‘De zonnecel maken kan in iedere keuken’

U hebt veel prestigieuze prijzen gekregen en werd al tweemaal eerder eredoctor. Is het Delftse eredoctoraat nog wel bijzonder?

“Jazeker, zeer bijzonder. Delft is een grote en beroemde universiteit. Het is heel moeilijk hier eredoctor te worden, dit jaar worden er slechts twee benoemd. Ik vind het een enorme eer.”

U baseerde uw beroemde zonnecel op de manier waarop planten zonlicht omzetten in voedingsstoffen: fotosynthese. Hoe kwam u op dat idee?

“Ik ben altijd geïntrigeerd door de natuur. Daarom ben ik ook scheikunde gaan studeren, om te ontdekken hoe de natuur werkt. Hoe is het mogelijk dat een plant zo ingenieus is? Welke technieken gebruikt de natuur? Ik studeerde al een tijd op fotosynthese, toen in de jaren zeventig de oliecrisis uitbrak. Toen realiseerde ik me pas echt hoe belangrijk het was om energie uit zonlicht te halen. Ik móést hieraan werken. Niet vanuit een vaag idee, maar uit echte overtuiging.”

Hoe lang heeft u aan de zonnecel gewerkt?

“Meer dan dertig jaar, tot de dag van vandaag. In vergelijking met dertig jaar geleden zijn er nu grote voordelen. Het begrip over fotosynthese is veel groter, we weten beter wat in een plant gebeurt. En de nanotechnologie is vooruitgegaan. Zonder dat zou onze zonnecel niet bestaan (in de cel zitten heel kleine bolletjes titaniumdioxide – MM). Andersom hebben wij op onze beurt bij de ontwikkeling van de zonnecel ook bijgedragen aan nanowetenschap.”

Waar wordt de Grtzelcel gebruikt?

“In Wales staat een installatie die energie opwekt. Ik was daar vorige maand en ik was onder de indruk. Er bestond al een installatie die één megawatt opwekt, maar dit was de eerste op grotere schaal. In Wales wordt twintig megawatt opgewekt, ongeveer zoveel als twintigduizend mensen nodig hebben. Dat is niet heel veel, maar het is een goed begin. En de installatie kan nog worden uitgebreid tot vierhonderd megawatt.”

Het Nederlandse bedrijf Man Solar verkoopt pakketten om zelf uw zonnecellen te maken. Heeft iedereen straks zelfgemaakte zonnecellen op zijn dak?

“Dat zou mooi zijn, maar ik verwacht dat niet morgen al. (Voorzichtig:) Maar in de toekomst zou het wel kunnen. Je hebt veel zonnecellen nodig, tien tot twintig vierkante meter per huis schat ik. Maar de cellen zijn niet moeilijk te maken, met goede instructies kan het in iedere keuken. De pakketten van Man Solar, die vooral gebruikt worden voor educatie van scholieren, laten dat zien. De kinderen maken de zonnecellen met veel enthousiasme en dat is mooi, want zij zijn de toekomst. Als we jonge kinderen enthousiast kunnen maken, gaat het de goede kant op.”

U reist over de hele wereld om over uw onderzoek te vertellen. Kan uw zonnecel de daarvoor benodigde energie compenseren?

“Ik ben inderdaad veel op reis, maar ik denk niet dat luchtvaartmaatschappijen voor mij extra vluchten inplannen. Ik heb een collega die om ideële redenen niet vliegt en zelfs op de fiets naar een bespreking in Zuid-Frankrijk gaat. Maar ik vind dat ik moet reizen. Niet voor de lol, maar om het ‘evangelie’ te verspreiden. Om de cel aan de man te brengen.”

U was drie jaar gasthoogleraar in Delft, in de groep van uw erepromotor prof.dr.ir. Joop Schoonman. Wat vindt u van de variant op uw zonnecel die zij ontwikkelden?

“Het is een goed concept, omdat zij in hun cel alleen vaste stoffen gebruiken. In mijn zonnecel zitten vloeibare stoffen. Het is lastig om die goed te verpakken.”

Wat had u gedaan als u geen wetenschapper was geworden?

“Ik heb getwijfeld om pianist te worden. Ik was daar erg goed in toen ik jong was. Maar ik moest beslissen en ik heb voor de wetenschap gekozen. Ik speel nog wel piano, dat is voor mij de beste manier om te ontspannen. En ik zing, onlangs nog voor Driekoningen, in een Gregoriaans koor. Dat ik niet katholiek ben maakt niet uit, muziek gaat over religieuze grenzen.”

Michael Grtzel. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

@04 tussenkopje:WIE IS MICHAEL GRTZEL?

Michael Grtzel is professor aan de école Polytechnique in Lausanne, Zwitserland. In 1991 publiceerde hij, samen met Brian O’Regan, in Nature over een zonnecel die nu wereldwijd bekend staat als de Grtzelcel. Inspiratie voor zijn zonnecel haalde Grtzel uit de natuur, waar planten met fotosynthese voedingsstoffen uit zonlicht halen. Het resultaat is een zonnecel met titaniumdioxide, een witte stof die ook in tandpasta en latex muurverf zit. De cel levert weliswaar minder elektrische stroom dan de meer gangbare siliciumzonnecellen, maar is veel goedkoper en makkelijker te maken. De Zwitserse zonnecelgoeroe is een van de meest geciteerde wetenschappers ter wereld en heeft meer dan vijfhonderd publicaties en veertig patenten op zijn naam staan. De afgelopen drie jaar was hij gasthoogleraar aan de TU Delft, waar hij deze week een eredoctoraat krijgt. De TU Delft is de derde universiteit, na Uppsala en Turijn, die hem deze eer toekent.

