Muzikale rekenaar neemt geen risico’s

r. Roger Cooke, hoogleraar risico- en beslissingsanalyse, is namelijk in staat om alle onzekerheden te kwantificeren.

Maandagochtend. Nietsvermoedend lopen we door de gang op de zesde verdieping van elektro. In één van de kamers wordt de Amerikaanse verkiezingsuitslag luid bediscussieerd. Als we er naar professor Cooke vragen, blijkt hij al een uur op ons te wachten. Maar we treffen het, Cooke is de beroerdste niet. “Willen jullie nog thee? Hij is koud.”

Cooke haalde zijn diploma wiskunde en filosofie aan Yale. De grote oversteek maakte hij in ’75, samen met zijn contrabas. “Nederland was in die tijd heel aantrekkelijk voor muzikanten.” Later verdween jazz naar de hobbyuurtjes, en kwam Cooke naar Delft. Hier woedde een heftige debat over veiligheid en kernenergie, waarop Cooke aan het rekenen sloeg. “Risicoanalyse was een nieuw gereedschap om kwesties over veiligheid te beslechten.”

Hij belandde op de leerstoel besliskunde, en analyseert nu processen. “Een ontwerper redeneert deterministisch, hij ontwerpt steeds oplossingen voor een gesteld probleem. Aan het eind heb je een aantal veronderstellingen, maar hoe cumuleert dat?” Risicoanalyse werpt een heel andere blik op de dingen, en stelt een andere vraag. “Als het ergens fout gaat, waar en hoe zou dat gebeuren?”

Een voorbeeld. De Japanners zaten met 450 duizend gifgasgranaten uit de Tweede Wereldoorlog in hun maag. “Die waren tijdens hun nogal haastige terugtocht uit China ergens in een gat gegooid.” Geheel in Japanse stijl ontwikkelden ze een volledig geautomatiseerde procedure om de granaten onschadelijk te maken, en belden vervolgens Cooke. Hij bekeek alles rustig en stelde dat het systeem voor elke afzonderlijke granaat prima zou kunnen werken. “Maar gold dat ook voor een half miljoen? Als er één afgaat, gaan er meer. Aan hun ogen te zien denk ik dat ze die vraag nooit hadden gesteld.”

“Risico is het aantal ongevallen per eenheid blootstelling, maar die blootstelling is vaak niet goed gedefinieerd.” Neem de trein. Toen Railnet wilde weten of het spoor na de privatisering onveiliger was geworden, vroeg ook zij naar Cookes mening. Afhankelijk van het aantal doden per trein, per kilometer of per reiziger bleek de veiligheid nogal te variëren. De NS kwam niet slecht uit de bus.

Als we op het punt staan weg te gaan, vertelt Cooke ons iets geheims. In de VN-rechtszaak over oliebranden in Koeweit berekende hij met enkele onderzoekers van Harvard de schade op de gezondheid die mogelijk geleden is. “Voor het eerst is risicoanalyse gebruikt om schade te kwantificeren en vervolgens te vergoeden.” Als de claim gehonoreerd wordt, dreigen Cookes berekeningen de gehele rechtspraak op zijn kop te zetten. Over de uitspraak verkeert hij nog in onzekerheid.

Stan en Sander

De wereld is vol onzekerheden. Dat maakt het leven niet altijd even gemakkelijk, vooral niet voor ingenieurs en machthebbers. Toch gloort er hoop. Prof.dr. Roger Cooke, hoogleraar risico- en beslissingsanalyse, is namelijk in staat om alle onzekerheden te kwantificeren.

Maandagochtend. Nietsvermoedend lopen we door de gang op de zesde verdieping van elektro. In één van de kamers wordt de Amerikaanse verkiezingsuitslag luid bediscussieerd. Als we er naar professor Cooke vragen, blijkt hij al een uur op ons te wachten. Maar we treffen het, Cooke is de beroerdste niet. “Willen jullie nog thee? Hij is koud.”

Cooke haalde zijn diploma wiskunde en filosofie aan Yale. De grote oversteek maakte hij in ’75, samen met zijn contrabas. “Nederland was in die tijd heel aantrekkelijk voor muzikanten.” Later verdween jazz naar de hobbyuurtjes, en kwam Cooke naar Delft. Hier woedde een heftige debat over veiligheid en kernenergie, waarop Cooke aan het rekenen sloeg. “Risicoanalyse was een nieuw gereedschap om kwesties over veiligheid te beslechten.”

Hij belandde op de leerstoel besliskunde, en analyseert nu processen. “Een ontwerper redeneert deterministisch, hij ontwerpt steeds oplossingen voor een gesteld probleem. Aan het eind heb je een aantal veronderstellingen, maar hoe cumuleert dat?” Risicoanalyse werpt een heel andere blik op de dingen, en stelt een andere vraag. “Als het ergens fout gaat, waar en hoe zou dat gebeuren?”

Een voorbeeld. De Japanners zaten met 450 duizend gifgasgranaten uit de Tweede Wereldoorlog in hun maag. “Die waren tijdens hun nogal haastige terugtocht uit China ergens in een gat gegooid.” Geheel in Japanse stijl ontwikkelden ze een volledig geautomatiseerde procedure om de granaten onschadelijk te maken, en belden vervolgens Cooke. Hij bekeek alles rustig en stelde dat het systeem voor elke afzonderlijke granaat prima zou kunnen werken. “Maar gold dat ook voor een half miljoen? Als er één afgaat, gaan er meer. Aan hun ogen te zien denk ik dat ze die vraag nooit hadden gesteld.”

“Risico is het aantal ongevallen per eenheid blootstelling, maar die blootstelling is vaak niet goed gedefinieerd.” Neem de trein. Toen Railnet wilde weten of het spoor na de privatisering onveiliger was geworden, vroeg ook zij naar Cookes mening. Afhankelijk van het aantal doden per trein, per kilometer of per reiziger bleek de veiligheid nogal te variëren. De NS kwam niet slecht uit de bus.

Als we op het punt staan weg te gaan, vertelt Cooke ons iets geheims. In de VN-rechtszaak over oliebranden in Koeweit berekende hij met enkele onderzoekers van Harvard de schade op de gezondheid die mogelijk geleden is. “Voor het eerst is risicoanalyse gebruikt om schade te kwantificeren en vervolgens te vergoeden.” Als de claim gehonoreerd wordt, dreigen Cookes berekeningen de gehele rechtspraak op zijn kop te zetten. Over de uitspraak verkeert hij nog in onzekerheid.

Stan en Sander