Desgevraagd: Exportbeperking aardmetalen opgeheven

Dat een land zijn grondstoffen strategisch inzet, is niet nieuw, zegt Peter Rem desgevraagd. Hij is hoogleraar resources & recycling bij de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen. “China is gaan beseffen dat zeldzame aarden onmisbaar zijn voor consumentenelektronica en hightech producten. China heeft goedkope arbeid en de exportbeperking op zeldzame aardmetalen lokt hightech bedrijven naar China. Een aantal industrieën die zeldzame aarden gebruiken, hebben inderdaad fabrieken geopend in China. In die zin heeft de exportbeperking China wel wat opgeleverd.”

“Toen China in 2011 de exportbeperkingen instelde, tekenden Europa en de Verenigde Staten (VS) protest aan bij de Wereldhandelsorganisatie WTO. Dat proces heeft een tijd geduurd tot er vorig jaar een uitspraak kwam die de VS en Europa in het gelijk stelde. Als WTO-lid moet China de exportquota loslaten.”

“De instelling van de blokkade bracht mensen in China zelf op het idee dat er geld te verdienen was met zeldzame aarden. Ze begonnen die te smokkelen waardoor de rem op de export minder effectief was dan China had gehoopt. Eind 2010 werd geschat dat ongeveer de helft van de wereldbehoefte aan zware zeldzame aarden uit illegale Zuid-Chinese operaties kwam. Het gevolg was ook dat de prijs, die piekte na de instelling van de exportbeperking, al vrij snel weer zakte. Bovendien had een groot aantal westerse industrieën zelf al een voorraad voor jaren aangelegd. Fabrikanten die magneten gebruiken hadden substantiële voorraden Neodymium. Japanse bedrijven bleken voorraden zeldzame aarden te hebben ter grootte van twintig jaar van hun eigen gebruik. Die zijn na de beperking gewoon hun voorraad gaan gebruiken. “

“De exportbeperking heeft tot een soort hype op zeldzame aarden geleid. Het idee was om ze uit afval terug te winnen als we ze niet meer konden kopen. Maar dat is vreselijk moeilijk. Niet alleen omdat er altijd maar kleine hoeveelheden in producten verwerkt worden, en het dus kostbaar is om terug te winnen. Maar ook omdat de markt uiteindelijk vrij klein is. Van de 400 of 500 miljard euro aan grondstoffen die Europa jaarlijks gebruikt, gaat ongeveer twee miljard om aan zeldzame aarden.”

“Toen de blokkade begon, kwam als reactie op bezorgde bedrijven en overheden een groot Europees onderzoeksprogramma op gang naar het recyclen van zeldzame aarden. Ik vond het destijds een hype en heb daar niet aan meegedaan. We hadden het idee dat recyclen van zeldzame aarden uiteindelijk niet echt een belangrijk onderwerp zou worden. En dat is het nu ook niet.”