Desgevraagd

In Vlaardingen zijn bij een rioleringswerk eeuwenoude palen gevonden. De staken maakten deel uit van een gracht die een van de oudste hoven van Holland omsloot. Het kanaal was ooit zeven meter breed, en is rond het jaar 1000 aangelegd.

Onder bepaalde omstandigheden kan het relatief vergankelijke hout ongekend duurzaam zijn. Desgevraagd stelt prof.ir. L.A.G. Wagemans, verbonden aan de sectie staal- en houtconstructies van CiTG, dat houten heipalen zeer lang goed kunnen blijven. ,,Zolang het hout door grond of water beschermd wordt, kan het letterlijk vele eeuwen meegaan. Zeker als je de betere houtsoorten als eiken- of vurenhout gebruikt, hoewel grenen ook wel wordt toegepast. De afbraak van het materiaal verloopt pas snel bij blootstelling aan de atmosfeer, dan krijgen allerlei micro-organismen vrij spel. Onder water zal er ook wel migratie van stoffen uit het hout plaatsvinden, maar dat gaat uiterst langzaam. Denk maar eens aan de stukken van Egyptische en Griekse schepen die eeuwenlang goed blijven in de zeebodem.”

Zandlenzen

Volgens Wagemans worden houten paalconstructies tegenwoordig voornamelijk gebruikt in de landschaps- en tuinarchitectuur. ,,In Nederland wordt erg veel hout gebruikt voor beschoeiingen van walkanten, landelijk gezien gaat het om duizenden kilometers. Daarvoor wordt meestal tropisch hardhout gebruikt, omdat die houtsoort zich goed houdt op de grens tussen water en lucht. Maar voor grotere bouwconstructies worden nu altijd betonnen heipalen gebruikt, daarmee kun je namelijk grotere heidieptes bereiken. En de kostprijs ervan is zo laag dat men daarvoor geen onnodig risico wil lopen.”

Veel oude bouwwerken zijn overigens helemaal niet onderpaald, merkt hij op. ,,De Oude Kerk van Delft staat op een hooggelegen zandplaat, zonder palen. In het oude gedeelte van Delft staan wel meer gebouwen die rechtstreeks op een zandplaat rusten. Die zandlenzen komen achter de duinen veel voor, en ontstaan op plekken waar door stromingen en getijden veel zand en slib neerslaat. Als de zandlens eenmaal volledig is ingeklonken, kan je daar heel goed op bouwen.”

Dat gaat niet altijd goed. ,,De Oude Kerk staat inderdaad een beetje scheef. Maar buiten die zandlenzen zak je meteen door de grond. De eerste stabiele zandlagen kom je tenslotte pas tegen op ongeveer vijftien meter diepte.”

Palen

Bij graafwerkzaamheden in Vlaardingen zijn duizend jaar oude palen gevonden.

Natuurlijke materialen blijven verbazen. In Vlaardingen zijn bij een rioleringswerk eeuwenoude palen gevonden. De staken maakten deel uit van een gracht die een van de oudste hoven van Holland omsloot. Het kanaal was ooit zeven meter breed, en is rond het jaar 1000 aangelegd.

Onder bepaalde omstandigheden kan het relatief vergankelijke hout ongekend duurzaam zijn. Desgevraagd stelt prof.ir. L.A.G. Wagemans, verbonden aan de sectie staal- en houtconstructies van CiTG, dat houten heipalen zeer lang goed kunnen blijven. ,,Zolang het hout door grond of water beschermd wordt, kan het letterlijk vele eeuwen meegaan. Zeker als je de betere houtsoorten als eiken- of vurenhout gebruikt, hoewel grenen ook wel wordt toegepast. De afbraak van het materiaal verloopt pas snel bij blootstelling aan de atmosfeer, dan krijgen allerlei micro-organismen vrij spel. Onder water zal er ook wel migratie van stoffen uit het hout plaatsvinden, maar dat gaat uiterst langzaam. Denk maar eens aan de stukken van Egyptische en Griekse schepen die eeuwenlang goed blijven in de zeebodem.”

Zandlenzen

Volgens Wagemans worden houten paalconstructies tegenwoordig voornamelijk gebruikt in de landschaps- en tuinarchitectuur. ,,In Nederland wordt erg veel hout gebruikt voor beschoeiingen van walkanten, landelijk gezien gaat het om duizenden kilometers. Daarvoor wordt meestal tropisch hardhout gebruikt, omdat die houtsoort zich goed houdt op de grens tussen water en lucht. Maar voor grotere bouwconstructies worden nu altijd betonnen heipalen gebruikt, daarmee kun je namelijk grotere heidieptes bereiken. En de kostprijs ervan is zo laag dat men daarvoor geen onnodig risico wil lopen.”

Veel oude bouwwerken zijn overigens helemaal niet onderpaald, merkt hij op. ,,De Oude Kerk van Delft staat op een hooggelegen zandplaat, zonder palen. In het oude gedeelte van Delft staan wel meer gebouwen die rechtstreeks op een zandplaat rusten. Die zandlenzen komen achter de duinen veel voor, en ontstaan op plekken waar door stromingen en getijden veel zand en slib neerslaat. Als de zandlens eenmaal volledig is ingeklonken, kan je daar heel goed op bouwen.”

Dat gaat niet altijd goed. ,,De Oude Kerk staat inderdaad een beetje scheef. Maar buiten die zandlenzen zak je meteen door de grond. De eerste stabiele zandlagen kom je tenslotte pas tegen op ongeveer vijftien meter diepte.”