Onderwijs

Apparaten leven ook een beetje

Al doende leert men, dat motto is op het lijf geschreven van industrieel ontwerper Claudia van Riet. Met haar ontwerpbureau Fix bedacht ze speeltoestellen op zonne-energie. Ze wil volwassenen en kinderen spelenderwijs milieubewuster maken.

Drie kleine kinderen rennen naar een knalgele speelgoedzonnebloem in een park. De zon schijnt fel aan de strakblauwe hemel. Ideale weersomstandigheden: de gele bladeren van de zonnebloem draaien overuren. Een kleutertje bekijkt de bloem met grote ogen. De bladeren houden op met draaien. Hoe kan dat nou? Drie stappen naar achteren en de zonnepanelen vangen weer licht. De bladeren razen weer. “Kijk, dat zijn de zonnecellen”, legt een enthousiaste vader aan zijn zoontje uit. “Die maken van de zon elektriciteit.”

Industrieel ontwerper Claudia van Riet kijkt vertederd naar het filmpje. “Ik stond daar met mijn camera de reacties van de kinderen op te nemen. Maanden ben je over het ontwerp aan het nadenken. Je hebt geen idee hoe kinderen op de zonnebloem zullen reageren. Ik was erg zenuwachtig die eerste dag. Vinden ze hem wel leuk? Maar dan zie je ze aan de zonnebloem hangen, duwen en trekken. En weet je genoeg.” Missie geslaagd: kinderen spelenderwijs uitleggen hoe zonne-energie werkt.

Haar eigen ontwerpbureau Fix, dat Van Riet vijf jaar geleden oprichtte, bedacht de zonnebloem op zonne-energie. “Hoe beter de zonnebloem op de zon gericht is, hoe harder de bloemenkrans draait. De kinderen mogen overal aanzitten. Ze komen er al snel achter hoe de bloem werkt en dan leggen ze het aan elkaar uit.”

De zonnebloem op zonne-energie valt helemaal in het ontwerpstraatje van de IO’er. Van Riet werkt vooral met milieuvriendelijke materialen en energie. Ze bedacht – samen met collega’s – verschillende spelletjes op zonne-energie, zoals een balspelletje met de toepasselijke naam ‘De Zon’. Weinig wolken? Dan stuitert het balletje als een tierelier door het ontwerp in de vorm van een opkomende zon.

Duurzame energie en milieuvriendelijke materialen: ze vormen de rode draad door Van Riets carriÈre. “Mensen moeten zich bewust worden van de noodzaak om andere materialen te gebruiken, voor het te laat is. Over vijftig jaar zijn de oliebronnen uitgeput. Wat dan? Ik wil de mensen op een leuke manier laten zien wat er allemaal mogelijk is”, zegt ze. Een beter milieu begint bij jezelf, en in haar geval, ook in je eigen bedrijf. “Maar ik ben absoluut geen geitenwollen sok”, haast ze zich te zeggen. “Ik ben geen milieufanaat. Wat ik ontwerp, moet ook echt bruikbaar zijn.”
Verpieterd

Van Riet studeerde af in 1997. Ze werkte twee jaar bij Rijkswaterstaat, maar daar voelde ze zich niet op haar plek. “Ik had zoveel ideeën in mijn hoofd zitten, maar ik kwam nergens aan toe.” Na twee jaar was ze ‘verpieterd’. Ze begon als projectmedewerker en klom op tot projectleider, maar miste de ontwerpkant. “Ik werkte daar onder meer aan een project over hout. We hebben, om te laten zien wat je allemaal van duurzaam materiaal kunt maken, wegportalen boven de snelweg geheel van hout gemaakt. Ik initieerde zo’n project, maar een architect ontwierp het vervolgens.”

De ontwerpkriebel werd steeds erger: Van Riet wilde met haar eigen ideeën aan de slag. Maar dat was niet mogelijk bij Rijkswaterstaat. Elk project en idee moest ze uiteindelijk weer uit handen geven. “Na twee jaar was ik het zat en toen borrelden de ideeën weer naar boven waar ik echt graag mee wilde werken.” Fix was een feit.

