Hoogtevrees te lijf met virtual reality

Een glazen lift, de Grand Canyon en een flatgebouw met balkons werden door student technische informatica Robert-Jan Kooper in de computer ingevoerd. Hoogtevreespatiënten die in deze virtual reality-wereld worden losgelaten, maken een goede kans van hun fobie af te raken.

,,Door alleen een virtual reality-helm op iemands hoofd te zetten, ben je er nog niet”, zegt Kooper, die net afgestudeerd is op het project. De computerbeelden moeten aan verschillende voorwaarden voldoen, wil de proefpersoon deze simulatiebeelden ook als de ‘echte’ wereld beschouwen. Naar deze presents is Kooper ruim een jaar bij een Amerikaans onderzoeksinstituut in Atlanta op zoek geweest. Daar wordt onderzoek gedaan naar het bestrijden van fobieën door middel van computersimulatie.

Patiënten met claustrofobie vielen voor Koopers project af. Die durfden niet eens de helm vol met elektronische apparatuur op te zetten. Patiënten die aan hoogtevrees leden, bleken ideaal omdat ze meteen hun angstgevoelens uiten. Een Amerikaans psycholoog zorgde voor een flink aantal proefpersonen die hun leven vergald zagen door hoogtevrees. Mensen die bijvoorbeeld al bang waren om vanaf de eerste verdieping naar beneden te kijken, werden geselecteerd.

Na acht weken lang behandeld te zijn met virtual reality-beelden, werden de proefpersonen vergeleken met de controlegroep. ,,Ik durfde mijn auto vandaag op de vierde etage van de parkeergarage te parkeren”, was de reactie van een proefpersoon die voorheen niet verder kwam dan de begane grond. ,,Sommige patiënten leefden er na de behandeling naar toe om met de lift de vijftigste verdieping van een hotel in Atlanta te bezoeken”, vertelt Kooper.
Sponsors

Tijdens de behandeling liet de psycholoog de proefpersonen wennen aan grote hoogte door middel van de virtual reality-beelden. Op het teken van de psycholoog verplaatste Kooper de patiënt bijvoorbeeld telkens naar een hoger gelegen balkon in een flatgebouw. Een plaat hout op de vloer stelde het balkon voor. De simulatiebeelden hadden zo’n hoog realiteitsgehalte dat niemand met de virtual reality-helm op zijn hoofd er aan dacht van de plaat af te stappen. Eén proefpersoon rukte meteen na het zien van de eerste beelden vanuit de fictieve glazen lift zijn helm af.

Deze computerapparatuur kost ongeveer 150-duizend dollar en is dus niet voor de doorsnee psychologenpraktijk weggelegd. ,,In Amerika wordt onderzoek meer betaald door bedrijven. De universiteiten zoeken zelf naar sponsors en krijgen dan apparatuuur toegestopt. Ik kon daar op krachtiger computers werken dan hier in Delft”, zegt Kooper.

Wanneer een proefpersoon zijn hoofd draait, moet de virtual reality-wereld meedraaien. Daar zijn computers met een grote rekencapaciteit voor vereist. ,,Zo zag je in eerste instantie vanuit de stijgende glazen lift het uitzicht over de stad Atlanta mee veranderen. Zelfs die Amerikaanse computer had het daar moeilijk mee en het uitzicht is toen maar gereduceerd”, vertelt Kooper over de afwegingen die gemaakt moeten worden. Rijdende auto’s op straat verhoogden het realiteitsgehalte in de computersimulatie maar door de langere rekentijd werden de beelden vertraagd in de helm geprojecteerd.

,,Sommigen denken dat ik alleen leuke plaatjes genereer. Ze zeggen dat het Spielerei is. Maar het is juist belangrijk voor de hele computerwereld om te weten welke aspecten van een computerbeeld bij mensen gevoelens oproepen”, aldus Kooper. ,,In de toekomst word je misschien helemaal meegetrokken in een spannende bioscoopfilm waarin deze virtual reality-technieken zijn toegepast.” (J.R.)