De Noor Johan Vaaler kreeg in 1901 octrooibescherming voor een omgebogen ijzerdraadje. De paperclip is sindsdien fotohanger, pulkhaakje en boekenlegger.
In de Tweede Wereldoorlog droegen de Noren het klemmetje zelfs als broche om de Duitse bezetter te ergeren. Als bindend element werd de paperclip een teken van Noors patriottisme, en was reden genoeg voor deportatie. Ter nagedachtenis hiervan staat in Oslo nog steeds een ruim zes meter hoge paperclip.
Dit schetst gelijk de tragiek van de uitvinder. Een goede vinding wordt soms gemeengoed, maar de bedenker zakt meestal weg in de vergetelheid. De beeldvorming rond de uitvinder wordt daarbij nog steeds beheerst door dat van de monomane, contactgestoorde eenling, die een groot deel van zijn leven wijdt aan het vervolmaken van een onaards zoemend apparaat dat onvermijdelijk de lucht invliegt.
En dan heeft Vaaler nog geluk met zijn paperclip. De huidige uitvinder werkt meestal in de industrie, en moet zeer specialistische problemen oplossen die niemand ooit ziet. In zijn boekje ‘Hedendaagse uitvinders’ presenteert journalist Lex Veldhoen vijftien mensen met hun vondst, waarmee hij meteen het cliché van de Willie Wortel in zijn schuurtje stukgooit.
Want uitvinders mogen dan gelijk zijn in hun gedrevenheid en doelgerichtheid, verder verschillen ze hemelsbreed. De een klooit zonder te weten waarom wat in elkaar, ontdekt tot zijn verbazing dat het werkt, en kan de orders vervolgens niet meer aanslepen.
Frans Steur had zo’n lucky shot met zijn IFEX 3000 bluskanon. Deze laat via een speersnelle sluiter water onder 25 bar ontsnappen. Een deken van nevel smoort zo een bosbrand van duizend vierkante meter met slechts duizend liter water. Een concurrent had 35 duizend liter nodig, waarna het bos nog steeds brandde.
Anderen combineren het dagelijkse werk met hun hobby. Mathilde Boon, dol op koken met de magnetron, vroeg zich af of het apparaat ook niet in haar laboratorium gebruikt kon worden. Voor microscopisch onderzoek moet menselijk weefsel namelijk drieëntwintig bewerkingen ondergaan, die twaalf uur in beslag nemen. Lastig. Na lang zoeken vond ze een procédé van twee uur waarbij slechts drie chemicaliën nodig waren. Haar ‘Microwave Cookbook’ wordt nu ook in het Japans vertaald.
Goed, eigenzinnig zijn ze wel. Maar de moderne uitvinders zien zich vooral als civiel-ingenieur of elektrotechnicus, die op het raakvlak van specialismen net iets verder over de rand durven te kijken. Verder is het een kwestie van doorzetten. Want of het nu gaat om de enzymatische synthese van zoetstoffen of de codering van de compact disc, uitvinden is nog steeds één procent inspiratie en 99 procent transpiratie. Sjeng Houben van Skil gereedschap drukt het plastisch uit: ,,Dat inspirerende gedeelte gebeurt per product maar één keer. En net als bij de geslachtsdaad is dat interessanter dan negen
maanden draagtijd.”
‘Hedendaagse uitvinders’ is een werkje dat vlot wegleest. Met de korte uiteenzetting over de praktijk van de octrooi-aanvraag geeft het boek in kort bestek een aardig beeld van wat de moderne innovator bezighoudt. In zijn portretten zet Veldhoen de mens achter de uitvinder centraal, met zijn frustraties, eindeloos speurwerk en dat zeldzame moment van glinsterend inzicht.
‘Hedendaagse Uitvinders; 15 Portretten van uitvinders’; Lex Veldhoen, 128 pagina’s, Uitgeversmaatschappij Ad. Donker bv, Rotterdam, ISBN 90 6100429 2.
(R.O.)
