Delftenaren sleutelen aan gepimpte Piet

Wat doe je als je een waardeloos schilderij van Piet Mondriaan niet aan de straatstenen kwijt kunt? Je verandert de P van Piet in een F van Frits. Begin vorige eeuw was de oom van Piet, Frits Mondriaan, namelijk een bekende en succesvolle schilder, terwijl zijn neef nog moest doorbreken.

Deze naamsverandering is precies wat de eigenaar van een Mondriaan uit 1903, ‘Grazende kalfjes in een wei’, heeft gedaan. Althans, dat is het sterke vermoeden van dr.ir. Jan van der Lubbe, die zich bij Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica bezighoudt met het echtheidsonderzoek en datering van prenten en schilderijen.

Enkele weken geleden kwam een bevriende galeriehouder naar Van der Lubbe toe met het bewuste doek. Hij had het onlangs gekocht op een antiekveiling van Christie’s in Amsterdam, omdat hij al direct in de gaten had dat het een Piet was en geen Frits.

De F was volgens hem vroeger duidelijk P. Opmerkelijk is ook dat op het doek twee kalveren staan en een koe die je recht in de ogen aankijkt. Mondriaan schilderde volgens de expert geen koeien en zijn vee had de blik al helemaal nooit naar de kijker gericht. Bij nadere inspectie bleek dan ook dat iemand de koe later over een kalf heen geschilderd had.

Ook Van der Lubbe twijfelt geen seconde over de identiteit van de schilder: “Op het houten raam van het schilderij staat een adres vermeld in Amsterdam waar Piet een blauwe maandag heeft gewoond. En de titel van het schilderij komt voor in een catalogus van een expositie van Piet uit 1903.”

Voor Van der Lubbe had het schilderij niet op een beter tijdstip kunnen komen. Onlangs is de TU een samenwerkingsverband aangegaan met archeologen en kunsthistorici van de Universiteit Leiden. Een van de onderzoeken waar Van der Lubbe aan werkt binnen dit zogeheten Center for Art en Archeology, is project ‘Mondriaan’.

Van het Haags Gemeentemuseum heeft Van der Lubbe een honderdtal hoge-resolutiescans gekregen van vroege Mondriaans. Aan de hand van deze plaatjes maakt hij een computerprogramma dat de penseelstreken van de befaamde schilder herkent. Zodra het programma af is, wil hij de ware identiteit van de maker met de computer aantonen. “Een betere testcase had ik niet kunnen bedenken”, lacht hij.

Maar het doek met de drie kalveren heeft nog een geheim bloot te geven. Vorige week plaatste Van der Lubbe het schilderij in een röntgenapparaat. Onder het gras, de koeien en de bomen, doemde een ander schilderij op. Vier appels en een vaas zijn vaag van elkaar te onderscheiden. Van der Lubbe: “Waarschijnlijk heeft Mondriaan over een eerder stilleven van hem heen geschilderd.”

Van der Lubbe en verfexpert dr. Joris Dik van Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen willen meer te weten komen over dit onderliggende schilderij. Hiervoor gaan ze de samenstelling van de verschillende verflagen met röntgen analyseren. En ze proberen het signatuur van het stilleven te vinden. (TvD)

Begin vorige eeuw was de oom van Piet, Frits Mondriaan, namelijk een bekende en succesvolle schilder, terwijl zijn neef nog moest doorbreken.



Deze naamsverandering is precies wat de eigenaar van een Mondriaan uit 1903, ‘Grazende kalfjes in een wei’, heeft gedaan. Althans, dat is het sterke vermoeden van dr.ir. Jan van der Lubbe, die zich bij Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica bezighoudt met het echtheidsonderzoek en datering van prenten en schilderijen.



Enkele weken geleden kwam een bevriende galeriehouder naar Van der Lubbe toe met het bewuste doek. Hij had het onlangs gekocht op een antiekveiling van Christie’s in Amsterdam, omdat hij al direct in de gaten had dat het een Piet was en geen Frits.



De F was volgens hem vroeger duidelijk P. Opmerkelijk is ook dat op het doek twee kalveren staan en een koe die je recht in de ogen aankijkt. Mondriaan schilderde volgens de expert geen koeien en zijn vee had de blik al helemaal nooit naar de kijker gericht. Bij nadere inspectie bleek dan ook dat iemand de koe later over een kalf heen geschilderd had.



Ook Van der Lubbe twijfelt geen seconde over de identiteit van de schilder: “Op het houten raam van het schilderij staat een adres vermeld in Amsterdam waar Piet een blauwe maandag heeft gewoond. En de titel van het schilderij komt voor in een catalogus van een expositie van Piet uit 1903.”



Voor Van der Lubbe had het schilderij niet op een beter tijdstip kunnen komen. Onlangs is de TU een samenwerkingsverband aangegaan met archeologen en kunsthistorici van de Universiteit Leiden. Een van de onderzoeken waar Van der Lubbe aan werkt binnen dit zogeheten Center for Art en Archeology, is project ‘Mondriaan’.



Van het Haags Gemeentemuseum heeft Van der Lubbe een honderdtal hoge-resolutiescans gekregen van vroege Mondriaans. Aan de hand van deze plaatjes maakt hij een computerprogramma dat de penseelstreken van de befaamde schilder herkent. Zodra het programma af is, wil hij de ware identiteit van de maker met de computer aantonen. “Een betere testcase had ik niet kunnen bedenken”, lacht hij.



Maar het doek met de drie kalveren heeft nog een geheim bloot te geven. Vorige week plaatste Van der Lubbe het schilderij in een röntgenapparaat. Onder het gras, de koeien en de bomen, doemde een ander schilderij op. Vier appels en een vaas zijn vaag van elkaar te onderscheiden. Van der Lubbe: “Waarschijnlijk heeft Mondriaan over een eerder stilleven van hem heen geschilderd.”



Van der Lubbe en verfexpert dr. Joris Dik van Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen willen meer te weten komen over dit onderliggende schilderij. Hiervoor gaan ze de samenstelling van de verschillende verflagen met röntgen analyseren. En ze proberen het signatuur van het stilleven te vinden. (TvD)