Nadat ze het roer had omgegooid ging ze vol goede moed aan de slag, op een kleine zolderkamer. Haar eerste ontwerp voor Fix was ‘Waterzitjes’ – een bank, fontein en kunstobject ineen. Geïnspireerd op de Spaanse architect Antoni Gaudi heeft de bank een golvende vorm, bekleed met blauwe mozaïektegeltjes en kleine zonnepanelen. Van Riet: “Mensen hebben vaak geen idee hoe zonnepanelen werken. Ze zitten meestal bovenop daken en lantarenpalen, zodat je er niets van mee krijgt. Bij de waterzitjes zijn de panelen op ooghoogte, zodat iedereen met eigen ogen kan zien hoe het er uit ziet en beter leert begrijpen hoe het werkt.”

Onder de zitting stroomt water, dat in een waterval in een bassin onder de bank valt. Met de door de zonnepanelen opgewekte energie wordt het water onder de grond gezuiverd voordat het weer, als fontein, door de bank wordt opgepompt. Van Riet kreeg er de eerste juryprijs van de Zonnestroomvereniging Midden-Holland voor.

Achteraf weet ze dat ze de juiste beslissing heeft genomen om voor zichzelf te beginnen. Maar bij het opstarten waren er ook de nodige kinderziekten. “Ik werkte vanuit huis, vanaf een zolderkamer” zegt Van Riet. “Dat leek me heel relaxed. Ik zou mijn eigen tijd kunnen indelen, ik was geen reistijd kwijt. Maar ik merkte al snel dat ik bijna geen vrij uurtje meer had. De post voor Fix komt ook op zaterdag en die maak je dan toch open. Ik werd steeds met mijn werk geconfronteerd. Voor je het weet ben je dan het hele weekend weer bezig met van alles en nog wat.” Omdat ze al snel tot over haar oren in het werk zat zocht ze er een werknemer bij en huurde een kantoor aan de rand van Rotterdam.

In een bedrijvenpand met uitzicht over de Schie zitten nu vier vaste werknemers aan twee lange bureaus van ontwerpbureau Fix. Op een tafel in de hoek liggen schetsen van nieuwe ideeën en uitgewerkte ontwerpen door elkaar. Een heus bedrijf: het koffiezetapparaat pruttelt overuren en de stevige trek wordt gestild met een grootverpakking Cup-a-soup. Het gaat goed met het bedrijf. “Andere ondernemingen raken steeds meer geïnteresseerd in onze ideeën’, zegt Van Riet. “Ze willen graag investeren in milieuvriendelijke producten.”

Je zou verwachten dat Fix met subsidiegeld zou werken, maar dat doet het bedrijf bewust niet. “Om subsidie te krijgen moet je ellenlange verhalen ophangen. Dat proces verloopt zo moeizaam. Je hebt een idee en dat ga je net zolang aanpassen tot het in een regeling past. En dan moet je heel lang op het antwoord wachten. In die tijd kan ik het ontwerp al helemaal klaar hebben.” Maar dat is niet de enige reden dat Van Riet geen subsidie aanvraagt. Van Riet ziet zichzelf als idealist, maar ook als realist. “Het gaat mij ook om de vraag van de markt, daar wil ik niet van vervreemd raken. Ik wil geen producten bedenken voor de subsidie, maar voor de markt. Wat ik ontwerp moet ook gebruikt worden.”
Stevige basis

Rekening houden met de markt leerde ze tijdens haar opleiding industrieel ontwerpen aan de TU Delft. Terugkijkend benadrukt Van Riet dat ze daar nu nog heel veel aan heeft. Voor Fix doet ze ook de acquisitie. Ze noemt haar opleiding ‘een stevige basis’. Maar ze heeft ook veel kritiek op haar studie. “Bij IO word je opgeleid voor de massaproductie. Je werkt met goedkope materialen, zoals kunststof, staal en aluminium. Het doel is om zoveel mogelijk te verkopen, het product populair te maken en het consumentisme te stuwen. Dat gaat tegen mijn filosofie in.” Het is het tegenovergestelde van waar ze nu mee bezig is. Ze werkt alleen met duurzame materialen en wil mensen juist bewust maken van overconsumentisme.

Gedreven legt Van Riet uit dat studenten worden opgeleid om de consument met het koopvirus te besmetten. Ze ziet er geen heil in. “Dan breng je het zoveelste koffiezetapparaat of de zoveelste stofzuiger op de markt. Die worden twee jaar gebruikt, dan worden ze weggegooid. Ben je dan nuttig bezig?”

