Duurzaam hoeft niet duur te zijn

De leerstoel Duurzame Chemische Technologie werd vorig jaar ingesteld. Voordat Harmsen naar de TU kwam, werkte hij bij Shell al aan het produceren van brandstof uit biomassa. ,,Dat soort projecten stamt uit de tijd van de oliecrisis. Er werd naar alternatieven voor aardolie gezocht. De projecten werden indertijd snel stopgezet toen de olieprijs weer daalde”. Harmsen behield echter zijn interesse in duurzame technologieën.

Bij het vak duurzame chemische technologie leren studenten ,,hoe ze duurzaamheidscriteria bij het ontwerpen kunnen meenemen” vertelt de bijzonder hoogleraar. ,,Daarna is het de bedoeling dat zij zelf een duurzaam ontwerp maken. De opdrachten hiervoor liggen op het gebied van energie, milieu, materialen en voedsel en moeten uit de industrie komen.”

Bij het ontwerpen moeten de studenten sterk letten op de toekomst van proces en product: is de grondstof hernieuwbaar, levert het proces veel bijproducten op en zijn zowel het product als het proces aan het eind van hun levensfase milieuvriendelijk af te danken? Harmsen, met een veelzeggende glimlach: ,,Dat werd vroeger bij Shell wel eens vergeten…”
Rode vlag

Harmsen benadrukt dat duurzaam ontwerpen alléén niet voldoende is. ,,Processen kunnen nog zo duurzaam ontworpen zijn, ze moeten ook door de maatschappij gedragen worden.” Dat is een belangrijk aspect van zijn vak. Studenten moeten hun ontwerp uiteindelijk verdedigen tegenover een forum met leden uit de milieuhoek, de overheid en het bedrijfsleven. ,,Dat doet Shell tegenwoordig ook, door middel van de zogenaamde ‘rode-vlagmethode’.” Dit houdt in dat het bedrijf nieuwe plannen bespreekt met alle belanghebbenden. Heeft iemand bezwaren, dan steekt hij een rode vlag op. Het project mag pas doorgaan als alle rode vlaggen door verdere uitleg of aanpassing van de plannen zijn verwijderd.

Duurzaamheid is een modewoord. Harmsen beaamt dat. ,,Er wordt veel over gesproken en de overheid besteedt veel geld aan onderzoek, dus je ziet direct een hausse in het onderzoek. Het gevaar is dat sommige onderzoekers problemen gaan opblazen om geld binnen te halen.”

Toch vindt hij de plotselinge aandacht voor duurzaamheid terecht. ,,Pas sinds enkele jaren worden er problemen op wereldschaal geconstateerd. Vroeger vervuilde men alleen zijn eigen achtertuin, maar nu weet men dat de uitvinding van de CFK’s door het Westen een wereldwijd UV-gevaar opleveren.”

De problemen werden tot nu toe vaak door het Westen veroorzaakt en veel ontwikkelingslanden vinden dat het Westen daarom de grootste inspanningen moet leveren om de industrie duurzamer te maken. Harmsen deelt deze zienswijze. ,,Overigens”, voegt hij toe, ,,duurzaam hoeft niet duur te zijn. Het is een misverstand dat duurzaamheid per se een last is.” Als voorbeeld haalt hij een Shell-rapport uit de kast. Het beschrijft een nieuw, duurzaamontworpen proces dat een tweemaal zo lage investering vergt als het oorspronkelijke proces, en energie oplevert in plaats van verbruikt.
Serieus

Het besef dat duurzame processen en producten de toekomst hebben is diep doorgedrongen bij Shell. De omslag kwam plotseling. ,,Shell heeft de nieuwe business-poot ‘Shell Renewables’ opgericht. Daar wordt de komende tien jaar vijf miljard gulden geïnvesteerd in het opwekken van zonne-energie en de productie van brandstof uit biomassa. Shell mikt erop over vijftig jaar de helft van de brandstof uit hernieuwbare bronnen te produceren. Dat geeft aan hoe serieus het bedrijf duurzame ontwikkeling neemt.”

Harmsen ziet uit naar eind april, als zijn lessen beginnen. Duurzame chemische technologie is nu nog een keuzevak, alhoewel ervoor wordt geijverd het vak in het standaardpakket op te nemen. Harmsen hoopt dat studenten inzien dat zijn vak niet voor geitenwollensokken-ingenieurs is bedoeld. ,,Bedrijven zullen in de toekomst verwachten dat hun ontwerpers meer criteria meewegen dan kapitale kosten en opbrengst alleen. De ontwikkelingen in de maatschappij geven aan dat duurzaamheid geen voorbijgaande trend is.”

Dit is de eerste aflevering in een serie over duurzame technologie.

