De kunst van het weglaten

De Franse schrijver Georges Perec (1936-1982) was lid van het Ouvroir de littérature potentielle (Oulipo), een collectief van wiskundigen en schrijvers dat zich tot doel stelde literaire werken met een zelfopgelegde beperking (een ‘axioma’) te schrijven. Perecs bekendste werk in dit genre is La Disparition, een roman van 300 bladzijden waarin de letter ‘e’ niet voorkomt. In het naschrift legt hij uit dat het plan voor dit werk ‘lukraak’ was ontstaan, ‘want dit waagstuk komt voort uit blufpraat (…)’. Perec had op dat moment een writer’s block en merkte dat de zelfopgelegde beperking tot een golf van herwonnen creativiteit leidde.

Wie schetst onze verbazing dat cvb en rvt, bij monde van Berenschot, lijken toe te treden tot Oulipo. Al zou ik het Veranderplan niet als literair proza kenschetsen, in dit werk over sociale veiligheid komen de lettercombinaties ‘angstcultu*’, ‘beledig*’, ‘dreig*’, ‘intimid*’, ‘verneder*’ niet voor. De lettercombinaties ‘geweld*’ en ‘seksue*’ komen enkel voor in de inleiding, en wel in namen van geraadpleegde rapporten en taakomschrijvingen van geraadpleegde personen.

De onwil om dingen bij hun naam te noemen is metaforisch voor een aantal procedurele en inhoudelijke tekortkomingen van het Veranderplan waarover de landelijke vakbonden hun zorgen al hebben geuit in een brief aan het cvb.

Geen woord over de aanpak van daders, geen woord over schadevergoedingen aan slachtoffers

De in het plan benoemde ‘concrete acties’ liggen geheel in de preventieve, communicatieve en therapeutische sfeer. Geen scherpe definities, geen woord over de aanpak van daders, geen woord over schadevergoedingen aan slachtoffers – de woorden ‘dader’ en ‘slachtoffer’ komen in het hele plan zelfs niet voor. Acties zoals het ‘herijken’ van de Code of Conduct lijken weinig zinvol met een cvb en rvt die blijkens het inspectierapport de Code Goed Bestuur niet naleven. Dat ze dat niet doen, hebben ze ook de afgelopen maanden nog eens in het volle licht van de schijnwerpers laten zien.

Hoe het ook kan wil ik met u delen aan de hand van een voorval dat zich afspeelde op een universiteit in het buitenland waar ik wel eens op bezoek kom. Daar moeten alle medewerkers, studenten en gasten de Code of Conduct ondertekenen. Het betreft een omvangrijk document, waarin tot in de kleinste details wordt beschreven wat je over je afroept als je je ongewenst gedraagt. Wat dat is wordt uitputtend uitgelegd en met een groot aantal voorbeelden toegelicht. Zo worden sommige aanduidingen, waaronder het woord ‘secretaresse’, als neerbuigend beschouwd.

Toen een internationaal vermaard gastonderzoeker, na herinnerd te zijn aan deze bepaling, volhardde in het gebruik van de aanspreekvorm ‘secretaresse’ , werd onder verwijzing naar de zero tolerance policy zijn gastvrijheidsverklaring per direct ingetrokken en hem verdere toegang tot de campus ontzegd. Pas na openlijke excuses kon de zaak gesust worden.

Niet dat ik voor juridisering van ons discours ben. Waar het om gaat is dat de regels op deze campus helder en duidelijk zijn, en dat overtreding consequent en direct tot actie leidt. Terug naar Delft. Het kan niet zijn dat je ermee wegkomt vrouwelijke collega’s consequent als ‘jongedame’ aan te spreken en vrouwelijke toponderzoekers als ‘talentjes’ weg te zetten. Kom op, dit was maar een grapje! En als de Delftse cultuur je niet bevalt, dan kun je toch vertrekken? Allemaal opgetekend in de directe omgeving van cvb en rvt.