Te laat, zegt ze, kwam ze erachter dat ze tijdens haar studie ook met milieuvriendelijk materiaal aan de slag kon. Ze studeerde af op een onderzoek naar de mogelijkheid van jute in de westerse markt. Drie maanden verbleef ze daarvoor in India. Eindelijk voelde ze dat ze nuttig werk deed.

Nuttig betekent in haar geval: milieuvriendelijk. Op tafel ligt het resultaat van vijf jaar Fix: de speeltoestellen voor kinderen, de Waterzitjes, elektro op zonne-energie. En het volgende project is alweer in volle gang. Enthousiast haalt ze uit een bruine verhuisdoos een grote lampenkap. “Deze komt in bedrijfskantines te hangen”, zegt Van Riet. Ze knipt de lamp aan. Op de muur verschijnt de warrige structuur van de hars op de kap. “We kunnen ze in elke kleur leveren.” Ideeën genoeg. Ze wil nog aan de slag met meubilair van natuurlijke materialen: een kast die je kunt laten begroeien met klimop. “Zodat de kast levend is”, zegt van Riet. “Ik wil met alles wat ik heb ontworpen laten zien dat het leeft, dat de natuur leeft. En omdat de apparaten op de natuur werken, leven ze ook een beetje.”

Naam: Claudia van Riet (33)

Woonplaats: Schiedam

Studie: industrieel ontwerpen

Afstudeerproject: Milieugerichte productontwikkeling en nieuwe toepassingsmogelijkheden van jute op de Europese markt, bij prof.dr.ir Han Brezet

Afstudeerjaar: 1997

Verliefd/verloofd/getrouwd: Verliefd

Loopbaan: Na haar opleiding ging Van Riet werken voor Rijkswaterstaat. Daar begon ze als projectmedewerker en werd later projectleider. Ze initieerde projecten, onder meer om houtgebruik te stimuleren. Na twee jaar, september 1999, besloot Van Riet voor zichzelf beginnen. Ontwerpbureau Fix was geboren. In vijf jaar specialiseerde het bedrijf zich op de toepassing van duurzame, milieuvriendelijke materialen . onder meer in speeltoestellen voor kinderen. Fix wil mensen al spelende leren.

(Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

Drie kleine kinderen rennen naar een knalgele speelgoedzonnebloem in een park. De zon schijnt fel aan de strakblauwe hemel. Ideale weersomstandigheden: de gele bladeren van de zonnebloem draaien overuren. Een kleutertje bekijkt de bloem met grote ogen. De bladeren houden op met draaien. Hoe kan dat nou? Drie stappen naar achteren en de zonnepanelen vangen weer licht. De bladeren razen weer. “Kijk, dat zijn de zonnecellen”, legt een enthousiaste vader aan zijn zoontje uit. “Die maken van de zon elektriciteit.”

Industrieel ontwerper Claudia van Riet kijkt vertederd naar het filmpje. “Ik stond daar met mijn camera de reacties van de kinderen op te nemen. Maanden ben je over het ontwerp aan het nadenken. Je hebt geen idee hoe kinderen op de zonnebloem zullen reageren. Ik was erg zenuwachtig die eerste dag. Vinden ze hem wel leuk? Maar dan zie je ze aan de zonnebloem hangen, duwen en trekken. En weet je genoeg.” Missie geslaagd: kinderen spelenderwijs uitleggen hoe zonne-energie werkt.

Haar eigen ontwerpbureau Fix, dat Van Riet vijf jaar geleden oprichtte, bedacht de zonnebloem op zonne-energie. “Hoe beter de zonnebloem op de zon gericht is, hoe harder de bloemenkrans draait. De kinderen mogen overal aanzitten. Ze komen er al snel achter hoe de bloem werkt en dan leggen ze het aan elkaar uit.”

De zonnebloem op zonne-energie valt helemaal in het ontwerpstraatje van de IO’er. Van Riet werkt vooral met milieuvriendelijke materialen en energie. Ze bedacht – samen met collega’s – verschillende spelletjes op zonne-energie, zoals een balspelletje met de toepasselijke naam ‘De Zon’. Weinig wolken? Dan stuitert het balletje als een tierelier door het ontwerp in de vorm van een opkomende zon.

