Laveren tussen de olievlekken

Onder luid tweetaktgeknetter scheuren vier felgekleurde tuktuk’s volgepropt met studenten over een provisorisch racecircuitje op de Binnenrotte in Rotterdam. Hoewel de riksja’s hier en daar flinke rookpluimen de lucht in blazen, zijn deze driewielige taxi’s uit India milieuvriendelijker dan ooit.

Studententeams van de TU Delft, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Arnhem en Nijmegen, en de TU Eindhoven sleutelden een jaar lang aan motortjes, injectiesystemen en uitlaten om de riksja’s minder CO2 uit te laten stoten. Dit alles in het kader van de Hybrid Tuktuk Battle, een groene tuktukwedstrijd in het Indiase Chennai waar ook drie Indiase driewielers aan meedoen.

Behalve milieuvriendelijkheid speelt ook het kostenplaatje een grote rol bij de jurering. De organisator, stichting Enviu, wil het beste systeem namelijk in India op de markt brengen.

De opvallendste verschijning is de wagen van het Delftse team. Die stoot helemaal niets uit. Met het zweet op het voorhoofd duwen studenten werktuigbouwkunde en industrieel ontwerpen het wagentje door de bochten. Een nieuwe krukas bleek niet helemaal goed te passen.

De knalpot ligt net buiten het parcours te pronken in de etalage. “Die uitlaat is onze belangrijkste aanpassing”, zegt werktuigbouwkundestudent Paul Ouweham (20). “Hij maakt de tuktuk 15 à 20 procent zuiniger. Bij tweetaktmotors komt er veel onverbrande benzine in de uitlaat terecht. In onze uitlaat ontstaat een resonerende golf die de brandstof terugduwt.”

De glimmende pijp kost een kleine 18 euro. Indiase chauffeurs verdienen de investering volgens de student in 26 dagen terug door de lagere brandstofkosten.

Ook aan het Groningse wagentje blijkt nog het een en ander te schorten. Het wagentje dat op aardgas rijdt, zou vijftig procent minder co2 uitstoten, maar het demonstratiemodel is alles behalve schoon.

“We lekken olie doordat er iets mis is in het differentieel”, zegt student elektrotechniek Nieko Hut (23). “Daarvoor hadden we problemen met de koppeling. Die derdehands dingen gaan continu stuk”, lacht hij.

<![CDATA[

]]>
Bernhard Spath (28) van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen steekt even verderop een sjekkie op bij zijn riksja. Zijn driewieler staat met een lekke band aan de kant.

“Het is één brok ellende”, zegt de student embedded system engineering. “We hebben de krukas van onze riksja moeten vervangen en de koppeling. Maar dat er dingen stuk gaan is ook wel begrijpelijk, want we testen hem tot het uiterste. En door onze aanpassingen halen we 20 à 30 procent meer vermogen uit de motor. Dus dan krijgt de tuktuk ook meer te lijden.”

Maar de wagen mag dan wel gammel zijn, hij is wel twee maal zuiniger dan zijn broertjes in India. Hij kan op lpg rijden maar ook op bio-ethanol. En de terugverdientijd voor deze motoraanpassing die 250 à 300 euro kost? “Ongeveer zeven maanden”, zegt team captain en student autotechniek Jeroen Visscher (23).

“Dat hebben de mannen van ons team, die hier in pakken rondlopen, uitgerekend.” Spath valt hem bij: “Ons ding is om hem zo hard mogelijk te laten gaan met zo min mogelijk brandstof.”

En die lekke band? “Dat heeft Wubbo Ockels gedaan”, zegt Visscher. “Hij heeft het laatste stukje gereden.”

Achterin de driewieler van het team uit Eindhoven blinkt naast de motor een gloednieuw elektrisch startmotortje. “Hiermee is de riksja in de stad 15 à 20 procent zuiniger”, zegt student werktuigbouwkunde Sebastiaan van Tas (26). Een chip zorgt ervoor dat de motor direct afslaat als de riksja stilstaat en weer meteen aangaat als de chauffeur gas geeft.

“Normaal moet je de motor met de hand aanslingeren”, zegt Tas. “De chauffeur heeft geen zin om dat na elk rood stoplicht en elk ander wissewasje opnieuw te doen.” De kosten? 150 dolllar. Die zijn binnen een jaar terugverdiend, aldus Tas. Mits de riksja het al die tijd volhoudt natuurlijk.

Aan het startmotortje zal het niet liggen. Die doet het prima, blijkt als een collega van Tas met het wagentje wegknettert en een spoor van blauwe rook achter zich laat.