Zijlstra: meer grip op raden van toezicht

In een beleidsreactie op de tussenrapportage van het inspectie-onderzoek naar alternatieve afstudeertrajecten in het hoger onderwijs schrijft hij dat hij zich ‘ernstige zorgen maakt over het op korte termijn weer op orde brengen van de kwaliteit van het onderwijs bij Inholland’.

Ontslagvergoeding
Aanleiding voor zijn zorgen zijn berichten over de ontslagvergoeding van opgestapt bestuursvoorzitter Geert Dales van Inholland en het vooronderzoek van de onderwijsinspectie naar declaraties door het college van bestuur. Volgens Zijlstra moet de onderwijskwaliteit zo snel mogelijk weer gewaarborgd zijn, zodat de huidige studenten ‘zo min mogelijk hinder ondervinden van de problemen’.

Bevoegdheid
Recente wijzigingen in de Wet op het hoger onderwijs kunnen daarbij van pas komen, zoals de versterking van de positie van examencommissies en de nieuwe bevoegdheid van de minister om accreditaties tussentijds in te trekken. Toch ziet de staatssecretaris ‘aanleiding voor nadere bezinning op het functioneren van de ‘checks and balances’ in het stelsel’ en het bewaken van de onderwijskwaliteit.

Ingrijpen
Over de raden van toezicht van onderwijsinstellingen schrijft Zijlstra bijvoorbeeld dat zij ‘een eigenstandige bevoegdheid hebben’, maar wanneer sprake is van ‘gerede twijfel over de bestuurbaarheid van de instelling dan zou de overheid de bevoegdheid moeten hebben om in te grijpen’. Bij wantoestanden wil hij de raad van toezicht van een instelling naar huis kunnen sturen. Dat kan nu nog alleen bij de tien openbare universiteiten (WHW, artikel 9.7 lid 2) en in het hbo zelfs alleen bij Van Hall-Larenstein, de enige niet ‘bijzondere’ hogeschool.

Vrijheid van onderwijs
In hoeverre het voornemen van Zijlstra botst met de vrijheid van onderwijs is onduidelijk. De staatssecretaris zegt er voorlopig niets over, hij komt pas in april met ‘nadere voorstellen’. Een voorzichtige woordvoerder van het ministerie van onderwijs wil ook geen verdere toelichting geven en verwijst terug naar de beleidsreactie.

Universiteiten en hogescholen hebben in 2007 met de studentenbonden afgesproken dat studenten twee of zelfs meer opleidingen tegelijk mogen volgen tegen het wettelijk vastgestelde collegegeld, hoe lang ze daar ook over zouden doen.

Minister Plasterk vond dat te ruim geformuleerd. Twee studies tegelijk volgen mag van hem tegen het lage tarief, maar niet onbeperkt: in zijn wetsvoorstel dat nu bij de Eerste Kamer ligt, staat dat instellingen geen bekostiging meer krijgen voor dubbelstudenten die in één van beide opleidingen zijn afgestudeerd. Met als consequentie dat ze vanaf dat moment een kostendekkend collegegeld in rekening mogen brengen.

Maar gezien de afspraken met de studentenbonden verwacht de minister dat de instellingen dat niet zullen doen. Dat zouden ze onlangs aan hem hebben bevestigd, al wilden de universiteiten daar wel wat voor terugzien.

Tijdens het periodieke overleg met de studentenbonden maakte Plasterk donderdag bekend dat de universiteiten drie jaar lang een diplomaopslag krijgen voor studenten die een tweede masteropleiding afronden. Het macrobudget voor het hoger onderwijs wordt er niet voor verhoogd.

De studentenbonden zegde hij toe dat hij de instellingen zou blijven herinneren aan hun belofte om het collegegeld niet te verhogen. Die leidden daaruit af dat hun lobby bij de Eerste Kamer vruchten begint af te werpen.

Ingefluisterd door hun jongerenafdelingen en de studentenbonden plaatsten zelfs de regeringspartijen in de senaat eind oktober kritische kanttekeningen bij de plannen met de tweede studie.

Zo vindt het CDA dat studenten na het behalen van hun eerste bachelor- of masterdiploma nog minstens twee jaar de tijd moeten krijgen om hun tweede studie tegen het wettelijke collegegeld af te maken. Maar ook vandaag maakte minister Plasterk geen aanstalten om zijn wet in die zin aan te passen.