‘Defuseren’ kan straks ook

Tot nu toe konden instellingen alleen fuseren. Opsplitsen was niet mogelijk. Maar kan soms nuttig zijn om van één grote instelling meerdere kleine te maken, zei Zijlstra zondag in Buitenhof.

In het verleden heeft de overheid volgens hem aangestuurd op zoveel mogelijk grote instellingen, maar dat heeft niet tot een verbetering van het onderwijs geleid. ‘Defuseren’ zou voor sommige instellingen uitkomst kunnen bieden. Maar hij gaat het niet opleggen. “Het Nederlandse onderwijs is goed omdat het zo’n grote autonomie heeft”, aldus Zijlstra.

Afgelopen vrijdag ging het kabinet akkoord met een wetsvoorstel waarin de mogelijkheid van ‘defusie’ wordt geregeld. Het is nu naar de Raad van State gestuurd voor advies. Pas daarna gaat het naar de Tweede Kamer en wordt het openbaar.

In het wetsvoorstel wordt volgens Zijlstra ook vastgelegd dat het ministerie in de toekomst kan ingrijpen als er bij een instelling sprake is van “ondoelmatig bestuur”. Hij kan dan een deel van de overheidssubsidie inhouden.

Bij de autonomie van het Nederlandse hoger onderwijs hoort dat bestuurders zich verantwoordelijk gedragen, verdedigde Zijlstra die ingreep. “Als dat niet gebeurt, moeten we kunnen ingrijpen.” Het ministerie kan op dit moment alleen geld terugvorderen als instellingen hun subsidie ‘ondoelmatig’ hebben uitgegeven.

De raad van toezicht kan hij bij de hogescholen en bij de drie ‘bijzondere’ universiteiten (Vrije Universiteit, Radboud Universiteit en Universiteit van Tilburg) echter niet wegsturen, vanwege de in Grondwetsartikel 23 vastgelegde vrijheid van onderwijs.

 

Vrijdag lekten via dagblad Trouw de bezuinigingsvoorstellen uit van de universiteitenkoepel. De VSNU stelt voor dat de studiebeurs kan verdwijnen, dat alle studenten hun studiegeld moeten lenen en dat sommige groepen een hoger collegegeld moeten gaan betalen. Ook studenten die langer dan nominaal studeren. De VSSD concludeert dat studenten dan ‘meer gaan betalen dan de Halbeheffing en geen uitloop krijgen’.

Freek Lamboo, voorzitter van de VSSD, reageert fel: “Universiteiten denken met dit plan boetes te kunnen ontlopen en zich verder te kunnen verrijken over de rug van de studenten. Het is ongehoord dat van studenten geld wordt afgepakt en universiteirsbestuurders in een vijfsterrenhotel in Parijs gaan zitten vergaderen.” De bezuinigingsplannen zijn in een Parijs’ hotel opgesteld, meldde Trouw.

De VSSD ziet ook niks in de studentenstop voor een aantal universitaire studies die in 2012 in moet gaan. Komen er meer studenten bij, dan moeten die naar het hbo, stelt de VSNU. Lamboo: “Dit zou gaan inhouden, dat een deel van de scholieren met een vwo-diploma op zak hierdoor botweg te horen krijgt dat er geen plaats is voor hen op de universiteit. De VSSD is hier fel op tegen, omdat op deze manier de toegankelijkheid van het wetenschappelijk onderwijs zwaar onder druk komt te staan. Daarnaast zullen hbo’s te kampen krijgen met capaciteitsproblemen en zal de waarde van de vwo-diploma sterk dalen.”

De VSSD vreest vooral dat grote studentenaantallen nooit meer gehaald zullen worden, als studeren echt zo duur wordt als in de plannen van de VSNU. “Voor weinigen zal het dan nog betaalbaar zijn om te studeren.”