De animator Van Eyk

Foto: Driek Berndse

Van Eyk beschouwde zichzelf als een structuralist, en probeerde in zijn ontwerpen altijd tegemoet te komen aan de behoeften van de gebruiker. Hij leefde bovendien naar zijn eigen uitspraak ,,Een gebouw is een stad, een stad een gebouw”: Het Burgerweeshuis lijkt bijvoorbeeld op een dorp, met woningen voor kinderen die gegroepeerd zijn rond overdekte pleinen en straten. Ook het beeldenpaviljoen Sonsbeek heeft het karakter van een serie gesloten gemeenschappen.
Luidruchtig

Als redacteur van Forum, medeoprichter van ‘Team Ten’ en docent in Amsterdam en Delft, ijverde hij voor een terugkeer naar een meer humane architectuur, bouwkunst waarin rekening wordt gehouden met de menselijke maat en die als omhulsel voor het gemoed kan dienen. Zelf haalde hij veel inspiratie uit culturen buiten Europa; vooral de Afrikaanse volksarchitectuur had zijn interesse.

Van Eyk zette zich af tegen het doorgeschoten functionalisme van na de Tweede Wereldoorlog, dat hij betichtte van een gebrek aan originaliteit. En de huidige architectuur noemde hij in een recent schotschrift nog het werk van ‘mentaal onstabiele trendjagers’. Van Eyk nam zijn vak dan ook bloedserieus. Hij ontpopte zich als een onvermoeibaar polemist, die geregeld zijn pijlen richtte op degenen die het vak in zijn ogen te grabbel gooiden.

Ook de bestuurders van de TU Delft, waar Van Eyk tussen 1966 en 1976 buitengewoon hoogleraar was, werden daarbij niet gespaard: de luidruchtige vete die hij in de tweede helft van de jaren zeventig met ‘het Politbureau’ uitvocht is legendarisch. De architectuurhistoricus Bernard Coolenbrander, die Het Burgerweeshuis wegzette als een ‘irreëel sprookje’, is de laatste die zich de woede van de 80-jarige architect op de hals haalde.

Ondanks zijn grote rol als animator van de Nederlandse architectuur heeft Van Eyk geen ‘school gemaakt’: er zijn geen navolgers die zijn stijl voortzetten. Van zijn leerlingen isHerman Hertzberger het meest bekend. Hoe dan ook: voor Van Eyk was de architectuur geen vak, maar een roeping.

Van het Sonsbeekpaviljoen is een computerreconstructie gemaakt. Voor bezitters van de Cosmo-plugin is het VRML-model te bezichtigen op: http://www.archined.nl/extra/expo/9803/vaneyck.wrl

Aldo Ernest van Eyk werd op 16 maart 1918 in Driebergen geboren. Hoewel hij zijn jeugd op Engelse scholen doorbracht, studeerde hij uiteindelijk af aan de Technische Hochschule van Zürich. Daar leerde hij vijftig jaar geleden in een bar ook zijn vrouw Hannie kennen.

Van Eyk wordt als één van de belangrijkste architecten van zijn generatie beschouwd, maar het oeuvre dat hij nalaat is niet groot. Bovendien is geen van Van Eyks gebouwen openbaar toegankelijk. Zijn meest bekende ontwerpen – waaronder Het Burgerweeshuis in Amsterdam, het grotendeels afgebroken Sonsbeekpaviljoen in Arnhem en het conferentieoord voor Estec in Noordwijk – zijn echter mijlpalen in de naoorlogse architectuur. Daarnaast bouwde hij ruim 700 speelplaatsen in Amsterdam, maar daar zijn er nog maar weinig van over.

Foto: Driek Berndse

Van Eyk beschouwde zichzelf als een structuralist, en probeerde in zijn ontwerpen altijd tegemoet te komen aan de behoeften van de gebruiker. Hij leefde bovendien naar zijn eigen uitspraak ,,Een gebouw is een stad, een stad een gebouw”: Het Burgerweeshuis lijkt bijvoorbeeld op een dorp, met woningen voor kinderen die gegroepeerd zijn rond overdekte pleinen en straten. Ook het beeldenpaviljoen Sonsbeek heeft het karakter van een serie gesloten gemeenschappen.
Luidruchtig

Als redacteur van Forum, medeoprichter van ‘Team Ten’ en docent in Amsterdam en Delft, ijverde hij voor een terugkeer naar een meer humane architectuur, bouwkunst waarin rekening wordt gehouden met de menselijke maat en die als omhulsel voor het gemoed kan dienen. Zelf haalde hij veel inspiratie uit culturen buiten Europa; vooral de Afrikaanse volksarchitectuur had zijn interesse.

Van Eyk zette zich af tegen het doorgeschoten functionalisme van na de Tweede Wereldoorlog, dat hij betichtte van een gebrek aan originaliteit. En de huidige architectuur noemde hij in een recent schotschrift nog het werk van ‘mentaal onstabiele trendjagers’. Van Eyk nam zijn vak dan ook bloedserieus. Hij ontpopte zich als een onvermoeibaar polemist, die geregeld zijn pijlen richtte op degenen die het vak in zijn ogen te grabbel gooiden.

Ook de bestuurders van de TU Delft, waar Van Eyk tussen 1966 en 1976 buitengewoon hoogleraar was, werden daarbij niet gespaard: de luidruchtige vete die hij in de tweede helft van de jaren zeventig met ‘het Politbureau’ uitvocht is legendarisch. De architectuurhistoricus Bernard Coolenbrander, die Het Burgerweeshuis wegzette als een ‘irreëel sprookje’, is de laatste die zich de woede van de 80-jarige architect op de hals haalde.

Ondanks zijn grote rol als animator van de Nederlandse architectuur heeft Van Eyk geen ‘school gemaakt’: er zijn geen navolgers die zijn stijl voortzetten. Van zijn leerlingen isHerman Hertzberger het meest bekend. Hoe dan ook: voor Van Eyk was de architectuur geen vak, maar een roeping.

Van het Sonsbeekpaviljoen is een computerreconstructie gemaakt. Voor bezitters van de Cosmo-plugin is het VRML-model te bezichtigen op: http://www.archined.nl/extra/expo/9803/vaneyck.wrl