‘Afval is een verdwaalde grondstof’

‘

,,De drijvende krachten achter onze research zijn betere producten en goedkopere productie”, stelt Joop Roels, directeur corporate strategie en technologie bij Gist-Brocades. Dat de nieuwe processen ook beter zijn voor het milieu is mooi meegenomen. ,,Het afval hebben we ook betaald. Het is een grondstof die de weg is kwijtgeraakt.”

,,Onze milieulast is de afgelopen 25 jaar met 97 procent verminderd.” Ondanks dat getal blijft Roels bescheiden. Hij wijst op een grafiek die de emissie van vluchtige organische stoffen weergeeft. Halverwege de jaren tachtig zit een scherpe knik naar beneden. ,,Dat was voornamelijk met ‘end of pipe‘-oplossingen. We zorgen er voor dat afvalstoffen worden opgevangen.”

Enthousiaster wordt hij bij de tweede knik. ,,De laatste tijd gebruiken we processen die een intrinsieke duurzaamheid hebben; door een beter proces ontstaan er minder afvalstoffen. De grap is: je vervangt de chemische synthese door enzymatische reacties. Als het afval een verdwaalde grondstof is, dan is het enzym het kindermeisje dat de grondstoffen bij elkaar houdt.”

Zo is door het gebruik van enzymen de milieubelasting van het productieproces van antibiotica sterk verminderd. ,,Gist-Brocades is sterk in de markt voor 7ADCA. Dat is de grondstof voor cefalexine, een populair oraal antibioticum. Het nieuwe productieproces gebruikt veel minder energie en water, en levert minder afvalstoffen op.” Bovendien zijn de milieubelastende organische oplosmiddelen vervangen door water.
Druif

Maar enzymen helpen niet alleen bij de productie van geneesmiddelen. In bijna alle huishoudens zorgen enzymen voor energiezuinig en schoon gewassen kleren. Nu dringen ze ook door in andere takken van industrie. Zo verteren enzymen de celwanden van appels en druiven, waardoor het persen minder energie kost. Volgens Roels komen die enzymen zelfs de smaak ten goede. ,,De warmte die vrij komt bij het persen beïnvloed de smaak van het sap. Hoe hoger de druk is bij het persen, hoe hoger de temperatuur. Als de celwanden kapot zijn, hoef je niet zo hard te persen en komt er dus ook minder warmte vrij.”

,,Maar een echt schoolvoorbeeld is fytase. Die stof kan fosfaat vrijmaken uit fytaat. Door fytase. En dat fosfaat hebben varkens nodig om vlees te produceren. Als we fytase toevoegen aan het voer, dan wordt de voederconversie beter en komt er minder milieu vervuilend fosfaat in de mest.”

In deze vorm van voedselproductie blijft het varken de zwakke schakel. Het zet zijn grondstoffen inefficiënt om in het eindproduct en belast daarmee het milieu. Gist-Brocades werkt daarom aan technieken om vleesachtige producten te maken zonder dieren: novel protein foods. ,,In veel producten van de voedingsmiddelenindustrie blijft vlees belangrijk. Maar in een aantal gevallen kun je het vervangen. Daarvoor kun je plantaardige producten gebruiken, zoals soja.” Vleesproducten, zoals leverworst zijn vaak ‘versneden’ met plantaardige eiwitten.
Smaak

Roels ziet een veelbelovende toekomst voor vleesvervangers op basis van schimmelproducten. ,,Voor de smaak is ribonucleïnezuur ofwel RNA erg belangrijk. Planten hebben veel minder RNA dan dieren. Schimmels produceren wel een hoog gehalte RNA.” De milieubelasting van eiwitten uit de fabriek is volgens Roels te vergelijken met plantaardige productie: ver onder de belasting van de veehouderij.

,,Een grote uitdaging ligt nog in het verbeteren van de smaak en textuur van de vleesvervangers.” Nu al liggen er vlees vervangende schimmelproducten in de winkel. Maar die tofoe-achtige producten zijn slechts populair bij een beperkte groep consumenten. Gist-Brocades onderzoekt daarom hoe het nieuwe voedsel te verbeteren is, onder meer binnen het TopInstituut Voeding.

,,We missen daar de inbreng van de TU Delft”, zegt Roels teleurgesteld. Het valt hem tegen dat universiteiten zich in het algemeen zich te weinig gelegen laten liggen aan vragen uit de maatschappij. ,,Ik denk dat het universitair onderzoek zich nog te veel richt op eigen liefhebberijen.”

