Dijkgraaf: “Niet te snel selecteren”

“Kent u dat TV-spel met de cavia en het doolhof nog? Ik vind soms dat dat de positie is waarin we onze studenten brengen”, zei natuurkundige Robbert Dijkgraaf vorige week voor een zaal vol bestuurders en deskundigen uit de wereld van wetenschap en hoger onderwijs. Studenten weten vaak nog niet waar ze voor kiezen en lopen onwetend door de poortjes van het hoger onderwijs heen, leek hij te willen zeggen.
Ook al was deze opmerking ‘voor eigen rekening’, hij stond op het podium als president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Bovendien behoort hij tot een belangrijke driemanschap: samen met twee andere zwaargewichten mag hij het kabinet vertellen hoe onderwijsinstellingen zich kunnen ‘profileren’ om beter onderwijs te bieden en de grote toestroom van studenten het hoofd te bieden.

Aanwas talent groter dan ooit
Dijkgraaf pleitte voor heldere keuzemomenten in het hoger onderwijs. Niet alleen de harde knip tussen bachelor- en masteropleiding was daarbij belangrijk, maar ook de knip tussen onderzoeksmaster en promotieplaats. Zoals je na een bacheloropleiding elders een master kunt gaan volgen, zo moet je volgens hem ook elders kunnen promoveren na je masteropleiding: “Maak de overstapmomenten van het treintje goed zichtbaar.”
Universiteiten zouden ook niet moeten selecteren om ‘noodzakelijkerwijs de aantallen klein te maken’, maar om ervoor te zorgen dat studenten ‘dingen gaan doen die aansluiten bij hun eigen kwaliteiten’. Hij wees erop dat de aanwas van talent groter is dan ooit, nu zoveel studenten naar het hoger onderwijs gaan.

Promotiestelsel onder druk
Ook is het hem een doorn in het oog dat universiteiten de onderzoeksmaster gebruiken om de duur van het promotietraject in te korten van vier naar drie jaar: als studenten al in de onderzoeksmaster aan hun promotie beginnen, hoeft het allemaal minder lang te duren, redeneren ze. 
“Laten we er gewoon eerlijk in zijn: het promotiestelsel komt onder druk te staan”, aldus Dijkgraaf. “Maar ik durf te beweren dat er maar weinig landen in de wereld zijn die zo’n uitstekend promotiestelsel hebben. De proefschriften zijn van hoge kwaliteit, door de bank genomen. De promovendi besteden er veel tijd aan. Er wordt nu druk uitgeoefend om de nominale duur van vier naar drie jaar terug te brengen, maar laten we de schakels in keten houden. We moeten niet het één zien als een opvang voor de verzwakking van het ander.”
Verder pleitte hij ervoor dat universiteiten hun landelijke samenwerking niet overboord zetten als ze zich gaan ‘profileren’. “Om een voorbeeld te geven, het totaal aantal hoogleraren wiskunde in Nederland is ongeveer van dezelfde grootte als in Berkeley. Nederlandse wiskundeopleidingen zullen moeten samenwerken, anders kunnen ze niet concurreren met een universiteit als Berkeley.”

Name: Johan Jannung (26, Sweden, industrial design)
Brand: Junkyard jumble
Price: €40
Striking feature: solid, ‘non-junky’ performance

Jannung’s bike is a cool one, with ‘Super Style’ written in reddish retro-style fonts on it. It’s a single gear bike and he’s had only one flat tire since he bought it last December. “The bike looks fragile, but it’s surprising solid”, Jannung proudly states. “Although the back rack is the unpredictable part. Last Sunday I was biking home from the Delftse Hout with a friend sitting on the back when suddenly the rack gave way, taking my friend with it. Luckily neither of us was hurt.” The only complaint Jannung has about his bike is how it camouflages with all the other bikes: “I want to paint it in multiple colours so it’ll really stand out.”

Jannung was out bike shopping one day last December when a nice Dutch guy he met in the street told him to go to see some guy in a car junkyard in Delft who fixes up and sells bikes. “But my bike is an old bike the guy had and fixed up for me; it’s not one made of spare parts from his junkyard”, Jannung explains.

At home in Stockholm, Jannung has a better bike – a mountain bike with 24-gears and full front and rear suspension: “My bike at home is specially made to ride in forests, but my Dutch bike looks a lot cooler so I bought it!” In Sweden, bikers are more cautious than in Holland, Jannung says, and everyone wears helmets and protective gear: “But Sweden doesn’t have a dedicated road network for bikers like here. Holland is lucky to be able to afford such a sustainable solution.”