De leerstoel Duurzame Chemische Technologie werd vorig jaar ingesteld. Voordat Harmsen naar de TU kwam, werkte hij bij Shell al aan het produceren van brandstof uit biomassa. ,,Dat soort projecten stamt uit de tijd van de oliecrisis. Er werd naar alternatieven voor aardolie gezocht. De projecten werden indertijd snel stopgezet toen de olieprijs weer daalde”. Harmsen behield echter zijn interesse in duurzame technologieën.

Bij het vak duurzame chemische technologie leren studenten ,,hoe ze duurzaamheidscriteria bij het ontwerpen kunnen meenemen” vertelt de bijzonder hoogleraar. ,,Daarna is het de bedoeling dat zij zelf een duurzaam ontwerp maken. De opdrachten hiervoor liggen op het gebied van energie, milieu, materialen en voedsel en moeten uit de industrie komen.”

Bij het ontwerpen moeten de studenten sterk letten op de toekomst van proces en product: is de grondstof hernieuwbaar, levert het proces veel bijproducten op en zijn zowel het product als het proces aan het eind van hun levensfase milieuvriendelijk af te danken? Harmsen, met een veelzeggende glimlach: ,,Dat werd vroeger bij Shell wel eens vergeten…”
Rode vlag

Harmsen benadrukt dat duurzaam ontwerpen alléén niet voldoende is. ,,Processen kunnen nog zo duurzaam ontworpen zijn, ze moeten ook door de maatschappij gedragen worden.” Dat is een belangrijk aspect van zijn vak. Studenten moeten hun ontwerp uiteindelijk verdedigen tegenover een forum met leden uit de milieuhoek, de overheid en het bedrijfsleven. ,,Dat doet Shell tegenwoordig ook, door middel van de zogenaamde ‘rode-vlagmethode’.” Dit houdt in dat het bedrijf nieuwe plannen bespreekt met alle belanghebbenden. Heeft iemand bezwaren, dan steekt hij een rode vlag op. Het project mag pas doorgaan als alle rode vlaggen door verdere uitleg of aanpassing van de plannen zijn verwijderd.

Duurzaamheid is een modewoord. Harmsen beaamt dat. ,,Er wordt veel over gesproken en de overheid besteedt veel geld aan onderzoek, dus je ziet direct een hausse in het onderzoek. Het gevaar is dat sommige onderzoekers problemen gaan opblazen om geld binnen te halen.”

Toch vindt hij de plotselinge aandacht voor duurzaamheid terecht. ,,Pas sinds enkele jaren worden er problemen op wereldschaal geconstateerd. Vroeger vervuilde men alleen zijn eigen achtertuin, maar nu weet men dat de uitvinding van de CFK’s door het Westen een wereldwijd UV-gevaar opleveren.”

De problemen werden tot nu toe vaak door het Westen veroorzaakt en veel ontwikkelingslanden vinden dat het Westen daarom de grootste inspanningen moet leveren om de industrie duurzamer te maken. Harmsen deelt deze zienswijze. ,,Overigens”, voegt hij toe, ,,duurzaam hoeft niet duur te zijn. Het is een misverstand dat duurzaamheid per se een last is.” Als voorbeeld haalt hij een Shell-rapport uit de kast. Het beschrijft een nieuw, duurzaamontworpen proces dat een tweemaal zo lage investering vergt als het oorspronkelijke proces, en energie oplevert in plaats van verbruikt.
Serieus

Het besef dat duurzame processen en producten de toekomst hebben is diep doorgedrongen bij Shell. De omslag kwam plotseling. ,,Shell heeft de nieuwe business-poot ‘Shell Renewables’ opgericht. Daar wordt de komende tien jaar vijf miljard gulden geïnvesteerd in het opwekken van zonne-energie en de productie van brandstof uit biomassa. Shell mikt erop over vijftig jaar de helft van de brandstof uit hernieuwbare bronnen te produceren. Dat geeft aan hoe serieus het bedrijf duurzame ontwikkeling neemt.”

Harmsen ziet uit naar eind april, als zijn lessen beginnen. Duurzame chemische technologie is nu nog een keuzevak, alhoewel ervoor wordt geijverd het vak in het standaardpakket op te nemen. Harmsen hoopt dat studenten inzien dat zijn vak niet voor geitenwollensokken-ingenieurs is bedoeld. ,,Bedrijven zullen in de toekomst verwachten dat hun ontwerpers meer criteria meewegen dan kapitale kosten en opbrengst alleen. De ontwikkelingen in de maatschappij geven aan dat duurzaamheid geen voorbijgaande trend is.”

Dit is de eerste aflevering in een serie over duurzame technologie.