U hebt veel prestigieuze prijzen gekregen en werd al tweemaal eerder eredoctor. Is het Delftse eredoctoraat nog wel bijzonder?

“Jazeker, zeer bijzonder. Delft is een grote en beroemde universiteit. Het is heel moeilijk hier eredoctor te worden, dit jaar worden er slechts twee benoemd. Ik vind het een enorme eer.”

U baseerde uw beroemde zonnecel op de manier waarop planten zonlicht omzetten in voedingsstoffen: fotosynthese. Hoe kwam u op dat idee?

“Ik ben altijd geïntrigeerd door de natuur. Daarom ben ik ook scheikunde gaan studeren, om te ontdekken hoe de natuur werkt. Hoe is het mogelijk dat een plant zo ingenieus is? Welke technieken gebruikt de natuur? Ik studeerde al een tijd op fotosynthese, toen in de jaren zeventig de oliecrisis uitbrak. Toen realiseerde ik me pas echt hoe belangrijk het was om energie uit zonlicht te halen. Ik móést hieraan werken. Niet vanuit een vaag idee, maar uit echte overtuiging.”

Hoe lang heeft u aan de zonnecel gewerkt?

“Meer dan dertig jaar, tot de dag van vandaag. In vergelijking met dertig jaar geleden zijn er nu grote voordelen. Het begrip over fotosynthese is veel groter, we weten beter wat in een plant gebeurt. En de nanotechnologie is vooruitgegaan. Zonder dat zou onze zonnecel niet bestaan (in de cel zitten heel kleine bolletjes titaniumdioxide – MM). Andersom hebben wij op onze beurt bij de ontwikkeling van de zonnecel ook bijgedragen aan nanowetenschap.”

Waar wordt de Grtzelcel gebruikt?

“In Wales staat een installatie die energie opwekt. Ik was daar vorige maand en ik was onder de indruk. Er bestond al een installatie die één megawatt opwekt, maar dit was de eerste op grotere schaal. In Wales wordt twintig megawatt opgewekt, ongeveer zoveel als twintigduizend mensen nodig hebben. Dat is niet heel veel, maar het is een goed begin. En de installatie kan nog worden uitgebreid tot vierhonderd megawatt.”

Het Nederlandse bedrijf Man Solar verkoopt pakketten om zelf uw zonnecellen te maken. Heeft iedereen straks zelfgemaakte zonnecellen op zijn dak?

“Dat zou mooi zijn, maar ik verwacht dat niet morgen al. (Voorzichtig:) Maar in de toekomst zou het wel kunnen. Je hebt veel zonnecellen nodig, tien tot twintig vierkante meter per huis schat ik. Maar de cellen zijn niet moeilijk te maken, met goede instructies kan het in iedere keuken. De pakketten van Man Solar, die vooral gebruikt worden voor educatie van scholieren, laten dat zien. De kinderen maken de zonnecellen met veel enthousiasme en dat is mooi, want zij zijn de toekomst. Als we jonge kinderen enthousiast kunnen maken, gaat het de goede kant op.”

U reist over de hele wereld om over uw onderzoek te vertellen. Kan uw zonnecel de daarvoor benodigde energie compenseren?

“Ik ben inderdaad veel op reis, maar ik denk niet dat luchtvaartmaatschappijen voor mij extra vluchten inplannen. Ik heb een collega die om ideële redenen niet vliegt en zelfs op de fiets naar een bespreking in Zuid-Frankrijk gaat. Maar ik vind dat ik moet reizen. Niet voor de lol, maar om het ‘evangelie’ te verspreiden. Om de cel aan de man te brengen.”

U was drie jaar gasthoogleraar in Delft, in de groep van uw erepromotor prof.dr.ir. Joop Schoonman. Wat vindt u van de variant op uw zonnecel die zij ontwikkelden?

“Het is een goed concept, omdat zij in hun cel alleen vaste stoffen gebruiken. In mijn zonnecel zitten vloeibare stoffen. Het is lastig om die goed te verpakken.”

Wat had u gedaan als u geen wetenschapper was geworden?

“Ik heb getwijfeld om pianist te worden. Ik was daar erg goed in toen ik jong was. Maar ik moest beslissen en ik heb voor de wetenschap gekozen. Ik speel nog wel piano, dat is voor mij de beste manier om te ontspannen. En ik zing, onlangs nog voor Driekoningen, in een Gregoriaans koor. Dat ik niet katholiek ben maakt niet uit, muziek gaat over religieuze grenzen.”

Michael Grtzel. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

@04 tussenkopje:WIE IS MICHAEL GRTZEL?

Michael Grtzel is professor aan de école Polytechnique in Lausanne, Zwitserland. In 1991 publiceerde hij, samen met Brian O’Regan, in Nature over een zonnecel die nu wereldwijd bekend staat als de Grtzelcel. Inspiratie voor zijn zonnecel haalde Grtzel uit de natuur, waar planten met fotosynthese voedingsstoffen uit zonlicht halen. Het resultaat is een zonnecel met titaniumdioxide, een witte stof die ook in tandpasta en latex muurverf zit. De cel levert weliswaar minder elektrische stroom dan de meer gangbare siliciumzonnecellen, maar is veel goedkoper en makkelijker te maken. De Zwitserse zonnecelgoeroe is een van de meest geciteerde wetenschappers ter wereld en heeft meer dan vijfhonderd publicaties en veertig patenten op zijn naam staan. De afgelopen drie jaar was hij gasthoogleraar aan de TU Delft, waar hij deze week een eredoctoraat krijgt. De TU Delft is de derde universiteit, na Uppsala en Turijn, die hem deze eer toekent.