‘Grootste schip geen ijdelheid, maar noodzaak’

Mensen uit de offshore-industrie, studenten van de TU; ze waren in groten getale afgekomen op de lezing woensdagavond 4 maart van Edward Heerema, oprichter en CEO van het Delftse offshorebedrijf Allseas. Onderwerp: het schip ‘Pioneering Spirit’, dat op volle zee in precies negen seconden een heel boorplatform kan optillen en dat daarnaast pijpleidingen in zee kan aanleggen. 

Afgelopen weekend werd het grootste schip ter wereld maar liefst drie dagen achtereen gedoopt in de Rotterdamse haven. Duizenden genodigden in galakleding zagen Heerema daar geëmotioneerd vertellen over de pioniersgeest van zijn vader, Pieter Schelte Heerema. Het schip droeg eerst zijn naam, maar na een storm van protest schilderde Allseas de boeg over over en zette er de nieuwe naam voor in de plaats. Die is nog steeds een verwijzing naar Pieter Schelte. Voor zijn zoon was hij naast iemand met een SS-verleden vooral een pionier, iemand met visie en lef en ‘de vader van de offshore-industrie in Nederland’. 

Heerema draaide er niet omheen tijdens zijn lezing in de aula. “Mijn vader was in de oorlog fout. Hij is veroordeeld voor de periode van acht maanden dat hij in voorarrest zat. We hebben daar als familie mee geworsteld.” 

Desondanks bewonderde Heerema zijn vader, zoveel werd duidelijk. Hij paste de naam van het schip pas aan, vorige maand, toen Shell erdoor in de problemen kwam. Allseas mag namelijk vier Shell-platforms verwijderen in de Noordzee. “In de Engelse pers zijn, gevoed door de vakbonden, wilde verhalen ontstaan over mijn vader. Totaal uit zijn verband gerukt. Dat was een hele nare tijd, want je kunt er niets tegen doen als ze troep over je schrijven. Het werd voor Shell heel vervelend. Zelf hadden we nog wel tien jaar shit over ons heen kunnen hebben, maar voor Shell hebben we besloten de naam te veranderen.”

Dat moet voor Heerema geen gemakkelijk besluit geweest zijn. De eerste plannen voor het schip dateren van 28 jaar geleden. Toen al had het de naam Pieter Schelte. Heerema vertelde over de complexiteit van het ontwerp. Vooral het compenseren van de bewegingen van het zeewater, zodat de grijparmen en het boorplatform ondanks golfslag stilstaan ten opzichte van elkaar, bezorgde de 160 mensen tellende innovatieafdeling van Allseas hoofdpijn. “We zijn talloze keren van plan veranderd. Dachten we de ene dag het ei van Columbus gevonden te hebben, de volgende dag realiseerden we ons dat het niks was. In 2007 had het ontwerp pas de vorm waarvan wij dachten dat het goed was.”

Tijdens de bouw in Zuid-Korea kwam Heerema er tot overmaat van ramp achter dat veel boorplatforms breder zou worden dan gedacht. Ze zouden niet in de Pioneering Spirit passen. “Daar heb ik nachten van wakker gelegen”, bekende hij, helemaal omdat scheepsbouwer Deawoo niet van plan was aanpassingen te doen tegen een betaalbaar tarief. Uiteindelijk kwam Daewoo in tijdsnood. Lachend: “Ze vroegen om een half jaar extra. Ik zei: dat is goed, maar dan maak je het schip wel zeven meter breder tegen een redelijke prijs.” 

Heerema liet filmpjes zien van de bouw van het schip en foto’s van machinekamers als balzalen, metershoge dieselmotoren en generatoren, grijparmen waar mensen doorheen kunnen lopen en in kunnen werken, de brug vol computerschermen, ongedefinieerde kabels, pijpen en machines. Steeds wees hij op ‘het mannetje’ op de foto, een nietig lijkende man met helm die een indruk moest geven van de omvang van alle getoonde waar. 

De overtreffende trap is niet alleen van toepassing op de afmetingen van het schip: 382 meter lang en 124 meter breed. Wat te denken van het hefvermogen van 48 duizend ton, of de kosten van de bouw: 2,4 miljard euro. En dan de 570 mensen die tegelijk aan boord kunnen verblijven, of de exploitatiekosten van rond de 300 duizend euro per dag. Ook indrukwekkend is de hoeveelheid bedrijven die ‘significante delen’ van de Pioneering Spirit voor hun rekening hebben genomen. Het aantal Nederlandse bedrijven alleen al deed een verwonderde kreet door de aula gaan: 440. 

Wat volgde na Heerema’s lezing was een stortvloed van technische vragen over de werking van het schip. Ook het geld interesseerde de toehoorders. Want in hoeveel jaar moet dit zeekasteel zichzelf eigenlijk terugverdiend hebben? Heerema wist het verrassend genoeg niet precies. “Vijftien jaar, of zo. Als ingenieur ben ik ervan overtuigd dat het goed komt en tot nu toe klopt dat.”

Hoeveel bewondering de Pioneering Spirit ook oogst, voor Heerema bleek het schip geen eindstation. Hij toonde tekeningen van de opvolger, die nog grotere platforms kan tillen, met een anderhalf keer zo groot hefvermogen: de Amazing Grace. Hij verzekerde zijn toehoorders dat hij geen obsessie heeft voor groot, groter, grootst. “Groter willen is geen ijdelheid, maar noodzaak.” En verwijzend naar de Pioneering Spirit: “Dat bootje is te klein voor veel werk dat we willen doen.”