Bibliotheken vrezen mega-uitgeverij

Zij vrezen dat de nieuwe mega-uitgeverij haar monopolie gaat uitbuiten door exorbitante prijsverhogingen door te voeren. De Nederlandse bibliotheken hebben daarom besloten de handen ineen te slaan. Bij hun onderhandelingen met de uitgevers zullen zij één lijn trekken. Het gaat tenslotte om veel geld.

De TU Delft geeft jaarlijks ongeveer zeven miljoen gulden uit aan tijdschriftabonnementen, waarvan vijf miljoen via de centrale bibliotheek en twee miljoen via de faculteiten. Gemiddeld gaan de prijzen van de tijdschriften jaarlijks tien procent omhoog. Elsevier zit daar fors boven, anderen blijven eronder. Er zijn bijvoorbeeld nog universitaire uitgeverijen waarvoor winstmaximalisatie geen grote zorg is.

Maar over het algemeen is het beeld divers, zegt bibliothecaris dr. L.J.M. Waaijers. Dat heeft onder meer te maken met privatiseringen. Oorspronkelijk verzorgden internationale beroepsverenigingen als de IEEE (voor elektrotechnici) vaak bladen voor hun leden op niet-commerciële basis. Door privatisering gingen andere motieven een rol spelen – en dat merkten de lezers in hun portemonnee.

Na de fusie-aankondiging van Kluwer en Elsevier vrezen de bibliotheken dat het jachtseizoen op hun portemonnee pas echt aangebroken is. Dus gingen ze om de tafel zitten en besloten bijvoorbeeld de koppelverkoop van elektronische en papieren tijdschriften voortaan te weigeren. De hoop is dat als voldoende bibliotheken zich aan de afspraken houden, de uitgevers zullen inbinden.
Machtsmiddel

De vraag is echter welke machtsmiddelen de verzamelde bibliotheken hebben. ,,Zwart-wit gezegd: geen”, geeft Waaijers toe. ,,Er is geen concurrentie op dit gebied, je kunt niet hetzelfde product elders in een iets andere uitvoering kopen. Dus je zult moeten betalen of je abonnement opzeggen – en met dat laatste snijd je alleen jezelf maar in de vingers.”

In het verleden hebben bibliotheken gereageerd door gecoördineerd opzeggen. Alleen toppers als Science en Nature staan nog bij alle vier de grote bibliotheken in het rek. Van andere tijdschriften is bij de vier slechts één exemplaar aanwezig, waaruit voor de anderen desgevraagd kopietjes worden getrokken. Je zou dit soort afspraken ook internationaal kunnen maken, aldus Waaijers, maar dan wordt leveringstijd van de kopietjes een probleem en moeten wetenschappers naar het buitenland als ze wat willen browsen in een tijdschrift. ,,We staan met onze rug tegen de muur.”

De Nederlandse bibliotheken zetten zich samen schrap tegen Kluwer en Elsevier.

De aangekondigde fusie van Wolters Kluwer en Reed Elsevier doet bij de universitaire bibliotheken de rillingen over de rug lopen. Zij vrezen dat de nieuwe mega-uitgeverij haar monopolie gaat uitbuiten door exorbitante prijsverhogingen door te voeren. De Nederlandse bibliotheken hebben daarom besloten de handen ineen te slaan. Bij hun onderhandelingen met de uitgevers zullen zij één lijn trekken. Het gaat tenslotte om veel geld.

De TU Delft geeft jaarlijks ongeveer zeven miljoen gulden uit aan tijdschriftabonnementen, waarvan vijf miljoen via de centrale bibliotheek en twee miljoen via de faculteiten. Gemiddeld gaan de prijzen van de tijdschriften jaarlijks tien procent omhoog. Elsevier zit daar fors boven, anderen blijven eronder. Er zijn bijvoorbeeld nog universitaire uitgeverijen waarvoor winstmaximalisatie geen grote zorg is.

Maar over het algemeen is het beeld divers, zegt bibliothecaris dr. L.J.M. Waaijers. Dat heeft onder meer te maken met privatiseringen. Oorspronkelijk verzorgden internationale beroepsverenigingen als de IEEE (voor elektrotechnici) vaak bladen voor hun leden op niet-commerciële basis. Door privatisering gingen andere motieven een rol spelen – en dat merkten de lezers in hun portemonnee.

Na de fusie-aankondiging van Kluwer en Elsevier vrezen de bibliotheken dat het jachtseizoen op hun portemonnee pas echt aangebroken is. Dus gingen ze om de tafel zitten en besloten bijvoorbeeld de koppelverkoop van elektronische en papieren tijdschriften voortaan te weigeren. De hoop is dat als voldoende bibliotheken zich aan de afspraken houden, de uitgevers zullen inbinden.
Machtsmiddel

De vraag is echter welke machtsmiddelen de verzamelde bibliotheken hebben. ,,Zwart-wit gezegd: geen”, geeft Waaijers toe. ,,Er is geen concurrentie op dit gebied, je kunt niet hetzelfde product elders in een iets andere uitvoering kopen. Dus je zult moeten betalen of je abonnement opzeggen – en met dat laatste snijd je alleen jezelf maar in de vingers.”

In het verleden hebben bibliotheken gereageerd door gecoördineerd opzeggen. Alleen toppers als Science en Nature staan nog bij alle vier de grote bibliotheken in het rek. Van andere tijdschriften is bij de vier slechts één exemplaar aanwezig, waaruit voor de anderen desgevraagd kopietjes worden getrokken. Je zou dit soort afspraken ook internationaal kunnen maken, aldus Waaijers, maar dan wordt leveringstijd van de kopietjes een probleem en moeten wetenschappers naar het buitenland als ze wat willen browsen in een tijdschrift. ,,We staan met onze rug tegen de muur.”