Verzakt

De oorzaak van de verzakking was een lekkage in de betonnen wanden van de bouwput van de toekomstige metrolijn in aanbouw. Projectleider van de Noord/Zuidlijn is prof.ir. Johan Bosch, tevens praktijkhoogleraar bij Civiele Techniek en Geowetenschappen. Bosch acht de kans op nieuwe lekkages in wanden van bouwputten klein, liet hij weten in NRC Handelsblad van 21 juni. De bouwvakkers zullen ander beton gebruiken om herhaling te voorkomen. Voor meer uitleg aan Delta over de oorzaak van de lekkage was hij niet bereikbaar.

Is dit een geval van domme pech? Prof.dr. Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid en logistieke organisatie bij Techniek, Bestuur en Management, ziet dat heel anders. Bij grote infrastructurele projecten wordt over het algemeen veel te weinig rekening gehouden met mogelijke tegenvallers, vertelt Van Wee desgevraagd. “Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste schetsen de partijen die belang hebben bij de uitvoering een te positief beeld van de kosten van het project. Ten tweede vallen projecten vaak veel duurder uit omdat de betrokkenen, die vaak weinig of geen ervaring hebben met grote infrastructurele projecten, de neiging hebben om de kosten van een project te onderschatten. Dat noemen we de optimism bias. De kosten worden meestal bottom-up geraamd. Mensen kijken bijvoorbeeld naar hoe lang een lijn wordt, hoeveel stations er moeten komen, hoe lang de tunnels moeten worden en hoeveel materiaal- en arbeidskosten er mee gemoeid zullen zijn. Er wordt onvoldoende rekening gehouden met bijkomende kosten door onvoorziene tegenvallers.”

De plannenmakers van de Noord/Zuidlijn hebben er natuurlijk wel bij stil gestaan dat de boel zou kunnen verzakken. “Daarom hebben ze nou juist die betonnen wanden gebruikt.” Maar waarschijnlijk hadden ze niet verwacht dat er ook mét die betonnen wanden nog steeds iets mis zou kunnen gaan. Van Wee: “Je weet nooit precies wa’t mis zal gaan, je weet alleen da’t er altijd iets mis gaat.”

Er is iets misgegaan en enkele huizen zijn ontruimd vanwege instortingsgevaar. “Er is sprake van instortingsgevaar als er sprake is van ernstige scheurvorming”, zegt promovendus ir. Holger Netzel (Bouwkunde), die onderzoek doet naar gebouwschade door zettingen in de binnenstedelijke omgeving. “Bij ernstige scheurvorming is de structurele integriteit van het gebouw in gevaar. Bij architectonische scheurvorming is het gebouw alleen esthetisch beschadigd. Bij een verzakking kan het draagvermogen van het fundament worden aangetast doordat bijvoorbeeld de voorkant van een gebouw meer zakt dan de achterkant. Hoe groter de spanningen, hoe groter de kans op scheuren.”

Met rekenmethodes kan voorafgaand aan de werkzaamheden redelijk goed worden geschat hoe groot de kans is op verzakkingen. Bij de Noord/Zuidlijn zijn deze berekeningen hoogstwaarschijnlijk ook gemaakt, vertelt Netzel. “Maar in dit specifieke geval werd de verzakking veroorzaakt door een calamiteit. Die kun je van tevoren niet voorspellen.” (TvD/SS/JW)

De oorzaak van de verzakking was een lekkage in de betonnen wanden van de bouwput van de toekomstige metrolijn in aanbouw. Projectleider van de Noord/Zuidlijn is prof.ir. Johan Bosch, tevens praktijkhoogleraar bij Civiele Techniek en Geowetenschappen. Bosch acht de kans op nieuwe lekkages in wanden van bouwputten klein, liet hij weten in NRC Handelsblad van 21 juni. De bouwvakkers zullen ander beton gebruiken om herhaling te voorkomen. Voor meer uitleg aan Delta over de oorzaak van de lekkage was hij niet bereikbaar.

Is dit een geval van domme pech? Prof.dr. Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid en logistieke organisatie bij Techniek, Bestuur en Management, ziet dat heel anders. Bij grote infrastructurele projecten wordt over het algemeen veel te weinig rekening gehouden met mogelijke tegenvallers, vertelt Van Wee desgevraagd. “Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste schetsen de partijen die belang hebben bij de uitvoering een te positief beeld van de kosten van het project. Ten tweede vallen projecten vaak veel duurder uit omdat de betrokkenen, die vaak weinig of geen ervaring hebben met grote infrastructurele projecten, de neiging hebben om de kosten van een project te onderschatten. Dat noemen we de optimism bias. De kosten worden meestal bottom-up geraamd. Mensen kijken bijvoorbeeld naar hoe lang een lijn wordt, hoeveel stations er moeten komen, hoe lang de tunnels moeten worden en hoeveel materiaal- en arbeidskosten er mee gemoeid zullen zijn. Er wordt onvoldoende rekening gehouden met bijkomende kosten door onvoorziene tegenvallers.”

De plannenmakers van de Noord/Zuidlijn hebben er natuurlijk wel bij stil gestaan dat de boel zou kunnen verzakken. “Daarom hebben ze nou juist die betonnen wanden gebruikt.” Maar waarschijnlijk hadden ze niet verwacht dat er ook mét die betonnen wanden nog steeds iets mis zou kunnen gaan. Van Wee: “Je weet nooit precies wa’t mis zal gaan, je weet alleen da’t er altijd iets mis gaat.”

Er is iets misgegaan en enkele huizen zijn ontruimd vanwege instortingsgevaar. “Er is sprake van instortingsgevaar als er sprake is van ernstige scheurvorming”, zegt promovendus ir. Holger Netzel (Bouwkunde), die onderzoek doet naar gebouwschade door zettingen in de binnenstedelijke omgeving. “Bij ernstige scheurvorming is de structurele integriteit van het gebouw in gevaar. Bij architectonische scheurvorming is het gebouw alleen esthetisch beschadigd. Bij een verzakking kan het draagvermogen van het fundament worden aangetast doordat bijvoorbeeld de voorkant van een gebouw meer zakt dan de achterkant. Hoe groter de spanningen, hoe groter de kans op scheuren.”

Met rekenmethodes kan voorafgaand aan de werkzaamheden redelijk goed worden geschat hoe groot de kans is op verzakkingen. Bij de Noord/Zuidlijn zijn deze berekeningen hoogstwaarschijnlijk ook gemaakt, vertelt Netzel. “Maar in dit specifieke geval werd de verzakking veroorzaakt door een calamiteit. Die kun je van tevoren niet voorspellen.” (TvD/SS/JW)