Minder kans op vici-beurs

V

Onderzoeksfinancier NWO heeft vandaag 31 vici-subsidies van maximaal 1,5 miljoen euro toegekend. Daarmee kunnen de uitverkoren wetenschappers de komende vijf jaar hun eigen onderzoeksgroep bouwen. Maar liefst 220 wetenschappers schreven een beknopte vooraanvraag voor de vici-subsidies. Daarvan mochten er 94 hun voorstel nader uitwerken en mondeling toelichten. Na adviezen van wetenschappers uit binnen- en buitenland zijn de laureaten gekozen.

Een jaar of zes geleden was de kans nog één op vijf dat een indiener uiteindelijk de subsidie voor zeer ervaren onderzoekers verwierf (zie infographic). De kans op succes wordt door de jaren heen kleiner. In deze ronde boekte slechts veertien procent van de aanvragers succes.

Voor het eerst mochten de onderzoekers bij de aanvraag voor een vici-subsidie hun kansen vergroten door te vermelden in hoeverre hun onderzoek maatschappelijk relevant is. Daarvan hebben ze bijna allemaal gebruik gemaakt.

De vici-subsidies voor zeer ervaren onderzoekers zijn de bovenste trede van de ‘vernieuwingsimpuls’. Recent gepromoveerde onderzoekers kunnen een veni-beurs aanvragen, ervaren onderzoekers komen daarna in aanmerking voor een vidi-beurs.

De namen van de Veni-, Vidi- en Vici-subsidies en zijn ontleend aan het beroemde briefje dat Caesar na een veldslag aan de senaat van Rome stuurde: ik kwam, ik zag, ik overwon.

Volgens dr. Jan Leen Kloosterman van het Reactor Instituut Delft kan met het materiaal uit kernkoppen elektriciteit opgewekt worden. “Er zijn twee soorten kernwapens: kernwapens met hoogverrijkt uranium en kernwapens met plutonium-239. Beide type materialen kunnen prima in kerncentrales gebruikt worden”, zegt hij desgevraagd. “Borssele heeft jaren gedraaid op uranium uit afgedankte Russische kernkoppen.”
Centrales die uranium gebruiken, hebben een mix nodig die voor 4,5 procent bestaat uit uranium-235 en voor 95,5 procent uit U-238, aldus de kernenergie-expert. “In kernwapens is de samenstelling omgekeerd: 96 procent U-235 en 4 procent U-238. Maar die samenstelling is gemakkelijk te verarmen tot de juiste samenstelling voor kerncentrales.”
Ook plutonium is volgens Kloosterman tot brandstofstaven te verwerken: “Plutoniumkernkoppen bestaan voor vrijwel honderd procent uit plutonium-239. Dat moet gemengd worden met natuurlijk uranium tot het zogenaamde MOX, dat voor 6 procent uit plutonium bestaat en voor 94 procent uit uranium.”
En wat levert een kernbom eigenlijk aan elektriciteit op? “Het is niet duidelijk hoeveel hoogverrijkt uranium er precies in een kernwapen zit”, zegt Kloosterman. “De bom op Hiroshima bevatte 64 kilo maar was in vele opzichten duidelijk overgedimensioneerd en had voor een kernwapen maar een zeer kleine explosiekracht. Aannemende dat een modern kernwapen ongeveer twintig kilo hoogverrijkt uranium bevat, kun je daarmee veertigduizend huishoudens een jaar lang van elektriciteit voorzien. Kernkoppen met plutonium bevatten ongeveer zeven kilo wapenplutonium, ook goed voor een jaar elektriciteit voor veertienduizend huishoudens.”
Het wereldarsenaal bevat ruim twintigduizend kernkoppen. Neem nu eens aan dat de helft uranium bevat en de andere helft plutonium. Dan is er een energiepotentieel voor 540 miljoen (westerse) huishoudens. Misschien wel genoeg voor de wereldstroomvoorziening (zes miljard inwoners) gedurende een jaar. Maar het aandeel van atoomstroom is mondiaal slechts 17 procent. Kernwapens zouden de wereld dan naar schatting voor zes jaar van atoomstroom kunnen voorzien.
“Als kerncentrales radioactief materiaal uit kernkoppen verwerken, dan helpen ze daarmee in feite met het opruimen van overtollige splijtstof”, meent promovendus ir. Behnam Taebi die het streven van Obama toejuicht. Taebi schrijft bij de vakgroep filosofie (Techniek Bestuur en Management) een proefschrift over de ethische aspecten van nucleaire energie. “De verwerking van kernkoppen zou in de toekomst een argument vóór kerncentrales kunnen zijn”, zegt Taebi. “Maar ik denk niet dat het een doorslaggevend argument zal zijn. Want de problemen rondom de opslag van radioactief afval blijven bestaan”. Taebi plaatst nóg een kanttekening: “Als kerncentrales dankzij afgedankte kernkoppen brandstof in overvloed hebben, zullen ze dan nog wel hun radioactief materiaal uit de centrales blijven opwerken voor hergebruik? Misschien dat de hele discussie over de noodzaak van opwerking, wat uiteindelijk tot minder radioactief afval leidt, in een ander daglicht komt te staan.”

V

Onderzoeksfinancier NWO heeft vandaag 31 vici-subsidies van maximaal 1,5 miljoen euro toegekend. Daarmee kunnen de uitverkoren wetenschappers de komende vijf jaar hun eigen onderzoeksgroep bouwen. Maar liefst 220 wetenschappers schreven een beknopte vooraanvraag voor de vici-subsidies. Daarvan mochten er 94 hun voorstel nader uitwerken en mondeling toelichten. Na adviezen van wetenschappers uit binnen- en buitenland zijn de laureaten gekozen.

Een jaar of zes geleden was de kans nog één op vijf dat een indiener uiteindelijk de subsidie voor zeer ervaren onderzoekers verwierf (zie infographic). De kans op succes wordt door de jaren heen kleiner. In deze ronde boekte slechts veertien procent van de aanvragers succes.

Voor het eerst mochten de onderzoekers bij de aanvraag voor een vici-subsidie hun kansen vergroten door te vermelden in hoeverre hun onderzoek maatschappelijk relevant is. Daarvan hebben ze bijna allemaal gebruik gemaakt.

De vici-subsidies voor zeer ervaren onderzoekers zijn de bovenste trede van de ‘vernieuwingsimpuls’. Recent gepromoveerde onderzoekers kunnen een veni-beurs aanvragen, ervaren onderzoekers komen daarna in aanmerking voor een vidi-beurs.

De namen van de Veni-, Vidi- en Vici-subsidies en zijn ontleend aan het beroemde briefje dat Caesar na een veldslag aan de senaat van Rome stuurde: ik kwam, ik zag, ik overwon.