Wetenschap

Alarm voor de kritische scheur

De scheve toren van de Oude Kerk is op dit moment nog geen gevaar voor bezoekers. Maar of dat zo blijft is de vraag. In de romp van de kerk, aan de Oude-Kerkstraatzijde, zit in elk geval wel een kritische scheur.

Twaio dipl.ing. Svebor Heruc ontwierp een systeem dat deze scheur nauwlettend in de gaten kan houden. Binnenkort installeert hij het systeem op de Oude Kerk.

De uit Kroatië afkomstige Heruc onderzocht in het buitenland al eerder de fysieke toestand van monumenten. Hij was onder meer betrokken bij een Unesco-project voor de wederopbouw van de binnenstad van Dubrovnic. In de loop der jaren deed hij inspiratie op voor de methode die hij ontwikkelt bij de werkgroep restauratie van de faculteit Bouwkunde.

Zijn nieuwe systeem is vooral bedoeld om de veiligheid van momumenten op een hoger niveau te brengen. Door bijvoorbeeld bewegingen in kritische scheuren te volgen, kunnen alarmerende veranderingen vroegtijdig worden gesignaleerd.

Heruc: ,,Een groot voordeel van snelle signalering van ongewone veranderingen in de constructie is dat de restauraties dan vaak goedkoper en minder omvangrijk zijn. Op die manier tast je cultuureigendommen zo min mogelijk aan.”

Heruc plaatst twee sensoren op de kerk, zonder daarbij de kerk te beschadigen. Eén sensor registreert de beweging in de scheur en een andere meet de temperatuur en vochtigheid op die plaats. De verkregen gegevens vormen een beeld van de mate van constructieverslechtering en de oorzaak daarvan. Heruc: ,,Ook het inzicht in de oorzaak is belangrijk bij het kiezen van de meest geschikte restauratietechniek.”
Datalogger

Voor de volledigheid had Heruc op de Oude Kerk ook graag de grondbeweging gemeten. ,,Dat zou het beeld compleet maken maar een extra sensor viel buiten het budget van het project.”

De analoge data afkomstig van de sensoren worden omgezet in digitale gegevens. Die worden opgeslagen in een datalogger. Dit verwerkingssysteem is voorzien van een modem dat automatisch opbelt naar de monumentbewaker als zich alarmerende bewegingen in de scheur voordoen. De bewaker van het systeem beslist dan welke voorzorgsmaatregelen nodig zijn of welke voorzieningen getroffen moeten worden om de veiligheid te waarborgen.

Of de Oude Kerk van Delft in de toekomst gevaar zal opleveren kan Heruc niet zeggen. ,,Ik beschik niet over alle gegevens van de restauratie van de toren, die onlangs plaatsvond. Die valt namelijk onder het beheer van de gemeente. Ik heb te maken met de beheerders van de romp van de kerk, de Kerkvoogdij der Hervormde gemeente.”

De Kroaat hoort bij de laatste groep twaio’s die de ontwerpersopleiding ontwerp-, planning- en beheerstechnieken van het bouwen en de gebouwde omgeving (OPB) in Delft afmaakt. Doordat de opleiding april vorig jaar geen landelijkcertificaat kreeg, moet zij sluiten. Heruc rondt zijn restauratie-onderzoek in september af.
Monumentenzorg

Niet alleen Delft is bezorgd over het cultuurgoed, ook in de rest van Nederland gaat het weer beter met de monumentenzorg. Eind vorig jaar trok de overheid 275 miljoen gulden extra uit voor het wegwerken van achterstallig onderhoud aan monumenten. De extra subsisies hebben echter niet direct gevolgen voor de werkgroep restauratie van Bouwkunde.

Prof.dr.ir. F.W. van Voorden van deze werkgroep is toch blij dat de monumentenzorg weer in de lift zit. Van Voorden: ,,Tien jaar geleden was het moreel nog ellendig, maar nu trekt het weer aan.” Als de economie aantrekt, heeft men weer meer oog voor culturele zaken. ,,Wie geen geld heeft voor brood, gaat niet naar de schouwburg.”

De werkgroep restauratie is actief in de buiten-Europese stedenbouw uit de koloniale tijd. Zo treedt ze adviserend op bij de restauratie van de vervallen binnenstad van Paramaribo. Daarnaast doet de werkgroep aan analyses van historische bebouwing. Onder andere in de binnenstad van Maastricht en op de Kop van Zuid in Rotterdam. Ten slotte is de werkgroep actief in de restauratietechnologie, waaronder het onderzoek van Heruc valt.

