‘Van luchtkasteel tot werkelijkheid’

Mary Dotman droomt ervan dat de medewerkers van de TU jaar na jaar projecten in de Derde Wereld steunen. Dotman, medewerker internationale relaties bij het international office van O&S, weet dat het geen luchtkasteel is. In november en december kreeg ze het op O&S voor elkaar om met een simpele actie een basisschool in Uganda te voorzien van TU-rugtassen en 72 leerboeken.
“We hadden 48 exemplaren over van rugzakken die we uitdelen aan de internationale studenten. ”, zegt Dotman.
Al snel ontstond het idee ze weg te geven aan een school op het eilandje Myende in het Victoriameer in Uganda. “Mijn dochter Kim werkte in juni 2008 een maand als vrijwilliger voor de Chimpanzee Sanctuary and Wildlife Conservation Trust (CSWCT) op Ngamba Island in het Victoriameer. Myende is een buureilandje dat is geadopteerd door de CSWCT. Kim was op Myende geweest en bezocht daar ook de school. De CSWCT zorgde daar voor onder meer een stenen schooltje en ecotoiletten, maar er ontbreekt nog van alles.”
Dotman wilde meer doen dan rugzakken sturen. “We overlegden hier op O&S en besloten dat er iets in de tas moest.” Het idee om ze te vullen met onder meer potloden, schriftjes, tandpasta, tandenborstel en zeep werd al snel verlaten. “Ik kreeg contact met de directrice van het apencentrum. Zij stelde voor lege rugzakken en geld te sturen. Dat is goedkoper bij het versturen en daar kun je met hetzelfde geld veel meer potloden en dergelijke kopen. Ook bleek dat ze vooral behoefte hadden aan schoolboeken.”
Intussen stuurde Dotman op O&S  een e-mail rond met het verzoek tien euro te geven om de rugzakken te vullen. Een derde van het personeel reageerde positief. “Uiteindelijk hadden we ruim 382 euro plus 160 euro van sponsors buiten de TU.” In december vorig jaar kocht Kim, na overleg met de school, in Uganda 72 leerboeken, die ze afleverde bij de CSWCT. De school ontving deze na de kerstvakantie.
Het succes smaakt Dotman naar meer. “Dit ging eigenlijk zo makkelijk. De TU is veel groter dan O&S; er is dus veel meer mogelijk”, stelt Dotman.
Na de zomervakantie wil Dotman bij meer afdelingen – ‘misschien wel de hele TU’ – kijken of er animo is. “Als er weer rugtassen van de internationale studenten over zijn, dan kunnen we de rest van de kinderen een tas geven.” En het geld? “Ik heb begrepen dat de school grote behoefte heeft aan een watertank en schooluniformen. Het zou mooi zijn als de uniformen op het eiland gemaakt kunnen worden. Dan levert dat werk op.”
Hoe ze een nieuwe actie gaat aanpakken, weet Dotman nog niet. Eerst gaat ze toestemming vragen en kijken wat mogelijk is. “Als je weet hoeveel medewerkers je benadert en een derde daarvan doet mee, dan weet je wat je ongeveer binnenkrijgt en wat we kunnen doen voor Myende.”
En als het eilandje is voorzien? “Dan zijn er ongetwijfeld andere projecten waar mensen hier een band mee hebben. Zo houd je het concreet en dichtbij, want dat is wat mensen aanspreekt. En wie weet kan de TU ooit een of meer kinderen voor wie we nu boeken en een rugzak hebben gestuurd een beurs aanbieden.” 

Walmende schepen zullen wellicht tot het verleden behoren. De internationale maritieme organisatie IMO heeft de uitstoot van zwavel- en stikstofoxiden al aan banden gelegd. Fijnstofvermindering zou het logische vervolg zijn, zeker nu er een filter voor is ontwikkeld.
Het door dr.ir. Geert van Rens ontwikkelde fijnstoffilter voor scheepsdiesels is een gepatenteerd systeem. Van Rens ging uit van de steam jet aerosol collector (SJAC) die stoom injecteert in de afgekoelde uitlaatstroom. Stoom condenseert op de roetdeeltjes en vormt druppels die uit de gasstroom verwijderd worden. Maar helaas wordt zo maximaal een kwart van het fijnstof ondervangen.

Van Rens combineerde de stoominjectie met een elektrostatisch filter (ESP of electrostatic precipitator), dat ondermeer gebruikt wordt voor de reiniging van stookgassen van elektriciteitscentrales. Een meterslange draad onder hoogspanning zorgt daar voor ontladingen in de schoorsteen. Roetdeeltjes worden elektrisch geladen en slaan neer op de elektrodes. In de gecombineerde techniek (SJAC-ESP) is de opbouw heel anders, maar het effect gelijk. Door waterdamp omgeven stofdeeltjes slaan als druppels neer op de elektroden en stromen erlangs naar beneden. In metingen werd tot 82 procent van het fijnstof verwijderd.
De ESP-techniek moest wel aangepast worden aan maritieme omstandigheden, omdat aan boord dunne lange draden onder hoogspanning te kwetsbaar en te gevaarlijk zijn. Het nieuwe filter is vooral geschikt voor de grote vaart, die de wereldzeeën op zware stookolie bevaart. Voor binnenschippers is het goedkoper om schonere diesel te tanken in combinatie met een roetfilter zoals in de auto.

Van Rens promoveerde afgelopen dinsdag bij hoogleraren prof.ir. D. Stapersma en prof. dr. G.J. Witkamp (beiden Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen).