Waarom we in 2050 (g)een kernreactor nodig hebben

“Dit is lobbyen natuurlijk”, reageert prof.dr. Peter Palensky (Intelligent Electrical Power Grids bij de faculteit EWI). “Ik weet niet wie er hier aan de touwtjes trekt, maar dit is een politiek advies dat politici als zodanig herkennen.”

“De oproep van het KIVI kwam als suggestie bij mij vandaan”, erkent prof.dr.ir. Jan Leen Kloosterman, hoogleraar reactorfysica bij de faculteit TNW. “De overheid liet vorig jaar weten kernenergie als optie mee te willen nemen in de energiemix. Ik zeg: dan moet je ook de kennisinfrastructuur en de opleiding van ingenieurs op nucleair gebied in stand houden.”

Delta sprak met beide hoogleraren over de mogelijkheid en de noodzaak van kernenergie in een CO₂-vrije elektriciteitsvoorziening zoals die voor 2050 beoogd wordt. Een overzicht in vier vragen:

1. Valt de bouw van een kerncentrale nog wel te financieren?
Palensky denkt dat geen enkele verzekeringsmaatschappij nog een kerncentrale wil verzekeren omdat de gevolgen van een falen te groot zijn. Ook denkt hij dat niemand in de bouw wil investeren omdat kerncentrales hun geld niet kunnen opbrengen omdat de stroom uit zon en wind zo enorm goedkoop gaat worden. “This is really over.”

Kloosterman ziet dat er wereldwijd zestig kerncentrales in aanbouw zijn, waarvan een aantal in Europa. Het kan dus wel. Maar financiers vragen een hoge rente omdat het risico bestaat dat de maatschappelijke consensus verandert, en de centrale de investering niet terugverdient. Als de overheid de lening financiert, kan de rente omlaag en dat zou kernenergie een stuk goedkoper maken. Dus, ja, een kerncentrale bouwen kan nog steeds.

2. Maakt kernenergie de stroomvoorziening goedkoper of duurder?
“Je kunt niet concurreren tegen energie die voor niks uit de lucht komt vallen en die je kunt oogsten met technieken die ook bijna niks kosten”, vindt Palensky. “Je kunt ervan houden of niet, maar de markt is meedogenloos. De goedkoopste roeit de rest uit. Dat hebben we te accepteren.”

Kloosterman citeert studies naar de rol van kernenergie in een duurzame energievoorziening van het Copernicusinstituut in Utrecht en van het MIT.  Beide studies laten zien dat de kosten lager zijn in een systeem met kernenergie. De verklaring daarvoor is dat er veel meer nodig is dan alleen zonnepanelen en windenergie om een stabiele energievoorziening op te bouwen. Zoals overcapaciteit, netwerken en opslagvoorzieningen, die volgens deze studies duurder uitpakken dan een kerncentrale.

3. Hebben we kerncentrales nodig voor een stabiel elektriciteitsnet?
Dat is een oude gedachte, zegt Palensky. Het gaat uit van een elektriciteitsnet dat gevoed wordt door zware turbines, maar dat verandert nu in een razend tempo. De energie komt uit zon en wind. Daarnaast zijn batterijen nodig, flexibele grootverbruikers en waterstof om daar een stabiele stroomvoorziening te maken, maar daar wordt aan gewerkt. Net als aan sterkere internationale verbindingen die netbeheerders nu plannen en bouwen. “Als je nog een oude kerncentrale hebt, kan die nog best een aantal jaren mee. Ook generatoren zonder aandrijving stabiliseren het net in de overgangsperiode. Maar we hebben geen nieuwe (kerncentrales) nodig.”

4. Moeten we kernenergie aanhouden in scenario’s voor duurzame stroomvoorziening?
“Dat is net zoiets als dat je terug wilt naar paard en wagen als je emissieloos wilt rijden”, vergelijkt Palensky. “Dat is de verkeerde richting. We hebben nu betere technologie die ook nog eens duurzaam is. Voor de stroomvoorziening geldt dat ook. We kunnen een beter CO₂-vrij systeem maken, en het is nu de hoogste tijd om dat ook te gaan doen.”

Kloosterman is voorzichtiger: “Het gaat mij erom dat je het risico wilt verkleinen dat je een betrouwbare en duurzame stroomvoorziening met alleen zon en wind in 2050 niet haalt. Als je alles op één paard wedt en het komt niet uit, dan heb je geen alternatieven meer. Dat moeten we zien te voorkomen. Maar als het scenario van Palensky zonder kernenergie uitkomt, dan zou ik daar niet rouwig om zijn. Dat is alleen maar goed nieuws voor iedereen.”