Academische vrijheid wereldwijd onder druk

Voor de achtste keer heeft Scholars at Risk het jaarverslag Free to think uitgebracht, met een inventarisatie van geweld tegen en onderdrukking van studenten en medewerkers aan universiteiten over de hele wereld.

De makers telden 181 gevallen van moord, geweld of verdwijning. In nog eens 83 gevallen moesten studenten of onderzoekers naar de gevangenis. Anderen werden onder druk gezet om hun baan op te geven, kregen reisbeperkingen opgelegd of moesten zich na valse beschuldigingen voor de rechter verdedigen.

Ditmaal telt Scholars at Risk meer aanvallen dan het jaar ervoor. De impact van de oorlog in Oekraïne is groot. Russische aanvallen en bombardementen hebben daar aanzienlijke schade aangericht aan onderwijs- en onderzoeksinstellingen.

In Rusland heeft de oorlog de academische vrijheid aan banden gelegd. De Russische academische gemeenschap is geïsoleerd geraakt en wetenschappers en studenten die zich uitspreken tegen de oorlog worden vervolgd en voelen zich genoodzaakt om te vluchten.

In 65 landen zou de academische vrijheid zijn afgenomen. Zeker in Hong Kong, waar de Chinese regering de vrijheid van meningsuiting steeds verder inperkt, zet deze trend in rap tempo door.

Nederland komt ditmaal niet aan bod

Ook andere gebeurtenissen baren de onderzoekers zorgen. Zo heeft de machtsovername van de Taliban in Afghanistan ervoor gezorgd dat vrouwelijke academici en studenten niet meer naar de universiteit mogen.

In de VS deed justitie onderzoek naar een docent nadat studenten hadden geklaagd dat de  literatuur voor zijn vak mogelijk aanstootgevend zou zijn. Verder zouden Amerikaanse studenten door hun universiteit gediscrimineerd worden vanwege hun seksuele geaardheid of genderidentiteit.

Sinds 2011 heeft de organisatie wereldwijd 2.541 incidenten geteld. Scholars at Risk roept overheden en andere partijen op om de academische vrijheid te beschermen. Ook zouden instellingen zich solidair moeten verklaren met academici die in het nauw gedreven worden.

Nederland komt niet aan bod in het verslag. Vorig jaar was dat wel het geval met het meldpunt voor linkse docenten van Forum voor Democratie en de intimidatie van wetenschappers door ‘Vizier op Links’. Niet voor niets is onlangs WetenschapVeilig opgericht waar wetenschappers dag en nacht terecht kunnen als ze worden bedreigd.

HOP, Peer van Tetterode