Ict-journalist en hacker van de ov-chipkaart Brenno de Winter praatte gisteravond bij Virgiel over big data, privacyschendingen en een falende overheid. Zijn boodschap voor de studenten: “Mijn generatie heeft het verkloot. Het is aan jullie om het op te lossen.”
Uit de krochten van de sociëteit van studentenvereniging Virgiel stijgt af en toe een enorm gebrul op. Ict-journalist en hacker van de ov-chipkaart Brenno de Winter praat er – bierflesje in de hand – stoïcijns doorheen. Hij is in de Boekerij op de bovenste verdieping om een Studium Generale-lezing te houden over zijn werk, privacy en big data.
De studenten draaien af en toe ongemakkelijk op de houten stoeltjes waarop ze zitten. Ze lijken het betoog, doorspekt met verwijzingen naar schrijvers, geschiedenis en actualiteit, niet altijd te kunnen volgen. Of het je niet alleen maar ongelukkig maakt om te weten hoe onze privacy wordt geschonden door de overheid, wil een studente aan het eind weten. “Ik geniet me suf”, zei De Winter eerder op de avond. “Maar niet iedereen hoeft overal alles vanaf te weten. Als sommige mensen de overheid maar controleren.”
Zoals De Winter dat hartstochtelijk doet. Want van hoe de overheid omgaat met ict heeft hij geen hoge pet op. “Grote ict-projecten zijn stuk voor stuk een ramp, met de ov-chipkaart als duidelijk voorbeeld. Toen ik die had gekraakt, heb ik mijn best gedaan om zo gauw mogelijk gepakt te worden. Na dagenlange fraude werd hij nog niet geblokkeerd. Toen dat uiteindelijk toch gebeurde, kon ik hem zelf weer deblokkeren.”
Staatsgevaarlijk anarchist
Tegelijkertijd ontstaat er een samenleving waarin steeds meer data wordt opgeslagen, zeker ook door geheime diensten. Je daartegen beveiligen, kan niet echt, volgens De Winter. “Als je bent getarget door de NSA, dan ben je er gewoon bij. Alle technologie lijkt te kraken, zelfs hardware. Ook als je niet online bent, kan er op je computer worden ingebroken. Maar als je al je informatie versleutelt of de drempel verhoogt, dan kun je het ze wel lastig maken.”
De Winter neemt de Groene Hart-zaak waarbij hij betrokken was als voorbeeld van hoe dat lastig maken eruit kan zien. De journalist wist dat hij werd afgeluisterd. Dus belde hij iedere dag met zijn moeder. “Als je in de eerste minuut de Groene Hart-zaak noemt, dan moeten ze het hele gesprek uittikken. Vervolgens bleven we dus drie kwartier lullen over de buurman, of zo. Zo verhoogden we de kostprijs van spionage.”
De Winter werd ook gericht gevolgd toen op alle politiebureaus een protocol over hem werd verspreid. De politie moest de journalist in de gaten houden, omdat hij van plan zou zijn ict-systemen te hacken. “Voor u staat een staatsgevaarlijke anarchist”, lacht De Winter. “En daar ben ik trots op. Maar pas op: bij associatie bent u nu aan mij gelieerd. Wij zijn immers een paar uur op dezelfde plek. Dat geeft verder niet. Je kunt alleen nooit meer een normale baan krijgen.”
Digitale mensenrechten
Iets anders dan gericht personen in de gaten houden, is de manier waarop geheime diensten enorme hoeveelheden data opslorpen, zogezegd om terrorisme te voorkomen. De Winter: “Dat werkt dus niet. De Amerikanen hebben geen een voorbeeld kunnen geven van aanslagen die op deze manier zijn voorkomen. Het is een brevet van onvermogen om voor elk probleem een database op te zetten, want je weet niet waarnaar je zoekt. Ik heb niet de illusie dat ik de big data-sekte kan stoppen. Ik ga de komende jaren wel nadenken over een soort digitale rechten van de mens: een kader waar we de komende vijftig, honderd of tweehonderd jaar mee toe kunnen.”
Op het punt van de digitale mensenrechten scoort alleen Duitsland, vindt De Winter. “Ik probeer mensen te laten inzien dat we een probleem hebben en dat we door controle een heel naar land worden. Ik vraag me af wanneer het moment komt dat ik naar Duitsland vlucht. Woensdag [na de minder-Marokkanen-toespraak van Geert Wilders, red.] is dat heel dichtbij gekomen. Komt dat aan de macht met deze denkbeelden en met deze controle-infrastructuur, dan is dat heel naar.”
Geen regels
Het fundamentele probleem is volgens De Winter dat er geen regels zijn om online de burgerrechten te garanderen. “Mijn generatie heeft het verkloot. Het is aan jullie om het op te lossen. Ik ben positief over de werking van transparantie. En er is iets aan het verschuiven in de samenleving. Eenderde van de gebruikers heeft Whatsapp gedeinstalleerd na de overname door Facebook. Dat was een jaar geleden ondenkbaar. En ik hoor bijna nooit meer iemand zeggen: ‘ik heb toch niks te verbergen?’”

Comments are closed.