Universiteit moet toegankelijker voor eerstegeneratiewetenschappers

Academici die als eersten in hun familie gingen studeren, voelen zich niet altijd thuis op de universiteit. De ongeschreven regels explicieter maken, zou kunnen helpen, zegt De Jonge Akademie in een rapport.

Het rapport Niet de eerste de beste laat aan de hand van twaalf interviews met wetenschappers zien dat eerstegeneratie academici kampen met gevoelens van vervreemding, onzekerheid en gebrek aan steun. Ze zien zichzelf als een imposter: ondanks hun prestaties denken zij eigenlijk niet thuis te horen in de academische wereld.

Tussen twee werelden

Odette Scharenb0rg, universitair hoofddocent informatica op de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica is zo’n eerstegeneratiewetenschapper. Ze is een van de geïnterviewden: “Anderen zien mij dus als een talent, maar ik heb voortdurend het gevoel dat het niet over mij gaat, terwijl ik het wel allemaal heb gedaan.”

Uit het onderzoek blijkt ook dat deze wetenschappers soms vervreemd raken van de omgeving waar ze opgroeiden. Scharenborg: “Ik krijg soms opmerkingen dat ik als academicus niks van de buitenwereld snap. Ook kreeg ik heel lang de vraag: ‘Wanneer ga je nou eindelijk werken?’”

Zelf beschouwen de wetenschappers hun achtergrond ook als kracht. Scharenborg: “Naar mijn gevoel ben ik vooral door hard werken, stronteigenwijs zijn en niet willen opgeven, gekomen waar ik ben.”

Ongeschreven regels

Verschillende geïnterviewden kregen veel steun van een mentor, iemand die hen wegwijs maakte in de onbekende, en soms onvriendelijke, academische wereld. Een goed mentorprogramma zou ook anderen kunnen helpen, zegt De Jonge Akademie.

Een ander advies aan universiteiten is om de ongeschreven regels van de academische wereld expliciet te maken, omdat eerstegeneratiewetenschappers daar vaak minder bekend mee zijn. Verder raadt de Jonge Akademie universiteiten aan ‘niet alleen oog te hebben voor geslacht en migratieachtergrond, maar ook voor minder zichtbare vormen van diversiteit, waaronder eerstegeneratiestatus.’

HOP, Naomi Bergshoeff/Delta, Inger Duursma