Weg met de minirotonde

Kantelwegen, doseerlichten en verkeersbegeleiders: de overheid probeert met alle macht de steeds verder vastlopende verkeersmachine te olieën. Maar wie langs een sluiproute woont of dagelijks in de file staat, weet dat de situatie er niet beter op wordt.

,,Dat komt omdat de overheid er verkeerd mee omgaat.” Sander Buningh (24) is er van overtuigd dat met een andere aanpak het verkeer beter geleid kan worden. En een betere sturing van het probleem is een deel van de oplossing.

De civieler heeft negen maanden gewerkt aan een stappenplan voor een ‘autoluw landelijk gebied’. ,,Ik heb me in mijn onderzoek beperkt tot landelijke gebieden omdat er over het verkeer daar nog weinig bekend is. Al kun je je afvragen hoeveel landelijk gebied er werkelijk in Nederland is”, lacht Buningh. ,,Zo heb ik mijn berekeningen bijvoorbeeld gericht op het groene hart, maar dan heb je toch met een stad als Alphen aan de Rijn te maken die daar middenin ligt.”

Waarom zou het van nature al rustiger platteland nog eens autoluw gemaakt moeten worden? ,,Je hebt met verkeer buiten de stad met een aantal problemen te maken. Doordat automobilisten sluiproutes buiten de bestaande hoofdwegen om kiezen, is er veel overlast voor bewoners. Verder wil je het verkeer in natuur en stiltegebieden beperken. En tot slot speelt veiligheid een grote rol: op plattelandswegen rijden veel verschillende verkeerscategorieën door elkaar. Fietser en tractoren hebben een heel andere snelheid dan gewone auto’s. Met ongelukken als vervelend resultaat.”

Op dit moment is het gebruikelijk dat er op lokaal niveau ingrepen worden gedaan: de wethouder die besluit een gevaarlijke gelijkvloerse kruising op te sieren met een minirotonde. Waardoor het probleem niet opgelost, maar verplaatst wordt. ,,Want automobilisten zijn slim en zoeken altijd naar alternatieven.”
Oplossing

Buningh biedt die alternatieven: ,,In mijn stappenplan wordt het verkeer in een bepaald gebied in totaal benaderd, waardoor een ingreep aan de ene kant direct een gevolg aan de andere kant laat zien, waar ook een oplossing voor moet worden gevonden.” Het klinkt eenvoudig: kies een landelijk gebied, omsloten door hoofdwegen. Vervolgens worden in het gebied de ‘stroomwegen’ gekozen en wordt bepaald welke wegen ontsluitings- of toegangswegen zijn. Na deze top-down inventarisering kunnen knelpunten aangepakt worden. ,,Je hebt het dan over het up– of downgraden van wegen. De wegen die het platteland met de snelle ringwegen verbinden maak je sneller, de andere wegen die alleen voor lokaal gebruik zijn kun je vervolgens echt autoluw maken. Inderdaad kun je dit vergelijken met de ringweg rond een stad.” Buningh benadrukt dat er dus niet alleen wegen langzamer gemaakt kunnen worden. ,,Dan krijg je altijd te maken met grote lokale weerstand en frustraties bij weggebruikers.” Zo trokken in Zeelandbewoners de versperringen die net waren geplaatst om het verkeer te temperen met tractoren omver. ,,Je vraagt je af waar de overheid soms mee bezig is. Het middel is in zo’n geval echt erger dan de kwaal, want sommige obstakels zijn op zichzelf weer gevaarlijk en een enorme geldverspilling.”
Test

Tijd voor de test: werkt de methode? Buningh: ,,Ja en nee. Door een gebied op deze manier aan te pakken vermeerderd het aantal reiskilometers. Mensen moeten dus verder rijden. Maar uit berekeningen blijkt ook dat de reistijd tegelijkertijd veel minder toeneemt.” En niet iedere gereden kilometer is hetzelfde. Zo levert een kilometer op de snelweg veel minder gevaar en overlast op, dan een kilometer op een plattelandsweg. ,,Maar ik geef direct toe dat het model nog niet volmaakt is. Ik kwam ook steeds meer factoren tegen. Wat is bijvoorbeeld de rol van het openbaar vervoer als alternatief? En winkels blijken zich te verplaatsen met het verkeer. Maar ik denk dat de oplossing van het probleem alleen in deze integrale aanpak te vinden is.”

Heeft de verkeerskundige nog een favoriet middel om het verkeer te matigen? ,,Nee, ik weet wel wat ik de slechtste methode vind. Er is pas met veel enthousiasme een kantelweg door rijkswaterstaat gepresenteerd. Ontzettend duur. Maar die wegen hoeven helemaal niet zo dramatisch aangepakt te worden: dit is gewoon auto-pesten en net als die verkeersassistenten lost het natuurlijk het echte probleem niet op. Dat merk ik zelf ook als ik in de auto zit. Ook ik betrap mezelf op sluipgedrag.”

