Historische glas-in-loodramen terug op hun plek

Rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst ontwierp het monumentale laboratorium voor natuurkunde en elektrotechniek aan de Kanaalweg in 1899. In dienst van de Rijksgebouwendienst voorzag deze architect veel steden van statige en voor die tijd zeer moderne universiteitsgebouwen.

In eerste instantie was het gebouw alleen bestemd voor de afdeling elektrotechniek. Omdat de afdeling natuurkunde ook met ernstig ruimtegebrek kampte, kreeg Van Lokhorst het verzoek om het gebouw, en specifiek de laboratoria, óók voor natuurkundig gebruik geschikt te maken. Op 3 oktober 1904 opende het gebouw als Laboratorium voor Physica en Electrotechniek, vlak voordat de ingenieursschool werd opgenomen in de Wet op het hoger onderwijs en daarmee werd omgevormd tot Technische Hogeschool.

Koningin Wilhelmina bezoekt circa 1905 het laboratorium voor

natuurkunde en elektrotechniek met goed zichtbaar boven de

deur de vijf ramen. (Foto: TU Delft)

In 1930 verhuisde de afdeling natuurkunde naar een nieuw onderkomen aan het Mijnbouwplein en kwam het volledige gebouw beschikbaar voor de afdeling elektrotechniek. Dat gold ook voor de ruimten op de derde verdieping die dienstdeden voor het onderwijs in het ijkwezen.

Jan de Quack ontwierp in 1904 voor het laboratorium voor natuurkunde en elektrotechniek glas-in-loodramen die vijf belangrijke technische pijlers verbeeldden: kracht, beweging, warmte, licht en geluid. (Foto’s: Glasatelier Oud Rijswijk)

De vijf glas-in-loodramen bevonden zich boven de bescheiden gedecoreerde hoofdingang aan de Kanaalweg. Het is een statige ingang, met in steen gevormde neogotische bloemelementen, een gekroond wapen, grote houten deuren en een luifel. De ramen zijn ontworpen door Jan de Quack en tonen allegorische afbeeldingen – symbolische voorstellingen waarbij een idee of abstract begrip wordt verbeeld – van vijf belangrijke technische onderwerpen: kracht, beweging, warmte, licht en geluid. De Quack werkte als decorateur vaker samen met Van Lokhorst, bijvoorbeeld bij het ontwerp van het monumentale Provinciehuis in Zwolle.

Voor de afdeling Elektrotechniek verrees in de jaren zestig een nieuw complex in de Wippolder. Op 25 november 1969 opende de toenmalige minister van Onderwijs en Wetenschappen, G.H. Veringa, de inmiddels iconische hoogbouw aan de Mekelweg. De vijf glas-in-loodramen verhuisden mee. Ze hebben daar jarenlang relatief onzichtbaar voor de glasgevel in de entree gehangen. In juli zijn ze teruggeplaatst op hun originele locatie, als sluitstuk van het opknappen van het gebouw aan de Kanaalweg voor studentenhuisvestingsorganisatie Duwo.

Abel Streefland is universiteitshistoricus bij de TU Delft. Hij reflecteert in Delta op het verleden van de universiteit.

Deze column heeft eerder in iets gewijzigde vorm gestaan in Delf, cultuurhistorisch magazine voor de regio Delft, jaargang 20 nr. 3.

Abel Streefland / Universiteitshistoricus