Weg met het geritsel

Ach, dat zwoele geritsel van bladmuziek tijdens het klassieke concert. Zelfs Anna Offermans . celliste, pianiste en sinds kort ingenieur Industrieel Ontwerpen . gaat het nog missen. “Papier heeft ook wel iets heel moois. Die nostalgie die veel mensen hebben voel ik zelf ook wel een beetje.”

Maar de digitale revolutie is onverbiddelijk; vooruitgang moet er zijn. Moeiteloos somt Offermans de nadelen van de papieren partituur op. Het omslaan van bladzijdes tijdens het spelen is een kunst op zich, zeker als je violist of pianist bent. Het thuis archiveren van sta’pels bladmuziek is een enorm gedoe. En dan is er de communicatie in de orkestbak: “De dirigent wil ergens beginnen, maar de musici op de achterste rij horen het niet, of kunnen de passage niet vinden. Of de dirigent heeft bepaalde aanwijzingen: de hoorns harder, de cello’s zachter. Dat gaat vaak steeds opnieuw fout. Het zou handig zijn als hij een aantekening kon maken in de partituur en die doorgeven aan een bepaalde groep instrumentalisten.”

Voor haar afstudeeronderzoek bedacht Offermans de uitkomst: een plat apparaatje ter grootte van een A4’tje, waarop de bladmuziek automatisch verschijnt. Het apparaat werkt met ‘elektronische inkt’ ofwel E-Ink, het veelbesproken wonderkind van Philips’ beeldschermdivisie. “E-Ink heeft veel voordelen”, zegt Offermans. “Het lijkt op papier, is zelfs beter leesbaar dan krantenpapier, kost weinig stroom en is onder alle hoeken te bekijken.”
Interactief

Voor haar eindscriptie, door haar begeleider dr. Piet Westendorp beoordeeld met een klinkende negen, werkte Offermans aan de vormgeving van een ‘Electronic Music Book’. Behalve bladmuziek krijgt de elektronische partituur een archiefscherm, waarmee muzikanten hun partituren makkelijk kunnen doorzoeken. Leuk kwartetje barok nodig, maar geen idee van de componist? Offermans’ E-partituren zijn ook doorzoekbaar op het aantal musici dat het stuk speelt, op genre of op concertdatum.

En elektronisch papier is interactief. Met een speciale pen kan de dirigent een aantekening maken en doorgeven aan zijn orkest, of bijvoorbeeld alleen aan de strijkers. “Ik denk aan een systeem waarbij je verschillende ‘lagen’ aantekeningen hebt”, zegt Offermans. “Eén laag voor jezelf, een laag voor iedere groep instrumentalisten, en een voor het hele orkest.”

Nadelen zijn er ook. E-Ink is nog in ontwikkeling, en heeft als tekortkoming dat het verversen van een pagina een halve seconde duurt. Dat kan natuurlijk niet, tijdens een stevig moppie Strauss. Ook is nog niet geheel duidelijk of musici er wel aan willen. Klassieke musici staan niet bekend als whizzkids. “Aan de andere kant groeit er nu een nieuwe generatie conservatoriummuzikanten op die vertrouwd is met de mogelijkheden van computers”, zegt Offermans. De nieuwbakken ingenieur legde haar ontwerp voor aan een handvol muzikanten, dirigenten en aan een uitgeverij van bladmuziek. “Musici zijn aanvankelijk vaak een beetje sceptisch. Maar als ik ze dan de mogelijkheden laat zien, zijn ze snel om.”

Offermans is van plan munt te slaan uit haar idee. Inmiddels is ze in contact gekomen met Marco Leoné, fluitist en student Telematica aan de Universiteit Twente, die ook werkt aan een elektronische partituur. “We proberen nu investeerders te vinden”, zegt Offermans.

En het omslaan van de bladzijden? Gek genoeg blijft dat ook in het digitale tijdperk een beetje een zorgenkindje. Want er zal toch iemand op het knopje ‘next’ moeten drukken. “Met een voetpedaal red je het niet, want bijvoorbeeld pianisten gebruiken ook hun voeten. Er wordt ook wel gedacht aan software die muziek herkent, maar die is nog onvolkomen. Nee, het lijkt me dat de dirigent straks op het knopje drukt, en dat de andere partituren dan automatisch volgen. Iemand moet het toch doen.”

Het ‘Electronic Music Book’ moet een plat apparaatje worden ter grootte van een A4’tje, waarop de bladmuziek automatisch verschijnt.

