Het Climate Action Festival is een ‘geluksdag’ met een (misschien te) positieve insteek

“Hoe kunnen we hier met zijn allen de focus leggen op wat er goed gaat, terwijl het eigenlijk zo slecht gaat met het klimaat en de klimaatrechtvaardigheid?” De keynote speech van Bernice Notenboom is net afgelopen als een bezoeker uit de zaal haar hand opsteekt en vertelt wat haar boos maakt. Om haar heen knikken mensen mee.

In haar presentatie is klimaatjournalist Notenboom net een hele reeks tipping points langsgegaan – kantelpunten in het klimaat waarvan ze het bewijs met eigen ogen heeft kunnen aanschouwen tijdens haar journalistieke reizen voor onder meer National Geographic en de VPRO-serie Klimaatjagers (2013). In 2014 langlaufte ze nog van de Noordpool naar Canada, vertelt ze. Ze zal voor altijd de laatste zijn die dat gedaan heeft, want inmiddels is het ijs er verdwenen.

In de tweede helft van haar presentatie kiest Notenboom voor een hoopvollere boodschap door nadruk te leggen op de positieve tipping points. Zo is de opmars van de elektrische auto niet meer te stoppen, en kijk, zelfs techgigant Apple laat in een sterk marketingfilmpje zien dat ze heus wel begrijpen dat verduurzaming móet.

‘Het gaat helemaal niet goed met het klimaat, zeker niet met klimaatrechtvaardigheid’

Bij de vraagsteller blijft vooral dat laatste deel hangen. Want het gaat helemaal niet goed met het klimaat, zeker niet met klimaatrechtvaardigheid. Waarom dan die positiviteit?

Hoop geven

Om mensen te inspireren en hoop te geven, zegt Maaike Damen. Zij is programmacoördinator bij het Climate Action Programme. Voor dat in 2021 opgezette TU-brede programma is dit festival het hoogtepunt van het jaar. Zo’n honderd mensen zitten in de zaal. En ja, die mogen het best leuk hebben. “De urgentie is duidelijk. Er zijn nog supergrote uitdagingen, maar je mag ook focussen op wat er goed gaat.”

Op deze dag hebben Damen en haar collega’s geprobeerd veel te verenigen in een programma met twee keynotes en zes breakout-sessies. Tussendoor is een uur ingeruimd voor een postermarkt met 34 ingestuurde wetenschappelijke posters en tijdens de borrel zijn er demonstraties van klimaatgerelateerde onderzoeken.

Het jaarlijkse festival is een van de vormen die het programmateam kiest om klimaatactie aan te wakkeren. Zo organiseert het team ook maandelijkse lunchlezingen over klimaatgerelateerde onderwerpen. Bovenal biedt het Climate Action Programme een netwerk voor TU’ers die zich op welke manier dan ook bezighouden met klimaatverandering. Een voorbeeld zijn de zogenoemde flagships: teams van academici die zich bezighouden met grofweg hetzelfde onderwerp.

Brandbrief

Ook stuurde het Climate Action Programme dit jaar een brandbrief aan de politiek, vertelt Herman Russchenberg. Hij is hoogleraar (geoscience & remote sensing, CiTG), voorzitter van het Climate Action Programme en de tweede spreker van de dag. “Daarin schreven we: realiseer je alsjeblieft dat zaken als de woningmarkt en migratie niet los te zien zijn van klimaatverandering. Integreer het dus in je hele programma.” De Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober geven ons een kans op reparatie, aldus Russchenberg.

Schade repareren, voorkomen of eerlijk verdelen: met minstens een van die doelen houden alle 34 onderzoeken op de postermarkt verband. Naast de hare vertelt de Nigeriaanse TU-promovenda Victory Albada over haar onderzoek naar het recyclen van afvalplastic in West-Afrika.

‘Ik vind het mooi om te zien dat andere mensen zich net als ik zich onvermoeibaar inzetten voor een klein stukje van de oplossing’

Een klein deeltje van de grote klimaatpuzzel, realiseert Albada zich, net als alle andere onderzoeken die worden uitgelicht op de postermarkt. “Dat vind ik mooi om te zien. Andere mensen zetten zich net als ik zich onvermoeibaar in voor een klein stukje van de oplossing.”

Duurzame keuzes

Een ander puzzelstukje is de psychologie achter duurzamer gedrag. Wat houdt ons tegen om duurzamere keuzes te maken? Dat is de expertise van hoogleraar Gerdien de Vries (Techniek, Bestuur en Management) die met haar keynote de middag aftrapt. Weet wat je ‘draken’ zijn, adviseert ze – haar term voor de gedachten die je tegenhouden om duurzame keuzes te maken.

Die sociale insteek is heel waardevol, vindt bezoeker Puck Wijnia (projectleider in het Kernteam Duurzaamheid op de TU Delft). “Die kan Gerdien de Vries als geen ander overbrengen. En dat is zo belangrijk, zeker op de TU.” Ook promovendi Namita Sinha en Yunpei Chu (beiden CiTG) worden gemotiveerd door die invalshoek, vertellen ze op de vegetarische borrel na afloop. Chu: “Het was fijn dat even niet de technische, maar de sociale aspecten de boventoon hadden.”

Bij bezoeker Suzanne van den Bosch (projectleider klimaat en biodiversiteit bij het universitaire samenwerkingsverband Leiden-Delft-Erasmus) is vooral het verhaal van Notenboom blijven hangen, en dan vooral filmfragmenten uit de serie die de klimaatjournalist in 2012 maakte over kantelpunten. “Daarin liet ze goed zien dat sommige gevolgen van klimaatverandering echt onomkeerbaar zijn.”

Ruimte voor emotie

De rest van het festival vond Van den Bosch een ‘heel positieve insteek’ hebben. Het had van haar iets zwaarmoediger gemogen, passend bij de urgentie van klimaatverandering. Ze was dan ook blij met de vraagsteller in de zaal na Notenbooms keynote. “Inspireren is heel goed, maar er moet ook ruimte zijn voor die emotie.”

‘Zo’n dag helpt om er weer positief in te staan’

Is geluk zo’n emotie? Voor projectleider duurzaamheid Wijnia wel. Ze beleeft op het festival naar eigen zeggen haar geluksdag. Het was zo fijn om de dag door te brengen met mensen die ook zorgen hebben over klimaatverandering, vertelt ze. “Soms kun je je zo alleen voelen, zeker in dit tijdsgewricht. Zo’n dag helpt om er weer positief in te staan.”