,,I have a dream…” was de aanvang van de toespraak waarin Martin Luther King de euvele moed had zijn gehoor mee te voeren naar een toekomst die hij begeerde.
Delen
Friedrich August Kekulé von Stradonitz vond in zijn droom van een rondwervelende slang die in zijn eigen staart beet, de inspiratie voor wat nu de benzeenring heet. Althans zo gaat het verhaal.
Veel van wat heden waardevol blijkt te zijn was in het verleden iemands droom of visie.
Ook in muziek, retoriek, psychoanalyse, geschiedenis en mythologie spelen dromen belangrijke en inspirerende rollen. Misschien is dit omdat dromen sterkere indrukken bij ons achterlaten dan de werkelijkheid die wij ervaren wanneer wij wakker zijn. Zij leggen een sterk verband tussen een beeld en primaire emoties. Zij kunnen uitzichten openen op een wereld die door ons gewenst wordt en dat noemen wij dan een visie. Mensen die een visie goed en overtuigend onder woorden brengen noemen wij visionair. Aan dit begrip wordt tegenwoordig door wakkere realisten een negatieve betekenis toegekend. Uit angst om niet voor vol aangezien te worden onderdrukken zij de droom als inspiratiebron en missen daardoor een perspectief dat niet verstikt wordt door de bekrompenheid van de dagelijkse ervaring.
Onder bestuurders van bedrijf en overheid krijgen deze realisten steeds meer de overhand en worden visie en inspiratie steeds zeldzamer. Zij zien in kostenvermindering de belangrijkste motivering voor hun beslissingen en weten zich met waarden geen raad.
Realisten zijn meesters in het aanvoeren van redenen waarom andere dingen dan die zij zelf hebben voorgesteld, niet mogelijk zijn, met als bekronend argument: ,,Dat is al een tijd geleden beslist.” Naarmate zij realistischer zijn neemt hun onderscheid af tussen ‘dat is zo’ en ‘dat wil ik niet’. Naarmate zij realistischer zijn hechten zij groter belang aan hun functie en de organisatie met de regels en procedures die daarbij horen, en zijn zij minder in staat zich in de positie van een ander te verplaatsen, een eigen mening te formuleren en alternatieven beargumenteerd tegen elkaar af te wegen.
Ook aan de andere zijde van het dromenspectrum – de nachtmerrie – hebben realisten geen boodschap. Hier is het effect echter tegenovergesteld. Anderen weten dat niemand de concentratiekampen, martelsystemen of de Kafkaeske bureaucratische idioterie kan bedenken of dromen waar wij mensen elkaar en onszelf het leven zuur mee maken. Wij weten dat er altijd situaties zijn die nog erger zijn dan onze nachtmerries. Realisten beweren echter dat de werkelijkheid altijd minder erg is en verklaren tot nachtmerrie alle situaties die over hun tolerantiegrens liggen en …. dromen zijn bedrog. Daardoor blijft er voor hun slechts een smalle middenmoot van de realiteit over, bepaald door de haalbaarheid van de beschikbare of door hun gekozen oplossingen.
Sinds de zestiger jaren rukken de wakkere, realistischemanagers en bestuurders op. Zij hebben onze steden vernield met hun gebrek aan gevoel voor de waarde van het verleden zonder daar een visie voor de toekomst tegenover te stellen. Zij losten hun hedendaagse problemen op tegen de laagste kosten, dempten grachten voor het oprukkend verkeer, sloopten oude panden om er agressieve low-cost kantoren neer te zetten die in geen enkele relatie staan tot de geschiedenis van de plek. Zij vernielden hun eigen verleden zonder er iets van waarde voor in de plaats te zetten.
In een bestuur waar een dynamisch evenwicht bestaat tussen expliciete visie en creatief realisme, kan het waardevolle verleden soms wijken voor een nog meer waardevolle en overtuigende toekomst. Nog mooier is het wanneer deze visie het waardevolle verleden liefdevol respecteert, versterkt en een plaats geeft in de toekomst, zoals dat gebeurde met Berlage’s plannen voor Amsterdam.
Soms droom ik van zo’n bestuur en wordt ontgoocheld wakker. Mijn nachtmerrie, die steeds vaker werkelijkheid blijkt te zijn, is een wereld zonder visie op verleden en toekomst en alleen maar bezig met het oplossen van de problemen van heden. Een democratie van materialistische vermoeide realisten bestuurd door wakkere soortgenoten.
(J.K.)