Het apparaat werkt met elektronische inkt, ofwel ‘E-Ink’. (Illustraties: Anna Offermans)

img:Aoffermans_4.tif

img: Aoffermans_5.tif

Ach, dat zwoele geritsel van bladmuziek tijdens het klassieke concert. Zelfs Anna Offermans . celliste, pianiste en sinds kort ingenieur Industrieel Ontwerpen . gaat het nog missen. “Papier heeft ook wel iets heel moois. Die nostalgie die veel mensen hebben voel ik zelf ook wel een beetje.”

Maar de digitale revolutie is onverbiddelijk; vooruitgang moet er zijn. Moeiteloos somt Offermans de nadelen van de papieren partituur op. Het omslaan van bladzijdes tijdens het spelen is een kunst op zich, zeker als je violist of pianist bent. Het thuis archiveren van sta’pels bladmuziek is een enorm gedoe. En dan is er de communicatie in de orkestbak: “De dirigent wil ergens beginnen, maar de musici op de achterste rij horen het niet, of kunnen de passage niet vinden. Of de dirigent heeft bepaalde aanwijzingen: de hoorns harder, de cello’s zachter. Dat gaat vaak steeds opnieuw fout. Het zou handig zijn als hij een aantekening kon maken in de partituur en die doorgeven aan een bepaalde groep instrumentalisten.”

Voor haar afstudeeronderzoek bedacht Offermans de uitkomst: een plat apparaatje ter grootte van een A4’tje, waarop de bladmuziek automatisch verschijnt. Het apparaat werkt met ‘elektronische inkt’ ofwel E-Ink, het veelbesproken wonderkind van Philips’ beeldschermdivisie. “E-Ink heeft veel voordelen”, zegt Offermans. “Het lijkt op papier, is zelfs beter leesbaar dan krantenpapier, kost weinig stroom en is onder alle hoeken te bekijken.”
Interactief

Voor haar eindscriptie, door haar begeleider dr. Piet Westendorp beoordeeld met een klinkende negen, werkte Offermans aan de vormgeving van een ‘Electronic Music Book’. Behalve bladmuziek krijgt de elektronische partituur een archiefscherm, waarmee muzikanten hun partituren makkelijk kunnen doorzoeken. Leuk kwartetje barok nodig, maar geen idee van de componist? Offermans’ E-partituren zijn ook doorzoekbaar op het aantal musici dat het stuk speelt, op genre of op concertdatum.

En elektronisch papier is interactief. Met een speciale pen kan de dirigent een aantekening maken en doorgeven aan zijn orkest, of bijvoorbeeld alleen aan de strijkers. “Ik denk aan een systeem waarbij je verschillende ‘lagen’ aantekeningen hebt”, zegt Offermans. “Eén laag voor jezelf, een laag voor iedere groep instrumentalisten, en een voor het hele orkest.”

Nadelen zijn er ook. E-Ink is nog in ontwikkeling, en heeft als tekortkoming dat het verversen van een pagina een halve seconde duurt. Dat kan natuurlijk niet, tijdens een stevig moppie Strauss. Ook is nog niet geheel duidelijk of musici er wel aan willen. Klassieke musici staan niet bekend als whizzkids. “Aan de andere kant groeit er nu een nieuwe generatie conservatoriummuzikanten op die vertrouwd is met de mogelijkheden van computers”, zegt Offermans. De nieuwbakken ingenieur legde haar ontwerp voor aan een handvol muzikanten, dirigenten en aan een uitgeverij van bladmuziek. “Musici zijn aanvankelijk vaak een beetje sceptisch. Maar als ik ze dan de mogelijkheden laat zien, zijn ze snel om.”

Offermans is van plan munt te slaan uit haar idee. Inmiddels is ze in contact gekomen met Marco Leoné, fluitist en student Telematica aan de Universiteit Twente, die ook werkt aan een elektronische partituur. “We proberen nu investeerders te vinden”, zegt Offermans.

En het omslaan van de bladzijden? Gek genoeg blijft dat ook in het digitale tijdperk een beetje een zorgenkindje. Want er zal toch iemand op het knopje ‘next’ moeten drukken. “Met een voetpedaal red je het niet, want bijvoorbeeld pianisten gebruiken ook hun voeten. Er wordt ook wel gedacht aan software die muziek herkent, maar die is nog onvolkomen. Nee, het lijkt me dat de dirigent straks op het knopje drukt, en dat de andere partituren dan automatisch volgen. Iemand moet het toch doen.”

Het ‘Electronic Music Book’ moet een plat apparaatje worden ter grootte van een A4’tje, waarop de bladmuziek automatisch verschijnt.

Het apparaat werkt met elektronische inkt, ofwel ‘E-Ink’. (Illustraties: Anna Offermans)

img:Aoffermans_4.tif

img: Aoffermans_5.tif