Drijfzand

Langzaam zakt hij weg in het verderfelijke goedje. Na een laatste kreet van wanhoop gaat hij kopje onder, en wat slechts rest is zijn hoed. Drijfzand is echter minder dodelijk dan de meeste mensen denken. Het heeft namelijk veel weg van grond.

,,Grond bestaat grotendeels uit een mengsel van zandkorrels en water”, weet prof.dr.ir A. Verruijt, van de sectie Geotechniek van de faculteit Civiele Techniek. ,,Normaal gesproken bevat grond meer korrels dan water: ongeveer zestig procent bestaat uit zand.”

Het voornaamste verschil tussen grond en drijfzand is de stapelwijze van de korrels. ,,Drijfzand onstaat als het zand heel los gepakt is: de zandkorrels vormen een soort kaartenhuis. Als je erin trapt wordt de ruimte tussen de korrels samengedrukt. Het water dat daar zit wordt dan weggedrukt en stroomt naar boven.”

Deze stroming tilt het zand bovenin de poel op, waardoor het water-zandmengsel even vloeibaar wordt. Wie daarin staat, zakt dus langzaam weg. ,,Maar niet veel verder dan zijn middel”, benadrukt Verruijt. Hier komt het begrip dichtheid, de verhouding tussen massa en volume, om de hoek kijken. Een mens heeft een iets lagere dichtheid dan water, en blijft dan ook vrij makkelijk drijven. En drijfzand heeft een tweemaal zo hoge dichtheid als water. ,,Om daarin te verdrinken moet je dus flink je best doen.”

Mensen hebben daarbij geluk dat hun neus en mond zo hoog zitten. Drijfzand is voor veel dieren namelijk wel gevaarlijk. Sommige onderzoekers denken zelfs dat de legendarische olifantenkerkhoven vroeger grote poelen drijfzand waren, die hele kuddes dikhuiden verstrikt hebben. De oude Tarzanfilms kunnen echter rustig genegeerd worden: drijfzand zuigt je niet naar beneden.

Volgens Verruijt is een verse bak schuimbeton een stuk linker. ,,In schuimbeton zitten veel luchtbellen, en de dichtheid is daardoor erg laag. Als je erin valt ga je dus meteen kopje onder. Levensgevaarlijk.” (RO).

Tarzan heeft zich er vaak uit moeten worstelen, net als menig ander Hollywood-coryfee. Maar hoe gevaarlijk is drijfzand buiten de filmstudio’s?

Een bekend tafereel: een personage uit een B-film let even niet op, en staat opeens in drijfzand. Langzaam zakt hij weg in het verderfelijke goedje. Na een laatste kreet van wanhoop gaat hij kopje onder, en wat slechts rest is zijn hoed. Drijfzand is echter minder dodelijk dan de meeste mensen denken. Het heeft namelijk veel weg van grond.

,,Grond bestaat grotendeels uit een mengsel van zandkorrels en water”, weet prof.dr.ir A. Verruijt, van de sectie Geotechniek van de faculteit Civiele Techniek. ,,Normaal gesproken bevat grond meer korrels dan water: ongeveer zestig procent bestaat uit zand.”

Het voornaamste verschil tussen grond en drijfzand is de stapelwijze van de korrels. ,,Drijfzand onstaat als het zand heel los gepakt is: de zandkorrels vormen een soort kaartenhuis. Als je erin trapt wordt de ruimte tussen de korrels samengedrukt. Het water dat daar zit wordt dan weggedrukt en stroomt naar boven.”

Deze stroming tilt het zand bovenin de poel op, waardoor het water-zandmengsel even vloeibaar wordt. Wie daarin staat, zakt dus langzaam weg. ,,Maar niet veel verder dan zijn middel”, benadrukt Verruijt. Hier komt het begrip dichtheid, de verhouding tussen massa en volume, om de hoek kijken. Een mens heeft een iets lagere dichtheid dan water, en blijft dan ook vrij makkelijk drijven. En drijfzand heeft een tweemaal zo hoge dichtheid als water. ,,Om daarin te verdrinken moet je dus flink je best doen.”

Mensen hebben daarbij geluk dat hun neus en mond zo hoog zitten. Drijfzand is voor veel dieren namelijk wel gevaarlijk. Sommige onderzoekers denken zelfs dat de legendarische olifantenkerkhoven vroeger grote poelen drijfzand waren, die hele kuddes dikhuiden verstrikt hebben. De oude Tarzanfilms kunnen echter rustig genegeerd worden: drijfzand zuigt je niet naar beneden.

Volgens Verruijt is een verse bak schuimbeton een stuk linker. ,,In schuimbeton zitten veel luchtbellen, en de dichtheid is daardoor erg laag. Als je erin valt ga je dus meteen kopje onder. Levensgevaarlijk.” (RO).