Duurzame energie en milieuvriendelijke materialen: ze vormen de rode draad door Van Riets carriÈre. “Mensen moeten zich bewust worden van de noodzaak om andere materialen te gebruiken, voor het te laat is. Over vijftig jaar zijn de oliebronnen uitgeput. Wat dan? Ik wil de mensen op een leuke manier laten zien wat er allemaal mogelijk is”, zegt ze. Een beter milieu begint bij jezelf, en in haar geval, ook in je eigen bedrijf. “Maar ik ben absoluut geen geitenwollen sok”, haast ze zich te zeggen. “Ik ben geen milieufanaat. Wat ik ontwerp, moet ook echt bruikbaar zijn.”
Verpieterd

Van Riet studeerde af in 1997. Ze werkte twee jaar bij Rijkswaterstaat, maar daar voelde ze zich niet op haar plek. “Ik had zoveel ideeën in mijn hoofd zitten, maar ik kwam nergens aan toe.” Na twee jaar was ze ‘verpieterd’. Ze begon als projectmedewerker en klom op tot projectleider, maar miste de ontwerpkant. “Ik werkte daar onder meer aan een project over hout. We hebben, om te laten zien wat je allemaal van duurzaam materiaal kunt maken, wegportalen boven de snelweg geheel van hout gemaakt. Ik initieerde zo’n project, maar een architect ontwierp het vervolgens.”

De ontwerpkriebel werd steeds erger: Van Riet wilde met haar eigen ideeën aan de slag. Maar dat was niet mogelijk bij Rijkswaterstaat. Elk project en idee moest ze uiteindelijk weer uit handen geven. “Na twee jaar was ik het zat en toen borrelden de ideeën weer naar boven waar ik echt graag mee wilde werken.” Fix was een feit.

Nadat ze het roer had omgegooid ging ze vol goede moed aan de slag, op een kleine zolderkamer. Haar eerste ontwerp voor Fix was ‘Waterzitjes’ – een bank, fontein en kunstobject ineen. Geïnspireerd op de Spaanse architect Antoni Gaudi heeft de bank een golvende vorm, bekleed met blauwe mozaïektegeltjes en kleine zonnepanelen. Van Riet: “Mensen hebben vaak geen idee hoe zonnepanelen werken. Ze zitten meestal bovenop daken en lantarenpalen, zodat je er niets van mee krijgt. Bij de waterzitjes zijn de panelen op ooghoogte, zodat iedereen met eigen ogen kan zien hoe het er uit ziet en beter leert begrijpen hoe het werkt.”

Onder de zitting stroomt water, dat in een waterval in een bassin onder de bank valt. Met de door de zonnepanelen opgewekte energie wordt het water onder de grond gezuiverd voordat het weer, als fontein, door de bank wordt opgepompt. Van Riet kreeg er de eerste juryprijs van de Zonnestroomvereniging Midden-Holland voor.

Achteraf weet ze dat ze de juiste beslissing heeft genomen om voor zichzelf te beginnen. Maar bij het opstarten waren er ook de nodige kinderziekten. “Ik werkte vanuit huis, vanaf een zolderkamer” zegt Van Riet. “Dat leek me heel relaxed. Ik zou mijn eigen tijd kunnen indelen, ik was geen reistijd kwijt. Maar ik merkte al snel dat ik bijna geen vrij uurtje meer had. De post voor Fix komt ook op zaterdag en die maak je dan toch open. Ik werd steeds met mijn werk geconfronteerd. Voor je het weet ben je dan het hele weekend weer bezig met van alles en nog wat.” Omdat ze al snel tot over haar oren in het werk zat zocht ze er een werknemer bij en huurde een kantoor aan de rand van Rotterdam.

In een bedrijvenpand met uitzicht over de Schie zitten nu vier vaste werknemers aan twee lange bureaus van ontwerpbureau Fix. Op een tafel in de hoek liggen schetsen van nieuwe ideeën en uitgewerkte ontwerpen door elkaar. Een heus bedrijf: het koffiezetapparaat pruttelt overuren en de stevige trek wordt gestild met een grootverpakking Cup-a-soup. Het gaat goed met het bedrijf. “Andere ondernemingen raken steeds meer geïnteresseerd in onze ideeën’, zegt Van Riet. “Ze willen graag investeren in milieuvriendelijke producten.”

