Verspreiding van kennis onder druk

Er heerst een crisis op het gebied van wetenschappelijke publicaties, zeggen twee economen van het Centraal Planbureau (CPB) in de studie `Tackling the journal crisis’. Uitgeverijen vragen steeds hogere prijzen voor tijdschriften, en omdat bibliotheken die niet kunnen betalen, staat de verspreiding van kennis onder druk.

Het CPB wijt die crisis aan slecht werkende marktmechanismen. Onderzoekers dragen hun auteurrechten over aan uitgevers. In ruil daarvoor zorgen uitgevers ervoor dat artikelen gepubliceerd worden. Het belangrijkste werk van uitgevers is het laten beoordelen van artikelen, zo luidt de CPB-analyse. In feite betalen onderzoekers hen daarvoor in natura, met het auteursrecht. Dat levert onderzoekers het kwaliteitskeurmerk op dat met publicatie in een tijdschrift verbonden is. De uitgevers krijgne mét het auteursrecht ook een monopolie op kennis in handen. Dat stelt hen in staat hoge prijzen te vragen.

De CPB-onderzoekers stellen voor dat wetenschappers voortaan niet met hun auteursrecht betalen voor het werk dat uitgevers voor hen doen, maar gewoon met geld. Het auteursrecht moeten onderzoekers overdragen aan een onafhankelijke instantie, bijvoorbeeld de wetenschappelijke academie KNAW. Die moet er borg voor staan dat die rechten geen belemmering vormen op verspreiding van kennis.

Of de grote uitgevers brood zien in de taak die het CPB hen toedicht, is de vraag. Uitgevers die afzien van de rechten op wetenschappelijke elektronische publicaties ‘bestáán niet’, zei directeur Al van uitgeverij Wolters Kluwer vorig jaar al eens.

Er heerst een crisis op het gebied van wetenschappelijke publicaties, zeggen twee economen van het Centraal Planbureau (CPB) in de studie `Tackling the journal crisis’. Uitgeverijen vragen steeds hogere prijzen voor tijdschriften, en omdat bibliotheken die niet kunnen betalen, staat de verspreiding van kennis onder druk.

Het CPB wijt die crisis aan slecht werkende marktmechanismen. Onderzoekers dragen hun auteurrechten over aan uitgevers. In ruil daarvoor zorgen uitgevers ervoor dat artikelen gepubliceerd worden. Het belangrijkste werk van uitgevers is het laten beoordelen van artikelen, zo luidt de CPB-analyse. In feite betalen onderzoekers hen daarvoor in natura, met het auteursrecht. Dat levert onderzoekers het kwaliteitskeurmerk op dat met publicatie in een tijdschrift verbonden is. De uitgevers krijgne mét het auteursrecht ook een monopolie op kennis in handen. Dat stelt hen in staat hoge prijzen te vragen.

De CPB-onderzoekers stellen voor dat wetenschappers voortaan niet met hun auteursrecht betalen voor het werk dat uitgevers voor hen doen, maar gewoon met geld. Het auteursrecht moeten onderzoekers overdragen aan een onafhankelijke instantie, bijvoorbeeld de wetenschappelijke academie KNAW. Die moet er borg voor staan dat die rechten geen belemmering vormen op verspreiding van kennis.

Of de grote uitgevers brood zien in de taak die het CPB hen toedicht, is de vraag. Uitgevers die afzien van de rechten op wetenschappelijke elektronische publicaties ‘bestáán niet’, zei directeur Al van uitgeverij Wolters Kluwer vorig jaar al eens.