Weg met het krijtje

Honderden eerstejaars studenten zitten in de collegezalen A, B en C van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE). Ze krijgen les over springende karretjes. Het college vormt het startschot voor een ontwerpproject. In het faculteitsgebouw wordt een baan uitgezet met een obstakel waarover de door hen ontworpen wagentjes als een kangoeroe moeten springen. 

Docent dr.ir. Anton van Beek legt in zaal Leonardo da Vinci (zaal A) uit hoe je zorgt voor een goede transmissie bij zo’n wagentje. Zijn college is ook te volgen in de twee andere zalen, op grote projectieschermen. Met het staccato getik zoals je dat kent van een krijtje op een bord, pent hij een reeks wiskundige formules. Maar er is geen stof van krijt en ook het tenenkrommende geluid van piepend gekras blijft de studenten gespaard. Van Beek schrijft op een digitaal schoolbord.

Smartboard
Het digitale schoolbord, ook wel smartboard genoemd, is aan een opmars bezig. Acht jaar geleden deden de eerste hun intrede aan de TU Delft. Nu zijn er 47 verspreid over de campus. 

“De meeste colleges krijgen we met een smartboard”, zegt student Lynn de Lange, die het vak van Van Beek volgt. Ze is er enthousiast over. “De lesstof is vaak beter leesbaar dan op een krijtbord en je kunt het geschrevene opslaan en later terugkijken.”

Kun je met krijt schrijven, dan schrijf je met evenveel gemak je formules op zo’n touchscreen, zo is het idee. Je gebruikt daarvoor een van de speciale pennen die met magneetjes onderaan het bord kleven. En met je vinger kun je een formule kopiëren, opslaan of verschuiven. Je gebruikt je handpalm om te wissen. “Het is inderdaad prima te doen”, zegt werktuigbouwkundedocent Van Beek tussen de bedrijven door. “Tenminste, als de aansluitingen goed werken”, voegt hij er snel aan toe. “Ik was hier ruim voor aanvang van de les om me daar van te vergewissen. Het gebeurt wel eens dat de computer geen contact maakt met het smartboard. Zulke ervaringen zorgen er toch voor dat je de les met enige nervositeit begint.”

Early adopter
Enkele zalen verder wist docent scheepshydrodynamica ir. Peter Naaijen een whiteboard schoon. Hij heeft net college gegeven. “Ik werk liever met een echte stift of een krijtje”, zegt Naaijen.“ Ik heb enkele jaren geleden wel een introductiebijeenkomst bijgewoond om met zo’n bord te leren werken. Maar er komt wat geklooi met de aansluitingen bij kijken. Ik ben geen early adopter. Toch zal ik er op den duur aan moeten geloven.”

Dat denkt ook dr. Piet van der Zanden. Hij werkt bij de afdeling ICT & Facilitair Management en is gespecialiseerd in de toepassing van audiovisuele technieken in het onderwijs. Hij is een van de drijvende krachten achter de modernisering in collegezalen.

“In 2011 zijn we met een grote groep docenten – waaronder wiskundigen, mechanici en fysici – gaan zoeken naar een alternatief voor het krijtbord”, vertelt Van der Zanden.

‘Je kunt met zo’n smartboard een hele bewijsvoering logisch uiteenzetten’

Het krijtbord is volgens Van der Zanden uitermate geschikt voor wat hij noemt ‘krijtschrijfdidactiek’. “Toon je een berekening met PowerPoint, dan snappen studenten er niets van. Zoiets moet je langzaam opbouwen door de som stap voor stap uit te schrijven op een bord. Maar ja, al dat stof hè. Daar moest iets tegen gedaan worden. Want het is niet goed voor de gezondheid en schoonmakers zijn te veel tijd kwijt om alle troep op te ruimen. Twintig jaar geleden raakten whiteboards in zwang. Ze waren geen succes. Het contrast is niet goed en de stiften drogen snel uit.”

