Tien vragen over het bindend studieadvies

De onderwijsrechters van het College van beroep voor het hoger onderwijs (CBHO) hebben met hun vonnissen voor opschudding in het hoger onderwijs gezorgd. Allerlei hogescholen en universiteiten bleken het bindend studieadvies niet goed toe te passen, meldde het HOP twee weken geleden.

Intussen weten studenten niet meer waar ze aan toe zijn. Daarom zetten we een paar vragen en antwoorden op een rij.

Waar gaat de ophef over?

Vrijwel alle universiteiten en hogescholen eisen dat eerstejaars een minimaal aantal studiepunten behalen (bijvoorbeeld vijftig van de zestig) voordat ze door mogen naar het tweede jaar. Dat mag van de wet. Maar vervolgens eisen veel onderwijsinstellingen dat studenten de rest van hun eerstejaarsvakken in het tweede studiejaar afronden. Lukt dat niet, dan moeten ze alsnog vertrekken. En zo’n tweede eis, oordelen de rechters, mogen opleidingen helemaal niet stellen. Ze mogen een student maar één keer afwijzen – of niet.

Ik zit in mijn eerste jaar. Kan ik dan nog steeds een bindend studieadvies krijgen?

Ja, dat kan dus gewoon. Kijk goed wat de regels zijn, zodat je niet voor verrassingen komt te staan. Opleidingen mogen je wegsturen als je niet aan de norm voldoet, maar moeten wel rekening houden met je persoonlijke omstandigheden. Als je in de problemen zit, zeg dat dan wel op tijd tegen je studieadviseur of de examencommissie.

Ik zit al in mijn tweede jaar en ben hard toe aan vakantie. Mag mijn opleiding me nu nog wegsturen of kan ik mijn laatste tentamen straffeloos laten schieten?

Als je eenmaal bent toegelaten tot je tweede jaar, mag je opleiding je niet meer wegsturen. Veel onderwijsinstellingen zetten als het ware twee horden neer: veertig of vijftig studiepunten in het eerste jaar (eerste horde) en dan de rest van de propedeusevakken in je tweede jaar (tweede horde). Maar zo’n tweede horde mag dus niet van de rechter.

Maar mijn opleiding stelt die eist toch…

Ja, dat kan kloppen. Veel universiteiten en hogescholen hebben de bsa-regels inmiddels per direct aangepast, maar ze zijn nog niet allemaal overstag. Sommige blijven gewoon studenten wegsturen als die hun propedeuse niet in hun tweede jaar hebben afgerond.

Kan ik daar iets tegen doen?

Je kunt binnen zes weken in beroep gaan. Dan moet het college van beroep voor de examens ernaar kijken. Als dit ook oordeelt dat je moet vertrekken, kun je naar de onderwijsrechters van het CBHO stappen. Daar moet je een ‘voorlopige voorziening’ aanvragen (een snelle nooduitspraak) om ingeschreven te blijven. Als de rechter de lijn van de vorige vonnissen doortrekt, zul je die rechtszaak winnen. Het is wel de vraag wat je liever doet: even snel doorstuderen of een juridische procedure voeren.

Is zo’n rechtszaak ingewikkeld?

Dat valt best mee. Je stuurt het CBHO een brief met het verzoek om een voorlopige voorziening te treffen. De beslissing van het college van beroep voor de examens van je instelling stuur je mee. Ben je niet zeker van jezelf, vraag dan hulp bij je rechtsbijstandverzekering of van het rechtsbureau van het Interstedelijk Studenten Overleg, zodat je geen juridische missers maakt.

Maar mijn onderwijsinstelling weet toch ook wel dat ik die zaak dan hoogstwaarschijnlijk win? Waarom zo moeilijk doen?

Vooropgesteld, we weten nog niet precies welke instellingen moeilijk doen en welke niet. Maar wat we wel weten is dat sommige instellingen meer hechten aan hun eigen regels dan aan verloren rechtszaken. In het bestuursrecht kan een onderwijsinstelling eindeloos hetzelfde type rechtszaken blijven voeren, ook als zij keer op keer verliest. In het strafrecht wordt de straf voor recidivisten hoger, maar in het bestuursrecht niet.

Ze zeggen hier dat die uitspraken van de rechters alleen over een experiment in Leiden gingen. Nu raak ik in de war. Hebben ze gelijk?

Nee hoor. Inderdaad mocht de Universiteit Leiden experimenteren met het wegsturen van tweedejaars, maar daar hebben de uitspraken van de rechter niets mee te maken. Die gaan namelijk over het wegsturen van studenten nadat ze al zijn toegelaten tot hun tweede studiejaar. Een onderwijsinstelling mag maar één keer een bsa geven op grond van de prestaties in het eerste studiejaar, en niet twee keer. In Leiden mochten ze los daarvan (en alleen als experiment) ook een bsa geven in het licht van de prestaties in het tweede jaar. Leiden had die twee zaken vermengd (eerstejaars en tweedejaars vakken in dezelfde optelsom) en dat mocht niet.

Bij mijn onderwijsinstelling hebben ze een truc verzonnen. Ze geven eerst een ‘voorlopig bsa’.

Met zulke trucs hebben de rechters korte metten gemaakt. Het mag gewoon niet. De opleiding mag dus niet zeggen: als je meer dan een x-aantal studiepunten hebt behaald, krijg je een voorlopig positief advies en dat advies wordt pas definitief als je je propedeuse helemaal hebt afgerond. Want dan maakt de opleiding nog steeds twee keer een schifting en het mag maar één keer.

Ik ben vorig jaar weggestuurd in mijn tweede jaar. Kan ik nu nog iets doen?

Ja, op grond van de wet kun je altijd vragen of je weer terug mag komen. Verwijs dan naar de uitspraken van de rechter. Je kunt niet alsnog beroep instellen, want dat had je binnen zes weken moeten doen. Het ISO overweegt trouwens om met een groep studenten een schadeclaim in te dienen wegens de ontstane studievertraging, maar het is niet zeker of dat kans van slagen heeft.