Enzymen zorgen er voor dat Gist-Brocades minder afval en duurzamer producten produceert; beter voor het milieu en beter voor de portemonnee. Maar: ,,Universiteiten hebben nog te weinig aandacht voor dit soort maatschappelijk relevante onderzoeken.”

,,De drijvende krachten achter onze research zijn betere producten en goedkopere productie”, stelt Joop Roels, directeur corporate strategie en technologie bij Gist-Brocades. Dat de nieuwe processen ook beter zijn voor het milieu is mooi meegenomen. ,,Het afval hebben we ook betaald. Het is een grondstof die de weg is kwijtgeraakt.”

,,Onze milieulast is de afgelopen 25 jaar met 97 procent verminderd.” Ondanks dat getal blijft Roels bescheiden. Hij wijst op een grafiek die de emissie van vluchtige organische stoffen weergeeft. Halverwege de jaren tachtig zit een scherpe knik naar beneden. ,,Dat was voornamelijk met ‘end of pipe‘-oplossingen. We zorgen er voor dat afvalstoffen worden opgevangen.”

Enthousiaster wordt hij bij de tweede knik. ,,De laatste tijd gebruiken we processen die een intrinsieke duurzaamheid hebben; door een beter proces ontstaan er minder afvalstoffen. De grap is: je vervangt de chemische synthese door enzymatische reacties. Als het afval een verdwaalde grondstof is, dan is het enzym het kindermeisje dat de grondstoffen bij elkaar houdt.”

Zo is door het gebruik van enzymen de milieubelasting van het productieproces van antibiotica sterk verminderd. ,,Gist-Brocades is sterk in de markt voor 7ADCA. Dat is de grondstof voor cefalexine, een populair oraal antibioticum. Het nieuwe productieproces gebruikt veel minder energie en water, en levert minder afvalstoffen op.” Bovendien zijn de milieubelastende organische oplosmiddelen vervangen door water.
Druif

Maar enzymen helpen niet alleen bij de productie van geneesmiddelen. In bijna alle huishoudens zorgen enzymen voor energiezuinig en schoon gewassen kleren. Nu dringen ze ook door in andere takken van industrie. Zo verteren enzymen de celwanden van appels en druiven, waardoor het persen minder energie kost. Volgens Roels komen die enzymen zelfs de smaak ten goede. ,,De warmte die vrij komt bij het persen beïnvloed de smaak van het sap. Hoe hoger de druk is bij het persen, hoe hoger de temperatuur. Als de celwanden kapot zijn, hoef je niet zo hard te persen en komt er dus ook minder warmte vrij.”

,,Maar een echt schoolvoorbeeld is fytase. Die stof kan fosfaat vrijmaken uit fytaat. Door fytase. En dat fosfaat hebben varkens nodig om vlees te produceren. Als we fytase toevoegen aan het voer, dan wordt de voederconversie beter en komt er minder milieu vervuilend fosfaat in de mest.”

In deze vorm van voedselproductie blijft het varken de zwakke schakel. Het zet zijn grondstoffen inefficiënt om in het eindproduct en belast daarmee het milieu. Gist-Brocades werkt daarom aan technieken om vleesachtige producten te maken zonder dieren: novel protein foods. ,,In veel producten van de voedingsmiddelenindustrie blijft vlees belangrijk. Maar in een aantal gevallen kun je het vervangen. Daarvoor kun je plantaardige producten gebruiken, zoals soja.” Vleesproducten, zoals leverworst zijn vaak ‘versneden’ met plantaardige eiwitten.
Smaak

Roels ziet een veelbelovende toekomst voor vleesvervangers op basis van schimmelproducten. ,,Voor de smaak is ribonucleïnezuur ofwel RNA erg belangrijk. Planten hebben veel minder RNA dan dieren. Schimmels produceren wel een hoog gehalte RNA.” De milieubelasting van eiwitten uit de fabriek is volgens Roels te vergelijken met plantaardige productie: ver onder de belasting van de veehouderij.

,,Een grote uitdaging ligt nog in het verbeteren van de smaak en textuur van de vleesvervangers.” Nu al liggen er vlees vervangende schimmelproducten in de winkel. Maar die tofoe-achtige producten zijn slechts populair bij een beperkte groep consumenten. Gist-Brocades onderzoekt daarom hoe het nieuwe voedsel te verbeteren is, onder meer binnen het TopInstituut Voeding.

,,We missen daar de inbreng van de TU Delft”, zegt Roels teleurgesteld. Het valt hem tegen dat universiteiten zich in het algemeen zich te weinig gelegen laten liggen aan vragen uit de maatschappij. ,,Ik denk dat het universitair onderzoek zich nog te veel richt op eigen liefhebberijen.”