Kantelwegen, doseerlichten en verkeersbegeleiders: de overheid probeert met alle macht de steeds verder vastlopende verkeersmachine te olieën. Maar wie langs een sluiproute woont of dagelijks in de file staat, weet dat de situatie er niet beter op wordt.

,,Dat komt omdat de overheid er verkeerd mee omgaat.” Sander Buningh (24) is er van overtuigd dat met een andere aanpak het verkeer beter geleid kan worden. En een betere sturing van het probleem is een deel van de oplossing.

De civieler heeft negen maanden gewerkt aan een stappenplan voor een ‘autoluw landelijk gebied’. ,,Ik heb me in mijn onderzoek beperkt tot landelijke gebieden omdat er over het verkeer daar nog weinig bekend is. Al kun je je afvragen hoeveel landelijk gebied er werkelijk in Nederland is”, lacht Buningh. ,,Zo heb ik mijn berekeningen bijvoorbeeld gericht op het groene hart, maar dan heb je toch met een stad als Alphen aan de Rijn te maken die daar middenin ligt.”

Waarom zou het van nature al rustiger platteland nog eens autoluw gemaakt moeten worden? ,,Je hebt met verkeer buiten de stad met een aantal problemen te maken. Doordat automobilisten sluiproutes buiten de bestaande hoofdwegen om kiezen, is er veel overlast voor bewoners. Verder wil je het verkeer in natuur en stiltegebieden beperken. En tot slot speelt veiligheid een grote rol: op plattelandswegen rijden veel verschillende verkeerscategorieën door elkaar. Fietser en tractoren hebben een heel andere snelheid dan gewone auto’s. Met ongelukken als vervelend resultaat.”

Op dit moment is het gebruikelijk dat er op lokaal niveau ingrepen worden gedaan: de wethouder die besluit een gevaarlijke gelijkvloerse kruising op te sieren met een minirotonde. Waardoor het probleem niet opgelost, maar verplaatst wordt. ,,Want automobilisten zijn slim en zoeken altijd naar alternatieven.”
Oplossing

Buningh biedt die alternatieven: ,,In mijn stappenplan wordt het verkeer in een bepaald gebied in totaal benaderd, waardoor een ingreep aan de ene kant direct een gevolg aan de andere kant laat zien, waar ook een oplossing voor moet worden gevonden.” Het klinkt eenvoudig: kies een landelijk gebied, omsloten door hoofdwegen. Vervolgens worden in het gebied de ‘stroomwegen’ gekozen en wordt bepaald welke wegen ontsluitings- of toegangswegen zijn. Na deze top-down inventarisering kunnen knelpunten aangepakt worden. ,,Je hebt het dan over het up– of downgraden van wegen. De wegen die het platteland met de snelle ringwegen verbinden maak je sneller, de andere wegen die alleen voor lokaal gebruik zijn kun je vervolgens echt autoluw maken. Inderdaad kun je dit vergelijken met de ringweg rond een stad.” Buningh benadrukt dat er dus niet alleen wegen langzamer gemaakt kunnen worden. ,,Dan krijg je altijd te maken met grote lokale weerstand en frustraties bij weggebruikers.” Zo trokken in Zeelandbewoners de versperringen die net waren geplaatst om het verkeer te temperen met tractoren omver. ,,Je vraagt je af waar de overheid soms mee bezig is. Het middel is in zo’n geval echt erger dan de kwaal, want sommige obstakels zijn op zichzelf weer gevaarlijk en een enorme geldverspilling.”
Test

Tijd voor de test: werkt de methode? Buningh: ,,Ja en nee. Door een gebied op deze manier aan te pakken vermeerderd het aantal reiskilometers. Mensen moeten dus verder rijden. Maar uit berekeningen blijkt ook dat de reistijd tegelijkertijd veel minder toeneemt.” En niet iedere gereden kilometer is hetzelfde. Zo levert een kilometer op de snelweg veel minder gevaar en overlast op, dan een kilometer op een plattelandsweg. ,,Maar ik geef direct toe dat het model nog niet volmaakt is. Ik kwam ook steeds meer factoren tegen. Wat is bijvoorbeeld de rol van het openbaar vervoer als alternatief? En winkels blijken zich te verplaatsen met het verkeer. Maar ik denk dat de oplossing van het probleem alleen in deze integrale aanpak te vinden is.”

Heeft de verkeerskundige nog een favoriet middel om het verkeer te matigen? ,,Nee, ik weet wel wat ik de slechtste methode vind. Er is pas met veel enthousiasme een kantelweg door rijkswaterstaat gepresenteerd. Ontzettend duur. Maar die wegen hoeven helemaal niet zo dramatisch aangepakt te worden: dit is gewoon auto-pesten en net als die verkeersassistenten lost het natuurlijk het echte probleem niet op. Dat merk ik zelf ook als ik in de auto zit. Ook ik betrap mezelf op sluipgedrag.”