,,I have a dream…” was de aanvang van de toespraak waarin Martin Luther King de euvele moed had zijn gehoor mee te voeren naar een toekomst die hij begeerde. Friedrich August Kekulé von Stradonitz vond in zijn droom van een rondwervelende slang die in zijn eigen staart beet, de inspiratie voor wat nu de benzeenring heet. Althans zo gaat het verhaal.
Veel van wat heden waardevol blijkt te zijn was in het verleden iemands droom of visie.
Ook in muziek, retoriek, psychoanalyse, geschiedenis en mythologie spelen dromen belangrijke en inspirerende rollen. Misschien is dit omdat dromen sterkere indrukken bij ons achterlaten dan de werkelijkheid die wij ervaren wanneer wij wakker zijn. Zij leggen een sterk verband tussen een beeld en primaire emoties. Zij kunnen uitzichten openen op een wereld die door ons gewenst wordt en dat noemen wij dan een visie. Mensen die een visie goed en overtuigend onder woorden brengen noemen wij visionair. Aan dit begrip wordt tegenwoordig door wakkere realisten een negatieve betekenis toegekend. Uit angst om niet voor vol aangezien te worden onderdrukken zij de droom als inspiratiebron en missen daardoor een perspectief dat niet verstikt wordt door de bekrompenheid van de dagelijkse ervaring.
Onder bestuurders van bedrijf en overheid krijgen deze realisten steeds meer de overhand en worden visie en inspiratie steeds zeldzamer. Zij zien in kostenvermindering de belangrijkste motivering voor hun beslissingen en weten zich met waarden geen raad.
Realisten zijn meesters in het aanvoeren van redenen waarom andere dingen dan die zij zelf hebben voorgesteld, niet mogelijk zijn, met als bekronend argument: ,,Dat is al een tijd geleden beslist.” Naarmate zij realistischer zijn neemt hun onderscheid af tussen ‘dat is zo’ en ‘dat wil ik niet’. Naarmate zij realistischer zijn hechten zij groter belang aan hun functie en de organisatie met de regels en procedures die daarbij horen, en zijn zij minder in staat zich in de positie van een ander te verplaatsen, een eigen mening te formuleren en alternatieven beargumenteerd tegen elkaar af te wegen.
Ook aan de andere zijde van het dromenspectrum – de nachtmerrie – hebben realisten geen boodschap. Hier is het effect echter tegenovergesteld. Anderen weten dat niemand de concentratiekampen, martelsystemen of de Kafkaeske bureaucratische idioterie kan bedenken of dromen waar wij mensen elkaar en onszelf het leven zuur mee maken. Wij weten dat er altijd situaties zijn die nog erger zijn dan onze nachtmerries. Realisten beweren echter dat de werkelijkheid altijd minder erg is en verklaren tot nachtmerrie alle situaties die over hun tolerantiegrens liggen en …. dromen zijn bedrog. Daardoor blijft er voor hun slechts een smalle middenmoot van de realiteit over, bepaald door de haalbaarheid van de beschikbare of door hun gekozen oplossingen.
Sinds de zestiger jaren rukken de wakkere, realistischemanagers en bestuurders op. Zij hebben onze steden vernield met hun gebrek aan gevoel voor de waarde van het verleden zonder daar een visie voor de toekomst tegenover te stellen. Zij losten hun hedendaagse problemen op tegen de laagste kosten, dempten grachten voor het oprukkend verkeer, sloopten oude panden om er agressieve low-cost kantoren neer te zetten die in geen enkele relatie staan tot de geschiedenis van de plek. Zij vernielden hun eigen verleden zonder er iets van waarde voor in de plaats te zetten.
In een bestuur waar een dynamisch evenwicht bestaat tussen expliciete visie en creatief realisme, kan het waardevolle verleden soms wijken voor een nog meer waardevolle en overtuigende toekomst. Nog mooier is het wanneer deze visie het waardevolle verleden liefdevol respecteert, versterkt en een plaats geeft in de toekomst, zoals dat gebeurde met Berlage’s plannen voor Amsterdam.
Soms droom ik van zo’n bestuur en wordt ontgoocheld wakker. Mijn nachtmerrie, die steeds vaker werkelijkheid blijkt te zijn, is een wereld zonder visie op verleden en toekomst en alleen maar bezig met het oplossen van de problemen van heden. Een democratie van materialistische vermoeide realisten bestuurd door wakkere soortgenoten.
(J.K.)
Comments are closed.