mensen dit niet zouden willen, maar voor hetzelfde geld is er nog nooit over deze oplossing nagedacht. Met een investering van bijna niets en heel simpele techniek kun je bouwen. De oplossingen liggen op de vuilnisbelt. Gratis.” Schildkamp zal alles gebruiken om de armen een paleis van puin te geven.

Hij staat te trappelen van ongeduld om zijn plannen uit te voeren. “Veel mensen hebben goede bedoelingen en daar blijft het dan bij. Je moet het gewoon doen. Het is zo’n kleine moeite.”

www.smartshelterfoundation.org

Naam: Martijn Schildkamp (32)

Woonplaats: Alphen aan den Rijn

Studie: Bouwkunde

Afstudeerproject: Ontwerp en aanpassing van een 150 jaar oud gebouw langs de Rijn, tot een luxueus hotel, bij prof.ir. Kees van Weeren

Afstudeerjaar: 1999

Verliefd/verloofd/getrouwd: nee

Loopbaan: Na zijn studie werkte Schildkamp voor een aantal architectenbureaus. Eerst voor Arhitecten Associatie Delft (één jaar), daarna drie jaar bij Vera Yanovshtchinsky Architecten in Scheveningen en een half jaar voor DP6Architectuurstudio Delft. Tot zijn vertrek in augustus naar Sri Lanka werkt Schildkamp voor Architectencombinatie ABRW in Den Haag. Sinds 8 maart 2005 is de Smart Shelter Foundation officieel als stichting geregistreerd bij de Kamer van Koophandel.

(Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

En dat alles dankzij een chagrijnige kameel. Vijf jaar geleden bezocht Martijn Schildkamp zijn broer, die lesgaf in Indiase sloppenwijken. Ze maakten samen een rondreis en belandden op de rug van een kameel midden in de woestijn. “De kameel waarop ik zat was de hele dag al chagrijnig”, zegt Schildkamp. “Hij sloeg met zijn kop tegen de kameel die voor hem liep en ik dacht: doe dat nou niet.” Maar toen was het al te laat. De andere kameel draaide zich om en stormde op hen af. “Ik zag zó’n wijdopen gesperde muil op me afkomen”, zegt hij, met zijn handen ver van elkaar. Zijn kameel sprintte weg en gooide de oud-bouwkundestudent van zijn rug. Schildkamp viel op rotsen en brak beide hielen.

“Omdat ik van die humeurige kameel ben gestuiterd”, zegt Schildkamp terugblikkend met een glimlach, “zet ik me nu zo in voor mensen die het slecht hebben in Azië.” Hij trok zich het lot van de Indiërs namelijk aan toen er voor hem een reddingsactie op touw werd gezet en hij in een ziekenhuis belandde. “Buiten stonden vijftig mensen te wachten in de brandende zon om naar binnen te gaan. ik mocht zo naar binnen.” Tussen de kippen, die in het ziekenhuis rondliepen, werd hij behandeld. “Ik zag hoe goed ik het in Nederland heb en hoe slecht de Indiërs het hebben. Toen wist ik heel zeker: van dit land wil ik meer weten en zien.”

Azië liet hem daarna niet meer los. Thuis begon hij verwoed informatie over landen te verzamelen en nieuwe reizen te plannen. En hij bedacht projecten om de armste mensen in Aziatische landen te helpen. Hij zette de Smart Shelter Foundation op. Bij het architectenbureau waar hij werkte sinds het afronden van zijn studie bouwkunde aan de TU, was hij op een dood spoor beland. “Ik deed veel mee aan prijsvragen en had een grote kans dat een van mijn ontwerpen uitgevoerd zou worden, maar dat ging toch niet door. Ik vroeg me af wat ik nog graag wilde doen. Ik wist heel zeker dat ik meer van de wereld wilde zien en andere mensen wilde helpen. Dat lijkt me veel zinvoller dan nog veertig jaar in Nederland werken om luxeproblemen van mensen op te lossen.”
Tapijttegels

Hoewel hij de Smart Shelter Foundation vijf jaar geleden al bedacht, raakte het project om goedkope huizen te bouwen pas het afgelopen half jaar in een stroomversnelling. “De afgelopen jaren heb ik steeds meer contacten gelegd met mensen in Azië. Uit die contacten kwamen ideeën voor projecten en zo is het balletje gaan rollen.” Schildkamp werkte eerst alleen, maar de afgelopen maanden raakten steeds meer mensen enthousiast. Zijn netwerk werd groter, sponsors meldden zich aan en de plannen werden verder uitgewerkt.

Die projecten hadden allemaal te maken met bouwkunde. Schildkamp: “Ik ben architect en ik wil die mensen helpen. Dat kan ik het best doen door ze te helpen met waar ik goed in ben.” Schildkamp omarmde de onconventionele ideeën van een professor aan de Universiteit van Alabama. Die professor gaf zijn studenten de opdracht om het veld in te gaan om de woningen van oud-plantagewerkers te verbeteren. “Van een afgekeurde partij tapijttegels bouwden ze een prachtige gevel. Je moet heel vindingrijk zijn in dit soort projecten, dat spreekt me enorm aan.” Schildkamp nam zich voor om hetzelfde te doen, maar dan in Azië en voor de allerarmsten.

