Brouns en Filatova winnen Ammodo Science Award

Ammodo is een Amsterdamse stichting die de ontwikkeling van kunst, wetenschap en architectuur wil stimuleren. De prijzen van 350 duizend euro voor beoefenaars van fundamenteel onderzoek die zich halverwege hun carrière bevinden, maken daar deel van uit. Acht prijzen worden iedere twee jaar verdeeld over biomedische wetenschappen, cultuur, natuurwetenschappen en sociale wetenschappen. Met de geldprijs wil Ammodo onderzoekers in staat te stellen nieuwe wegen te verkennen op hun vakgebied.
Twee van de acht laureaten van de Ammodo Science Award for fundamental research 2023 werken aan de TU Delft. Eerder ontvingen de Delftse onderzoekers Ronald Hanson (2015) en Stephanie Wehner (2019) een Ammodo Science Award.

Dr. Stan Brouns (Technische Natuurwetenschappen) werkt aan de strijd tussen bacteriën en virussen (bacteriofagen). En in het verlengde daarvan aan het Crispr-Cas-systeem waarmee bacteriën zich tegen de virussen verdedigen. Hetzelfde mechanisme Crispr-Cas is nu het belangrijkste gereedschap voor genetische modificatie. Daarnaast werkt Brouns aan de inzet van bacteriofagen als alternatief voor antibiotica dat steeds meer terrein begint te verliezen.

‘Heel blij mee’, reageert Brouns. ‘Dit jaar ga ik een mooi project verzinnen maar met een deel van het bedrag zal ik de Fagenbank ondersteunen.’ De Fagenbank, waar Brouns al enkele jaren aan werkt, is een systematische collectie van bacteriofagen waarvan de antibacteriële activiteit in kaart gebracht wordt. 

• Delta schreef eerder: Fagenbank werkt aan alternatief voor antibiotica

Prof.dr. Tatiana Filatova (Techniek, Bestuur en Management) is een econoom die de wisselwerking tussen klimaatverandering en sociaaleconomische systemen bestudeert. Daarmee probeert ze de reacties van samenlevingen op verschillende klimaatscenario’s te voorspellen. ‘Onderscheidend aan haar onderzoek is dat Filatova bestaande kennis van de sociale wetenschappen gebruikt om traditionele klimaatmodellen te verrijken’, schrijft de jury. ‘Uit haar computersimulaties blijkt onder meer dat er gaandeweg armoedevallen en getto’s kunnen ontstaan in klimaatgevoelige gebieden, ook in Nederland.’ 

Over de besteding van het onderzoeksgeld schrijft ze: ‘Ik overweeg dat in te zetten om mijn onderzoek naar een nieuw niveau te tillen, in samenhang met mijn ERC- en Vidi-beurzen. Ik wil nieuwe data gebruiken over aanpassingsgedrag van huishoudens die binnen het ERC verzameld zijn. En die gebruiken in open access modulaire computersimulaties die nabootsen welke keuzes mensen maken wanneer ze door klimaatproblemen in de knel raken.’

• Delta berichtte onlangs over haar studie in Ecological Economics naar de (positieve) invloed van het programma ‘Ruimte voor de rivieren’ op de prijs van aanpalende woningen.

Controversieel fonds
Ammodo is een stichting die in 2011 is opgericht ter bevordering van kunst en wetenschap. In 2014 trokken zes hoogleraren in NRC (betaalmuur) aan de bel. Ze vonden dat het KNAW, die samenwerkte met Ammodo, afstand moest nemen omdat het kapitaal van de stichting, 1 miljard euro, ontvreemd was uit een pensioenfonds van havenarbeiders. De zaak is tot aan de Hoge Raad uitgevochten en in de Tweede Kamer besproken. Uiteindelijk is een schikking getroffen. Maar daar waren de zes hoogleraren niet tevreden mee. 

De KNAW zag in 2014 ‘geen belemmering voor het bestuur van de KNAW om een samenwerking aan te gaan met de Stichting Ammodo’. Inmiddels is de naam ‘KNAW’ niet meer aan de prijs verbonden. Een woordvoerder van de KNAW antwoordt daarover: ‘Bij die prijzen zijn we twee edities nauwer betrokken geweest, en twee edities hebben we alleen de nominatie en selectie gedaan. Die terugtrekking heeft vooral te maken met het beleid van de KNAW van de laatste jaren om ons bij de wetenschappelijke prijzen te beperken tot onze  kerntaken. Dat hebben we bijvoorbeeld ook met de Heinekenprijzen gedaan. Dit jaar zijn de banden helemaal verbroken, en is de prijs ook van karakter veranderd. Er zitten nog wel veel KNAW-leden in jury’s, maar dat doen ze op persoonlijke titel.’ 

Zijn de laureaten van die geschiedenis op de hoogte? Brouns antwoordt: ‘Ik had de controverse ook gevonden, maar we hebben van de organisatie begrepen dat de zaak met het pensioenfonds is afgesloten voor beide partijen.’
‘Alle ontvangers zijn op de hoogte’, reageert Filatova schriftelijk. ‘Het artikel waar je naar verwijst is bijna tien jaar oud en de kwestie is in begin 2010 tussen de partijen geregeld. Ammodo geeft er ook een open verklaring over op hun website.’

• Meer over de prijs op ammodo-science-award.org