De dienende discipline

Blij maken

Stoter zit met haar vakgroep als een spin in het web tussen producenten van 3D-data en de gebruikers van allerlei pluimage. “We zijn een dienende discipline”, zegt ze met zachte stem en een vriendelijke glimlach. “Oplossingen die wij verzinnen moeten aansluiten op behoeften vanuit de praktijk. De experts waar wij voor werken komen uit heel andere domeinen. Mensen uit mijn groep worden er blij van om ruimtelijke oplossingen te verzinnen voor 3D-data waar anderen mee verder kunnen.”

Die dienende aanpak is uitermate succesvol gebleken. Zo ontving ze in 2010 een Vidi-beurs van STW voor haar onderzoeksproject 5D-geomodelling en zet ze dit jaar haar onderzoek voort met een beurs van de European Research Council onder de naam Urban Modelling in Higher Dimensions.

Alsof 3D nog niet ingewikkeld genoeg is, voegt Stoter er bij haar 5D-onderzoek nog twee dimensies aan toe: detailniveau en tijd. Ze licht toe: “Het is belangrijk te kunnen in- en uitzoomen binnen dezelfde dataset, en ook de tijd is belangrijk. Kaarten moeten actueel zijn, maar je moet ook terug kunnen gaan naar, zeg, een jaar geleden. Een 5D-geomodel laat je in- en uitzoomen op een ruimtelijk model en biedt de mogelijkheid om heen en terug te reizen in de tijd.”

Haar onderzoek is erop gericht om 3D-geografische data slim te maken zodat er veel meer relevante informatie uit data kan worden gehaald voor verschillende toepassingen. Logische voorwaarden, vastgelegd in de datastructuur, zorgen ervoor dat geografische data altijd correct zijn. Een voorbeeld van zo’n logische voorwaarde is dat er op een kadastrale percelenkaart geen overlap kan zijn (want dan zou je twee eigenaren hebben) en er mogen ook geen gaten vallen (grond die van niemand is). Ook moet er continuïteit zijn in de tijd. Gebouwen verdwijnen niet zomaar. Stoter: “Als je het concept van detailniveau en tijd opslaat als extra dimensie, dan kun je die correctheid simpelweg afdwingen. Anders moet je dat met aparte regeltjes gaan inbouwen.”

Verbinden

Omstreeks 2009 kreeg Stoter een briljant idee. Ze was afgestudeerd in de fysische geografie aan de Universiteit Utrecht, had ruimtelijke analyses gemaakt voor milieueffectrapportages, was daarna gepromoveerd (2000-2004) aan de TU Delft op 3D-kadaster en werkte aansluitend bij de Universiteit Twente aan generalisatie van kaarten (het automatisch afleiden van kaarten op laag detailniveau vanuit kaarten met veel detail). Ze merkte toen dat veel academisch onderzoek ongebruikt bleef liggen. “Dan hadden we iets moois gemaakt, maar het werd niet opgepakt door de praktijk omdat het te ingewikkeld was of net niet aansloot. Er was meestal net iets meer onderzoek nodig om die kloof te overbruggen.” Dus stapte ze in 2009 naar het Kadaster, naar Geonovum (maakt geo-informatie van de overheid toegankelijk) en de TU Delft. Door bij elk van die organisaties te gaan werken (twee dagen bij Urbanism, Faculteit Bouwkunde, twee dagen Kadaster, één dag Geonovum) kon ze het academisch onderzoek zelf naar de praktijk brengen. Sindsdien zit ze als een spin in haar ruimtelijke web en koppelt ze onderzoekers aan gebruikers.

Het gevolg is dat Nederland nu om advies gevraagd wordt door landen als Singapore, China, Korea en Bahrein. “Daar is het proces vaak gedreven door technologie. Dan is er een heel 3D-model gemaakt zonder de gebruikers erbij te betrekken. Ze vragen ons dan achteraf om de 3D-data te valideren, te corrigeren of te verrijken voor toepassingen zoals berekeningen over luchtstromingen of het energiegebruik.”

Tijdens haar promotieonderzoek, vijftien jaar geleden, stonden 3D-ontwerpprogramma’s nog in de kinderschoenen. Nu is het de standaard, zeker bij complexere gebouwen als het Delftse station. Voor de overheid, in dit geval het Kadaster, bestaat de standaard nog uit platte kaarten, maar wel met de mogelijkheid om er 3D-modellen naadloos in te passen. Stoter verwacht dat over tien tot vijftien jaar 3D-stadsmodellen de standaard zijn. “Mensen die er nu over moeten besluiten zijn niet gewend aan 3D, maar dat is een generatie-dingetje.”