Met deze architecture of decency in zijn achterhoofd begon hij te ontwerpen. “Ik wil zo goedkoop mogelijk bouwen”, zegt Schildkamp. “Het liefst gratis. De mensen daar hebben immers geen geld.” Hij reisde naar Bombay voor overleg. “Daar werd ik gebeld door een collega die langs de weg puin zag liggen. Iedere dag groeide de berg. Ik dacht meteen: dat is gratis materiaal!” En sindsdien werkte Schildkamp een plan uit om dat puin te vergruizen en in zakken te stoppen. Van die zakken kunnen, net als van zandzakken, huizen worden gebouwd -bijvoorbeeld in door de tsunami getroffen gebieden, zoals het nabij gelegen Sri Lanka.

Een simpel plan, maar met verstrekkende gevolgen. “In Sri Lanka wonen veel mensen in tenten,” legt Schildkamp uit. “In de zomer houdt straks de moesson weer huis. Dan gaan bijna alle tenten kapot. Degene die blijven staan worden in de tweede regenperiode, in november, meegenomen door de cyclonen. Met mijn puinzakken zouden de mensen veiliger en droger zitten.”

De grootste uitdaging voor Schildkamp is of het plan cultureel wordt geaccepteerd. “Ik kan een prachtig huis ontwerpen, maar als de bewonder straks zegt: ‘ik wil hier niet wonen want de geest van mijn oma zit in die zakken’, dan houdt het snel op.” Het belangrijkste, zo benadrukt Schildkamp steeds weer, is om met de mensen in die landen te praten. Hij bouwt de huizen voor hen, zij moeten erin wonen. “Ik wil niet dat ze denken: ‘daar komt zo’n bolle blanke ons vertellen hoe we moeten leven’. Dat gaat volledig in tegen mijn visie. Ik wil niemand iets opdringen.”
Weggeefactie

Schildkamp heeft kritiek op andere projecten die worden opgezet in Azië na de verwoestingen van de tsunami. De voorbeelden van hoe het niet moet liggen voor het oprapen en herbergen voor hem een belangrijke les: “In bepaalde dorpen zijn nu meer vissersboten dan vissers en er is een weeshuis gebouwd in een stad waar geen weeskinderen zijn. Dat is van den gekke! Het moet geen weggeefactie worden. In een van die landen gaven ze mensen toiletten. Ongelooflijk belangrijk. Maar ze legden niet uit hoe die moesten worden gebruikt. De toilethokjes werden als opslagplaats gebruikt en de mensen gingen gewoon de velden in om hun behoefte te doen.”

Stuk voor stuk zijn deze projecten opgezet met goede bedoelingen. Maar voor Schildkamp is veel onderzoek doen het sleutelwoord. Daarom wil hij alleen kleinschalig te werk gaan. En veel rekening houden met cultuur. “Die mensen krijgen al zo veel van onze cultuur opgedrongen, daar doe ik niet aan mee.”

Schildkamp verdient geen cent aan zijn stichting. De Smart Shelter Foundation is een non-profitorganisatie en Schildkamp moet ernaast werken om in eigen onderhoud te voorzien. In augustus treedt hij daarom in dienst bij een Canadese hulporganisatie. Standplaats: Sri Lanka. De komende drie jaar wil hij er vanuit dat land alles aan doen om zijn ideaal te voltooien. “Het is pas geslaagd als de mensen een betere levenskwaliteit hebben dankzij mijn puinzakken.”

Ondertussen werkt de Smart Shelter Foundation ook aan andere projecten. In Nepal wil Schildkamp op een centraal punt een gemeenschapsgebouw neerzetten. “Dat moet een verzamelpunt worden voor mensen uit alle gebieden daar omheen. Ze kunnen er sporten, lessen volgen en de dorpshoofden kunnen er vergaderen.” En Schildkamp wil nog bouwen met ander afval: sinaasappelpakken. “Die pakken kun je aan elkaar plakken en als dakpannen gebruiken.” De eerste testen lieten zien dat de pakken nog niet al het water buiten houden, maar het geeft aan hoe vindingrijk Schildkamp te werk gaat. “Er zijn misschien tien redenen waarom mensen dit niet zouden willen, maar voor hetzelfde geld is er nog nooit over deze oplossing nagedacht. Met een investering van bijna niets en heel simpele techniek kun je bouwen. De oplossingen liggen op de vuilnisbelt. Gratis.” Schildkamp zal alles gebruiken om de armen een paleis van puin te geven.

Hij staat te trappelen van ongeduld om zijn plannen uit te voeren. “Veel mensen hebben goede bedoelingen en daar blijft het dan bij. Je moet het gewoon doen. Het is zo’n kleine moeite.”

www.smartshelterfoundation.org

Naam: Martijn Schildkamp (32)

Woonplaats: Alphen aan den Rijn

Studie: Bouwkunde

Afstudeerproject: Ontwerp en aanpassing van een 150 jaar oud gebouw langs de Rijn, tot een luxueus hotel, bij prof.ir. Kees van Weeren

Afstudeerjaar: 1999

Verliefd/verloofd/getrouwd: nee

Loopbaan: Na zijn studie werkte Schildkamp voor een aantal architectenbureaus. Eerst voor Arhitecten Associatie Delft (één jaar), daarna drie jaar bij Vera Yanovshtchinsky Architecten in Scheveningen en een half jaar voor DP6Architectuurstudio Delft. Tot zijn vertrek in augustus naar Sri Lanka werkt Schildkamp voor Architectencombinatie ABRW in Den Haag. Sinds 8 maart 2005 is de Smart Shelter Foundation officieel als stichting geregistreerd bij de Kamer van Koophandel.

(Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.