Joyce Ouwerkerk

De scheve toren van de Oude Kerk is op dit moment nog geen gevaar voor bezoekers. Maar of dat zo blijft is de vraag. In de romp van de kerk, aan de Oude-Kerkstraatzijde, zit in elk geval wel een kritische scheur. Twaio dipl.ing. Svebor Heruc ontwierp een systeem dat deze scheur nauwlettend in de gaten kan houden. Binnenkort installeert hij het systeem op de Oude Kerk.

De uit Kroatië afkomstige Heruc onderzocht in het buitenland al eerder de fysieke toestand van monumenten. Hij was onder meer betrokken bij een Unesco-project voor de wederopbouw van de binnenstad van Dubrovnic. In de loop der jaren deed hij inspiratie op voor de methode die hij ontwikkelt bij de werkgroep restauratie van de faculteit Bouwkunde.

Zijn nieuwe systeem is vooral bedoeld om de veiligheid van momumenten op een hoger niveau te brengen. Door bijvoorbeeld bewegingen in kritische scheuren te volgen, kunnen alarmerende veranderingen vroegtijdig worden gesignaleerd.

Heruc: ,,Een groot voordeel van snelle signalering van ongewone veranderingen in de constructie is dat de restauraties dan vaak goedkoper en minder omvangrijk zijn. Op die manier tast je cultuureigendommen zo min mogelijk aan.”

Heruc plaatst twee sensoren op de kerk, zonder daarbij de kerk te beschadigen. Eén sensor registreert de beweging in de scheur en een andere meet de temperatuur en vochtigheid op die plaats. De verkregen gegevens vormen een beeld van de mate van constructieverslechtering en de oorzaak daarvan. Heruc: ,,Ook het inzicht in de oorzaak is belangrijk bij het kiezen van de meest geschikte restauratietechniek.”
Datalogger

Voor de volledigheid had Heruc op de Oude Kerk ook graag de grondbeweging gemeten. ,,Dat zou het beeld compleet maken maar een extra sensor viel buiten het budget van het project.”

De analoge data afkomstig van de sensoren worden omgezet in digitale gegevens. Die worden opgeslagen in een datalogger. Dit verwerkingssysteem is voorzien van een modem dat automatisch opbelt naar de monumentbewaker als zich alarmerende bewegingen in de scheur voordoen. De bewaker van het systeem beslist dan welke voorzorgsmaatregelen nodig zijn of welke voorzieningen getroffen moeten worden om de veiligheid te waarborgen.

Of de Oude Kerk van Delft in de toekomst gevaar zal opleveren kan Heruc niet zeggen. ,,Ik beschik niet over alle gegevens van de restauratie van de toren, die onlangs plaatsvond. Die valt namelijk onder het beheer van de gemeente. Ik heb te maken met de beheerders van de romp van de kerk, de Kerkvoogdij der Hervormde gemeente.”

De Kroaat hoort bij de laatste groep twaio’s die de ontwerpersopleiding ontwerp-, planning- en beheerstechnieken van het bouwen en de gebouwde omgeving (OPB) in Delft afmaakt. Doordat de opleiding april vorig jaar geen landelijkcertificaat kreeg, moet zij sluiten. Heruc rondt zijn restauratie-onderzoek in september af.
Monumentenzorg

Niet alleen Delft is bezorgd over het cultuurgoed, ook in de rest van Nederland gaat het weer beter met de monumentenzorg. Eind vorig jaar trok de overheid 275 miljoen gulden extra uit voor het wegwerken van achterstallig onderhoud aan monumenten. De extra subsisies hebben echter niet direct gevolgen voor de werkgroep restauratie van Bouwkunde.

Prof.dr.ir. F.W. van Voorden van deze werkgroep is toch blij dat de monumentenzorg weer in de lift zit. Van Voorden: ,,Tien jaar geleden was het moreel nog ellendig, maar nu trekt het weer aan.” Als de economie aantrekt, heeft men weer meer oog voor culturele zaken. ,,Wie geen geld heeft voor brood, gaat niet naar de schouwburg.”

De werkgroep restauratie is actief in de buiten-Europese stedenbouw uit de koloniale tijd. Zo treedt ze adviserend op bij de restauratie van de vervallen binnenstad van Paramaribo. Daarnaast doet de werkgroep aan analyses van historische bebouwing. Onder andere in de binnenstad van Maastricht en op de Kop van Zuid in Rotterdam. Ten slotte is de werkgroep actief in de restauratietechnologie, waaronder het onderzoek van Heruc valt.

Joyce Ouwerkerk

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.