Delftse volksraadpleging helpt Tweede Kamer bij klimaatbeleid

Dutch only

Klimaatbeleid vraagt om fundamentele keuzes met langdurige gevolgen. Denk aan aanleg van zonne- en windparken, wel of geen kernenergie, en investeren in spoorwegen of vliegvelden. Vanwege die gevolgen besloot de Tweede Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat om de bevolking om advies te vragen in de vorm van een Nationale Klimaatraadpleging. Daarbij vroegen ze de onderzoeksgroep van Niek Mouter (faculteit Techniek Bestuur & Management/TBM) en de startup Populytics voor de technische realisatie.

Drie Tweede Kamerleden waren aanwezig bij de openstelling van die Nationale Klimaatraadpleging op donderdag 9 maart in de Climate Action Hub, de nederzetting van de TU Delft in Den Haag. Silvio Erkens (VVD), Raoul Boucke (D66) en Joris Thijssen (PvdA) hoorden van ontwikkelaar Niek Mouter hoe ze de website konden bereiken. Samen met zo’n twintig studenten technische bestuurskunde vulden ze de enquête in en bespraken ze hun keuzes.

Meningen zijn makkelijk, maar kiezen is vaak moeilijk

Meningen zijn makkelijk, maar kiezen is vaak moeilijk. In de klimaatraadpleging maakt de gebruiker keuzes over energiebronnen, maar de uitkomst moet wel aan strenge voorwaarden voldoen: de voorzieningszekerheid mag niet in gevaar komen, de afhankelijkheid van het buitenland moet niet te groot worden en de kosten voor de samenleving moeten zo laag mogelijk blijven. Maar hoe?

Bij de stelling ‘Er moet op land meer wind- en zonne-energie opgewekt worden’ moet de gebruiker zijn mening geven door een schuif ergens tussen links (sterk oneens) en rechts (sterk eens) te plaatsen. “Waarom kies jij voor 100 procent meer zon en wind?”, vroeg Mouter tijdens de bijeenkomst aan een van de studenten. “Dat wilde ik eerst niet”, zei de student. “Maar dan had ik niet genoeg energie of ik moest heel veel importeren.” Dat zijn de typische dilemma’s waar elke deelnemer tegenaan loopt. 

Mouter ontwikkelt in het TBM energietransitielab al enige tijd geavanceerde publieksraadplegingen onder de noemer ‘Participatieve Waarde Evaluatie’ (PWE). Twee jaar geleden bijvoorbeeld onderzocht hij met collega’s van de Universiteit Maastricht en de Universiteit van Amsterdam hoe mensen dachten over de corona-app (die zou je waarschuwen wanneer je enige tijd in de buurt geweest was van een besmet iemand). En het jaar daarvoor bracht hij na een raadpleging van tienduizend Nederlanders een rapport uit hoe je publieke steun kunt verwerven voor een ambitieus klimaatbeleid.

Het voor het eerst dat de Tweede Kamer hem een opdracht geeft voor een volksraadpleging. De vragen hebben betrekking op klimaatbeleid, energievoorziening, en circulariteit. Tot slot volgen nog enkele stellingen. Het invullen duurt 20 tot 30 minuten, schat Mouter.

De Tweede Kamer verspreidt de link via de eigen website en externe media. Dat is nodig voor een grote respons, maar het stelt de enquête ook bloot aan sabotage. Dat gebeurde vorig jaar bijvoorbeeld met een enquête van de universiteitsbladen naar diversiteit door een actie van actualiteitenwebsite GeenStijl. Kunnen de onderzoekers daar iets tegen doen? “We maken gebruik van twee responsgroepen”, zegt Martijn de Vries, promovendus bij Niek Mouter en hoofdonderzoeker bij Populytics. “De ene groep van vierduizend respondenten met beveiligde toegang komt van een enquêtebureau. De rest is open. Als er sabotage gepleegd wordt zullen we significante verschillen tussen beide groepen zien.”

• Meedoen aan de klimaatraadpleging.nl kan tot 21 april. De Tweede Kamer kan de resultaten, die deze zomer bekend worden, gebruiken bij het aanscherpen en het beoordelen van het klimaatbeleid.
• Meer over Participatieve Waarde Evaluatie.