Je zou verwachten dat Fix met subsidiegeld zou werken, maar dat doet het bedrijf bewust niet. “Om subsidie te krijgen moet je ellenlange verhalen ophangen. Dat proces verloopt zo moeizaam. Je hebt een idee en dat ga je net zolang aanpassen tot het in een regeling past. En dan moet je heel lang op het antwoord wachten. In die tijd kan ik het ontwerp al helemaal klaar hebben.” Maar dat is niet de enige reden dat Van Riet geen subsidie aanvraagt. Van Riet ziet zichzelf als idealist, maar ook als realist. “Het gaat mij ook om de vraag van de markt, daar wil ik niet van vervreemd raken. Ik wil geen producten bedenken voor de subsidie, maar voor de markt. Wat ik ontwerp moet ook gebruikt worden.”
Stevige basis

Rekening houden met de markt leerde ze tijdens haar opleiding industrieel ontwerpen aan de TU Delft. Terugkijkend benadrukt Van Riet dat ze daar nu nog heel veel aan heeft. Voor Fix doet ze ook de acquisitie. Ze noemt haar opleiding ‘een stevige basis’. Maar ze heeft ook veel kritiek op haar studie. “Bij IO word je opgeleid voor de massaproductie. Je werkt met goedkope materialen, zoals kunststof, staal en aluminium. Het doel is om zoveel mogelijk te verkopen, het product populair te maken en het consumentisme te stuwen. Dat gaat tegen mijn filosofie in.” Het is het tegenovergestelde van waar ze nu mee bezig is. Ze werkt alleen met duurzame materialen en wil mensen juist bewust maken van overconsumentisme.

Gedreven legt Van Riet uit dat studenten worden opgeleid om de consument met het koopvirus te besmetten. Ze ziet er geen heil in. “Dan breng je het zoveelste koffiezetapparaat of de zoveelste stofzuiger op de markt. Die worden twee jaar gebruikt, dan worden ze weggegooid. Ben je dan nuttig bezig?”

Te laat, zegt ze, kwam ze erachter dat ze tijdens haar studie ook met milieuvriendelijk materiaal aan de slag kon. Ze studeerde af op een onderzoek naar de mogelijkheid van jute in de westerse markt. Drie maanden verbleef ze daarvoor in India. Eindelijk voelde ze dat ze nuttig werk deed.

Nuttig betekent in haar geval: milieuvriendelijk. Op tafel ligt het resultaat van vijf jaar Fix: de speeltoestellen voor kinderen, de Waterzitjes, elektro op zonne-energie. En het volgende project is alweer in volle gang. Enthousiast haalt ze uit een bruine verhuisdoos een grote lampenkap. “Deze komt in bedrijfskantines te hangen”, zegt Van Riet. Ze knipt de lamp aan. Op de muur verschijnt de warrige structuur van de hars op de kap. “We kunnen ze in elke kleur leveren.” Ideeën genoeg. Ze wil nog aan de slag met meubilair van natuurlijke materialen: een kast die je kunt laten begroeien met klimop. “Zodat de kast levend is”, zegt van Riet. “Ik wil met alles wat ik heb ontworpen laten zien dat het leeft, dat de natuur leeft. En omdat de apparaten op de natuur werken, leven ze ook een beetje.”

Naam: Claudia van Riet (33)

Woonplaats: Schiedam

Studie: industrieel ontwerpen

Afstudeerproject: Milieugerichte productontwikkeling en nieuwe toepassingsmogelijkheden van jute op de Europese markt, bij prof.dr.ir Han Brezet

Afstudeerjaar: 1997

Verliefd/verloofd/getrouwd: Verliefd

Loopbaan: Na haar opleiding ging Van Riet werken voor Rijkswaterstaat. Daar begon ze als projectmedewerker en werd later projectleider. Ze initieerde projecten, onder meer om houtgebruik te stimuleren. Na twee jaar, september 1999, besloot Van Riet voor zichzelf beginnen. Ontwerpbureau Fix was geboren. In vijf jaar specialiseerde het bedrijf zich op de toepassing van duurzame, milieuvriendelijke materialen . onder meer in speeltoestellen voor kinderen. Fix wil mensen al spelende leren.

(Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.