Ethiek wordt een verplicht vak aan de TU. Tot groot genoegen van prof.dr.ir. P.A. Kroes van de sectie filosofie van WTM, die werkt aan de invoering ervan.
Delen
,,Ik ben heel tevreden dat de universiteit het signaal uit de Tweede Kamer heeft opgepakt”, zegt hij. ,,Vanwege het belang van techniek in veel ethische kwesties kan de universiteit er niet meer om heen.”
De keren dat om aandacht voor ethiek wordt gevraagd zijn legio. Met name voor studenten zijn er al jaren lezingen, congressen, discussiegroepen en WTM-vakken te over. Eind december pakten het Studentenpastoraat en de VSSD nog uit met een lezingenmiddag over de ethische aspecten van de ingenieur. Tijdens die bijeenkomst werd ook gesproken door aankomend rector Blaauwendraad. Maar ondanks de aanwezigheid van een rector, verschijnt altijd hetzelfde kleine groepje studenten en docenten op dergelijke evenementen. Velen hebben de mond vol van ethiek, maar slechts weinigen blijken er actief mee bezig.
Om dat te veranderen is het TU-brede project Ethische aspecten van de techniek in het leven geroepen. Projectleider Kroes presenteert binnenkort het eerste voortgangsrapport over de invoering van het vak aan alle faculteiten. ,,Met dit project krijgt ethiek eindelijk een structurele plaats in het onderwijs”, zegt hij.
Bij de invulling van het vak richt Kroes zich op de ethische problemen in de dagelijkse praktijk van de ingenieur, in plaats van op veelomvattende maatschappelijke problemen zoals duurzame ontwikkeling. Zo hoopt hij de studenten te overtuigen en interesseren voor ethiek. ,,Het doel is studenten bekend te maken met morele problemen in de beroepspraktijk. Herkennen van problemen en er oplossingsgericht mee leren omgaan.”
Het vak zal in de laatste jaren van de opleiding worden gegeven en ongeveer drie studiepunten waard zijn, vertelt Kroes. Hoewel de lessen verplicht worden voor alle studenten, zal er per faculteit ‘maatwerk’ geleverd worden. Voorbeelden zijn specifiek voor het vakgebied en de stof wordt samen met de docenten van de betreffende opleiding ontwikkeld.
Veiligheid
Als voorbeeld van een probleem dat ingenieurs in de beroepspraktijk tegenkomen noemt Kroes de afweging tussen het veiliger maken van een product en de kosten die dat met zich mee brengt. Daarnaast is een bekende vraag of en hoe ingenieurs aan de bel moeten trekken bij onveilige situaties, veroorzaakt door het bedrijf waarbij zij werken.
,,Bij dat whistle-blowing komen ook beroepscodes en rechtspositie aan de orde”, weet Kroes. ,,Ingenieurs zijn vaak gebonden aan geheimhoudingsplicht en kunnen vervolgdworden voor het bekendmaken van bepaalde informatie.”
Dit jaar gaan, in het kader van zijn project, een tweetal proefcollege’s lopen op de faculteiten Civiele Techniek en Scheikunde en Materiaalkunde. Voorlopig zijn het nog keuzecollege’s maar na de zomervakantie zullen ze verplicht zijn. ,,Ik heb contact gehad met nog negen faculteiten en daarvan zijn er zeker zes positief over het opnemen van dit vak in het verplichte curriculum”, aldus Kroes.
Vervuiling
Voor Scheikunde is ir. D. Holemans aangetrokken om het vak ethiek inhoud te geven. ,,Ook het leren samenwerken in een groep en discussiëren over een case zijn doelen van het vak”, licht hij toe. ,,We zijn op zoek naar cases uit de Nederlandse praktijk, gevallen waarin een individueel ingenieur geconfronteerd werd met een probleem.” Geen worst case scenario’s, zegt Holemans, maar alledaagse problemen waarbij niet altijd duidelijk is wat goed of fout is.
