‘Het financiële systeem is geen natuurwet’

Waarom moeten we geld opnieuw uitvinden?
“De financiële crisis van 2008 was voor mij cruciaal. Ik werkte als managementtrainee bij ING en zag dat niemand begreep wat er gebeurde. Een jaar later was ik handelaar in de Engelse City. Daar zag ik het conflict tussen de gigantische hoeveelheden geld op de financiële markten aan de ene kant en het gebrek aan geld voor vraagstukken als de transitie naar duurzaamheid of armoedebestrijding aan de andere kant. Dat wringt. En dan is er de digitalisering. We gebruiken tegenwoordig nauwelijks papiergeld en munten, waarvan de productie in handen is van centrale banken. In plaats daarvan betalen we met giraal geld van commerciële banken. Waarom levert de overheid dat niet? Is dat geen basale infrastructuur?”

Zou dat beter zijn?
“We gebruiken nu voornamelijk claims op geld, betaalrekeningen bij commerciële banken, als betaalmiddel. Banken creëren dat geld op basis van krediet. Nemen we dat massaal op, dan stort het systeem in en draait de belastingbetaler ervoor op. Banken hebben financiële producten gecreëerd puur om winst te maken. Maar is dat goed voor de maatschappij? En waarom bepalen banken wie waarvoor geld krijgt en niet de samenleving? Waarom gebruiken we niet een simpel digitaal geldsysteem, dat we allemaal kunnen begrijpen en waarbinnen we beslissingen over investeringen kunnen democratiseren?”

Is deze materie niet te specialistisch voor een publiek debat?
“De geschiedenis van geld laat zien dat er nooit bewust is nagedacht over de rol van geld. Wij willen mensen ervan bewust maken dat dit systeem geen natuurwet is, dat het anders kan. Daarvoor laten we tijdens Reivent.Money alternatieven zien. Dit vraagstuk wordt alleen een politiek onderwerp als mensen het belangrijk vinden. Ik hoop dat politieke partijen een visie ontwikkelen op wat de rol van geld over tien jaar zou moeten zijn. Dat die visie nu ontbreekt, is problematisch.”

Je promoveert op een soortgelijk onderwerp. Wat wil je daarmee bijdragen?
“De titel van mijn promotie is ‘Money: object of accumulation or enabler?’. Mijn stelling is dat geld in verschillende domeinen verschillende rollen zou moeten spelen. Ik onderscheid er drie: politiek, economie en cultuur. We zijn efficiënter en productiever dan ooit, maar winsten worden verplaatst naar financiële markten en niet naar de reële economie of de ontwikkeling van het culturele leven. De financiële economie is andere domeinen gaan overheersen.”

Je verhaal klinkt links. Hoe ga je politiek rechts hierin mee krijgen?
“Uiteindelijk is het een waardendiscussie, los van links en rechts, die gaat over de fundamentele vraag wat geld is en waarvoor het dient in elk domein. Dat is een filosofische exercitie, geen empirisch vakgebied zoals we dat aan de TU gewend zijn. Toch merk ik bij lezingen dat studenten het leuk vinden om hierover na te denken. Het gaat iedereen aan.” (SB)

Reinvent.Money, 14 oktober, 16.00 uur tot 19.00 uur in de aula. Kaarten zijn vrij beschikbaar. Bezoekers bepalen na afloop de waarde.