Gratis openbaar vervoer

Marnix Norder van de provincie Zuid-Holland noemde de proef een succes, want drieduizend mensen namen de bus, van wie veertig procent voorheen de auto nam.

Maar hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van Techniek, Bestuur en Management vindt dat de ‘verbetering van de Haagse bereikbaarheid’ een druppel op een gloeiende plaat is, die veel te duur wordt betaald. De proef kost, afgezien van kosten voor onderzoek en marketing, 600 duizend euro, doordat die mensen die toch al met de bus gingen, niet meer hoeven te betalen.

Uit TNO-onderzoek blijkt dat 140 tot 222 auto’s per dag minder op de A4 en A44 rijden. Maar tegelijk komen er elke dag meer auto’s bij van bestuurders die denken dat het rustiger is geworden op de weg. Van Wee: “Uiteindelijk zorgt deze gratis-OV-proef maar voor enkele tientallen auto’s minder per route per dag. Dat is te duur voor 600 duizend euro per jaar. Als het milieu er nu beter van werd,dan was het de moeite waard geweest. Maar dat is nu niet het geval.”

Zonde van het geld was de proef al van tevoren. Van Wee zegt namelijk dat de bestuurders van de provincie Zuid-Holland de uitkomst hadden kunnen voorspellen op grond van eerdere proeven met gratis OV, in bijvoorbeeld België en modelstudies. “Maar nu het experiment in Nederland er toch is, raakt ook hier de mythe – gratis openbaar vervoer verlicht de files – uit de wereld.”

Van Wee betreurt de uitkomsten van het experiment. Het blijft dweilen met de kraan open, zolang het aantal parkeerplaatsen in het centrale deel van Den Haag zo groot is dat de toevoerwegen naar de stad de auto’s niet aankunnen. “De stad moet daarom minder parkeerplekken aanbieden. Verder wordt de bereikbaarheid van Den Haag verbeterd door een kilometerheffing.”

Maar dan moet er wel een goed alternatief voor de auto zijn, vindt Van Wee. “Ik denk aan meer capaciteit en kwaliteit van het openbaar vervoer, maar niet aan goedkoper of gratis openbaar vervoer. Want waarom moet de belastingbetaler opdraaien voor degene die de bus pakt?”

Verkeer en Waterstaat is bang dat gratis openbaar vervoer een mobiele hangplek wordt voor jongeren of zwervers. Van Wee: “Ik kan me voorstellen dat mensen een gevoel van onveiligheid hebben doordat er nu mensen in de bus zitten die dat anders niet kunnen betalen. Aan de andere kant, mensen vinden de metro ‘s avonds laat vaak eng, omdat er zo weinig mensen in zitten. Met gratis openbaar vervoer wordt dat gevoel misschien minder, omdat er dan meer reizigers komen.” (IL)

Buslijn 88 en buslijn 95 naar Den Haag Centraal zijn in 2004 gratis. Deze week werden de resultaten van deze proef met gratis openbaar vervoer gepresenteerd. Marnix Norder van de provincie Zuid-Holland noemde de proef een succes, want drieduizend mensen namen de bus, van wie veertig procent voorheen de auto nam.

Maar hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van Techniek, Bestuur en Management vindt dat de ‘verbetering van de Haagse bereikbaarheid’ een druppel op een gloeiende plaat is, die veel te duur wordt betaald. De proef kost, afgezien van kosten voor onderzoek en marketing, 600 duizend euro, doordat die mensen die toch al met de bus gingen, niet meer hoeven te betalen.

Uit TNO-onderzoek blijkt dat 140 tot 222 auto’s per dag minder op de A4 en A44 rijden. Maar tegelijk komen er elke dag meer auto’s bij van bestuurders die denken dat het rustiger is geworden op de weg. Van Wee: “Uiteindelijk zorgt deze gratis-OV-proef maar voor enkele tientallen auto’s minder per route per dag. Dat is te duur voor 600 duizend euro per jaar. Als het milieu er nu beter van werd,dan was het de moeite waard geweest. Maar dat is nu niet het geval.”

Zonde van het geld was de proef al van tevoren. Van Wee zegt namelijk dat de bestuurders van de provincie Zuid-Holland de uitkomst hadden kunnen voorspellen op grond van eerdere proeven met gratis OV, in bijvoorbeeld België en modelstudies. “Maar nu het experiment in Nederland er toch is, raakt ook hier de mythe – gratis openbaar vervoer verlicht de files – uit de wereld.”

Van Wee betreurt de uitkomsten van het experiment. Het blijft dweilen met de kraan open, zolang het aantal parkeerplaatsen in het centrale deel van Den Haag zo groot is dat de toevoerwegen naar de stad de auto’s niet aankunnen. “De stad moet daarom minder parkeerplekken aanbieden. Verder wordt de bereikbaarheid van Den Haag verbeterd door een kilometerheffing.”

Maar dan moet er wel een goed alternatief voor de auto zijn, vindt Van Wee. “Ik denk aan meer capaciteit en kwaliteit van het openbaar vervoer, maar niet aan goedkoper of gratis openbaar vervoer. Want waarom moet de belastingbetaler opdraaien voor degene die de bus pakt?”

Verkeer en Waterstaat is bang dat gratis openbaar vervoer een mobiele hangplek wordt voor jongeren of zwervers. Van Wee: “Ik kan me voorstellen dat mensen een gevoel van onveiligheid hebben doordat er nu mensen in de bus zitten die dat anders niet kunnen betalen. Aan de andere kant, mensen vinden de metro ‘s avonds laat vaak eng, omdat er zo weinig mensen in zitten. Met gratis openbaar vervoer wordt dat gevoel misschien minder, omdat er dan meer reizigers komen.” (IL)