De Noor Johan Vaaler kreeg in 1901 octrooibescherming voor een omgebogen ijzerdraadje. De paperclip is sindsdien fotohanger, pulkhaakje en boekenlegger. In de Tweede Wereldoorlog droegen de Noren het klemmetje zelfs als broche om de Duitse bezetter te ergeren. Als bindend element werd de paperclip een teken van Noors patriottisme, en was reden genoeg voor deportatie. Ter nagedachtenis hiervan staat in Oslo nog steeds een ruim zes meter hoge paperclip.
Dit schetst gelijk de tragiek van de uitvinder. Een goede vinding wordt soms gemeengoed, maar de bedenker zakt meestal weg in de vergetelheid. De beeldvorming rond de uitvinder wordt daarbij nog steeds beheerst door dat van de monomane, contactgestoorde eenling, die een groot deel van zijn leven wijdt aan het vervolmaken van een onaards zoemend apparaat dat onvermijdelijk de lucht invliegt.
En dan heeft Vaaler nog geluk met zijn paperclip. De huidige uitvinder werkt meestal in de industrie, en moet zeer specialistische problemen oplossen die niemand ooit ziet. In zijn boekje ‘Hedendaagse uitvinders’ presenteert journalist Lex Veldhoen vijftien mensen met hun vondst, waarmee hij meteen het cliché van de Willie Wortel in zijn schuurtje stukgooit.
Want uitvinders mogen dan gelijk zijn in hun gedrevenheid en doelgerichtheid, verder verschillen ze hemelsbreed. De een klooit zonder te weten waarom wat in elkaar, ontdekt tot zijn verbazing dat het werkt, en kan de orders vervolgens niet meer aanslepen.
Frans Steur had zo’n lucky shot met zijn IFEX 3000 bluskanon. Deze laat via een speersnelle sluiter water onder 25 bar ontsnappen. Een deken van nevel smoort zo een bosbrand van duizend vierkante meter met slechts duizend liter water. Een concurrent had 35 duizend liter nodig, waarna het bos nog steeds brandde.
Anderen combineren het dagelijkse werk met hun hobby. Mathilde Boon, dol op koken met de magnetron, vroeg zich af of het apparaat ook niet in haar laboratorium gebruikt kon worden. Voor microscopisch onderzoek moet menselijk weefsel namelijk drieëntwintig bewerkingen ondergaan, die twaalf uur in beslag nemen. Lastig. Na lang zoeken vond ze een procédé van twee uur waarbij slechts drie chemicaliën nodig waren. Haar ‘Microwave Cookbook’ wordt nu ook in het Japans vertaald.
Goed, eigenzinnig zijn ze wel. Maar de moderne uitvinders zien zich vooral als civiel-ingenieur of elektrotechnicus, die op het raakvlak van specialismen net iets verder over de rand durven te kijken. Verder is het een kwestie van doorzetten. Want of het nu gaat om de enzymatische synthese van zoetstoffen of de codering van de compact disc, uitvinden is nog steeds één procent inspiratie en 99 procent transpiratie. Sjeng Houben van Skil gereedschap drukt het plastisch uit: ,,Dat inspirerende gedeelte gebeurt per product maar één keer. En net als bij de geslachtsdaad is dat interessanter dan negen
maanden draagtijd.”
‘Hedendaagse uitvinders’ is een werkje dat vlot wegleest. Met de korte uiteenzetting over de praktijk van de octrooi-aanvraag geeft het boek in kort bestek een aardig beeld van wat de moderne innovator bezighoudt. In zijn portretten zet Veldhoen de mens achter de uitvinder centraal, met zijn frustraties, eindeloos speurwerk en dat zeldzame moment van glinsterend inzicht.
‘Hedendaagse Uitvinders; 15 Portretten van uitvinders’; Lex Veldhoen, 128 pagina’s, Uitgeversmaatschappij Ad. Donker bv, Rotterdam, ISBN 90 6100429 2.
(R.O.)
Comments are closed.