Het blijkt moeilijk te zijn om in Nederland aan cases te komen. Bedrijven hangen deze was niet graag buiten, meent Holemans. Daarnaast worden er nog geen vergelijkbare vakken gegeven op de andere technische universiteiten. ,,Er is echter al een aantal situaties gevonden, met name over vervuiling. En er is zelfs al een case uit Delft zelf.”
Ook bij Civiel is men op zoek naar cases die aansluiten bij de omgeving van de Nederlandse ingenieur. De Oosterscheldekering is zo’n geval. ,,In april gaat het vak proefdraaien”, aldus ir. I.R. van de Poel die werkt aan de opzet van het vak bij Civiel. In tegenstelling tot Scheikunde zal hier het hele vak in de vorm van hoorcolleges worden gegeven. Met name omdat het een veel grotere groep studenten betreft, 200 tegen 45.
Brokken
Aan de TU lopen meer initiatieven om ‘ethiek’ onder studenten te verbreiden. Elektrotechniek kent bijvoorbeeld een project van studentenpastor O. Kroesen. ,,De opleidingen zijn tegenwoordig te narrow-minded en bieden alleen hapklare brokken aan”, vindt Kroesen. Hij is daarom een keuzevak van twee studiepunten begonnen. Elf studenten hebben zich ingeschreven. ,,Doel van het vak is aan te geven dat problemen vaak niet zuiver technisch zijn maar dat er meer kanten aan zitten. Daar moet een ingenieur ook mee om kunnen gaan”, aldus Kroesen. ,,Na de studie ben je helemaal zelf verantwoordelijk. Een probleem dat aan de orde gekomen is in de college’s, is bijvoorbeeld de scheiding tussen persoonlijke ontwikkeling en studie”, vertelt hij.
Uiteindelijk moet ethiek een geïntegreerd deel gaan uitmaken van de opleiding en de beroepspraktijk. Maar daarin moet je ook weer niet doorslaan, vindt WTM-hoogleraar Kroes: ,,Niet in àlle afstudeerscripties is een paragraaf ethiek even zinvol.”
.aut J.T.
Ethiek wordt een verplicht vak aan de TU. Tot groot genoegen van prof.dr.ir. P.A. Kroes van de sectie filosofie van WTM, die werkt aan de invoering ervan. ,,Ik ben heel tevreden dat de universiteit het signaal uit de Tweede Kamer heeft opgepakt”, zegt hij. ,,Vanwege het belang van techniek in veel ethische kwesties kan de universiteit er niet meer om heen.”
De keren dat om aandacht voor ethiek wordt gevraagd zijn legio. Met name voor studenten zijn er al jaren lezingen, congressen, discussiegroepen en WTM-vakken te over. Eind december pakten het Studentenpastoraat en de VSSD nog uit met een lezingenmiddag over de ethische aspecten van de ingenieur. Tijdens die bijeenkomst werd ook gesproken door aankomend rector Blaauwendraad. Maar ondanks de aanwezigheid van een rector, verschijnt altijd hetzelfde kleine groepje studenten en docenten op dergelijke evenementen. Velen hebben de mond vol van ethiek, maar slechts weinigen blijken er actief mee bezig.
Om dat te veranderen is het TU-brede project Ethische aspecten van de techniek in het leven geroepen. Projectleider Kroes presenteert binnenkort het eerste voortgangsrapport over de invoering van het vak aan alle faculteiten. ,,Met dit project krijgt ethiek eindelijk een structurele plaats in het onderwijs”, zegt hij.
Bij de invulling van het vak richt Kroes zich op de ethische problemen in de dagelijkse praktijk van de ingenieur, in plaats van op veelomvattende maatschappelijke problemen zoals duurzame ontwikkeling. Zo hoopt hij de studenten te overtuigen en interesseren voor ethiek. ,,Het doel is studenten bekend te maken met morele problemen in de beroepspraktijk. Herkennen van problemen en er oplossingsgericht mee leren omgaan.”