De smartboards moeten die euvels verhelpen. “En wat nog belangrijker is”, voegt Van der Zanden er aan toe, “met die smartboards kunnen docenten zich voorbereiden op de toekomst. Digitale schrijfvaardigheden zijn noodzakelijk voor werkvormen waar zowel fysieke als virtuele studenten aan deelnemen. Denk aan MOOC’s, blended onderwijs en hybrid classes.”

Koudwatervrees
“Het beeld van het smartboard wordt vergroot geprojecteerd op een scherm”, vervolgt Van der Zanden. “De docent kan dat centrale beeld opsplitsen in vier kwadranten en op elk daarvan iets anders projecteren. Je kunt bijvoorbeeld links boven een propositie poneren, deze stelling vervolgens met een reeks formules onderbouwen op twee andere schermen, en op het laatste scherm een animatie tonen van de formule waarbij je een grafiek ziet ontstaan. Je kunt met zo’n smartboard dus een hele bewijsvoering in een logische en goed te volgen sequentie uiteenzetten.”

Het klinkt mooi, maar docenten met koudwatervrees zijn er nog zat. Zo treffen we in een van de zalen bij 3mE een verrijdbaar krijtbordje dat is ondergekalkt met formules. Terwijl dat bord er eigenlijk als een soort noodvoorziening staat voor het geval de stroom uitvalt.

De modernisering van collegezalen is in volle gang. Ze maakt deel uit van het zogenaamde ‘transformatieplan’ dat in 2015 is ingezet. In 2015 is besloten dat het gros van de collegezalen van de faculteiten – 180 in totaal – deel zouden gaan uitmaken van een grote centraal gestuurde zalenpoule, waardoor efficiënter met de beschikbare ruimtes omgesprongen kan worden. 

Een moderne collegezaal in de faculteit Industrieel Ontwerpen.

Civiele techniek
Docenten en studenten zijn al lang niet meer gebonden aan hun eigen faculteitsgebouw voor de colleges. Ze zwermen rond over de campus en worden ingeroosterd waar de grootte en onderwijsvorm het beste past.

Dit betekent dat docenten elke keer weer moeten wennen aan zalen waarin ze terecht komen. Hoe bedien je het licht? En hoe sluit je je laptop aan? Dat is overal weer net even anders. Alle zalen worden daarom opnieuw ingericht volgens een vast plan. Dat transformatieplan moet in 2024 afgerond zijn.

Afgelopen zomer was CiTG aan de beurt. Ir. Themara Bogerd van Education Logistics en Paul Uiterdijk van CRE Strategic Campus Management waren nauw betrokken bij de metamorfose. We spreken ze in zaal A van CiTG.

In het oog springen de nieuwe stoelen die net iets meer beenruimte bieden en allemaal voorzien zijn van elektra. Een laag vilt tegen de wanden zorgt voor betere akoestiek. Ook nieuw is het bedieningspaneel. Het is exact hetzelfde als de bediening in andere collegezalen van de campus die al onder handen zijn genomen. In de hoek staat een smartboard. Maar opvallend genoeg zijn de krijtborden hier niet verdwenen.

Trainingen
“Je moet die nieuwe techniek niet pushen. Iemand die jaren gewerkt heeft met krijt, krijg je niet zomaar op een smartboard”, zegt Uiterdijk. “We hebben een programma om docenten te helpen die omslag willen maken”, voegt Bogerd toe. “Bij de start van ieder nieuw kwartaal kijken we welke docenten voor het eerst in deze zaal ingeroosterd staan. We bieden trainingen aan. Die gaan niet alleen over technische aspecten van digitale hulpmiddelen, ook didactische vaardigheden komen aan bod. Maar de mogelijkheid om met krijt te doceren blijft bestaan. Sommige docenten schrijven toch het liefst een krijtbord vol van links naar rechts over de hele breedte van de zaal.”