Het vak zal in de laatste jaren van de opleiding worden gegeven en ongeveer drie studiepunten waard zijn, vertelt Kroes. Hoewel de lessen verplicht worden voor alle studenten, zal er per faculteit ‘maatwerk’ geleverd worden. Voorbeelden zijn specifiek voor het vakgebied en de stof wordt samen met de docenten van de betreffende opleiding ontwikkeld.
Veiligheid
Als voorbeeld van een probleem dat ingenieurs in de beroepspraktijk tegenkomen noemt Kroes de afweging tussen het veiliger maken van een product en de kosten die dat met zich mee brengt. Daarnaast is een bekende vraag of en hoe ingenieurs aan de bel moeten trekken bij onveilige situaties, veroorzaakt door het bedrijf waarbij zij werken.
,,Bij dat whistle-blowing komen ook beroepscodes en rechtspositie aan de orde”, weet Kroes. ,,Ingenieurs zijn vaak gebonden aan geheimhoudingsplicht en kunnen vervolgdworden voor het bekendmaken van bepaalde informatie.”
Dit jaar gaan, in het kader van zijn project, een tweetal proefcollege’s lopen op de faculteiten Civiele Techniek en Scheikunde en Materiaalkunde. Voorlopig zijn het nog keuzecollege’s maar na de zomervakantie zullen ze verplicht zijn. ,,Ik heb contact gehad met nog negen faculteiten en daarvan zijn er zeker zes positief over het opnemen van dit vak in het verplichte curriculum”, aldus Kroes.
Vervuiling
Voor Scheikunde is ir. D. Holemans aangetrokken om het vak ethiek inhoud te geven. ,,Ook het leren samenwerken in een groep en discussiëren over een case zijn doelen van het vak”, licht hij toe. ,,We zijn op zoek naar cases uit de Nederlandse praktijk, gevallen waarin een individueel ingenieur geconfronteerd werd met een probleem.” Geen worst case scenario’s, zegt Holemans, maar alledaagse problemen waarbij niet altijd duidelijk is wat goed of fout is.
Het blijkt moeilijk te zijn om in Nederland aan cases te komen. Bedrijven hangen deze was niet graag buiten, meent Holemans. Daarnaast worden er nog geen vergelijkbare vakken gegeven op de andere technische universiteiten. ,,Er is echter al een aantal situaties gevonden, met name over vervuiling. En er is zelfs al een case uit Delft zelf.”
Ook bij Civiel is men op zoek naar cases die aansluiten bij de omgeving van de Nederlandse ingenieur. De Oosterscheldekering is zo’n geval. ,,In april gaat het vak proefdraaien”, aldus ir. I.R. van de Poel die werkt aan de opzet van het vak bij Civiel. In tegenstelling tot Scheikunde zal hier het hele vak in de vorm van hoorcolleges worden gegeven. Met name omdat het een veel grotere groep studenten betreft, 200 tegen 45.
Brokken
Aan de TU lopen meer initiatieven om ‘ethiek’ onder studenten te verbreiden. Elektrotechniek kent bijvoorbeeld een project van studentenpastor O. Kroesen. ,,De opleidingen zijn tegenwoordig te narrow-minded en bieden alleen hapklare brokken aan”, vindt Kroesen. Hij is daarom een keuzevak van twee studiepunten begonnen. Elf studenten hebben zich ingeschreven. ,,Doel van het vak is aan te geven dat problemen vaak niet zuiver technisch zijn maar dat er meer kanten aan zitten. Daar moet een ingenieur ook mee om kunnen gaan”, aldus Kroesen. ,,Na de studie ben je helemaal zelf verantwoordelijk. Een probleem dat aan de orde gekomen is in de college’s, is bijvoorbeeld de scheiding tussen persoonlijke ontwikkeling en studie”, vertelt hij.
Uiteindelijk moet ethiek een geïntegreerd deel gaan uitmaken van de opleiding en de beroepspraktijk. Maar daarin moet je ook weer niet doorslaan, vindt WTM-hoogleraar Kroes: ,,Niet in àlle afstudeerscripties is een paragraaf ethiek even zinvol.”
.aut J.T.
Comments are closed.