Desgevraagd: schaadt bijstook de armen en de natuur?

Een tiende van het Europese energiegebruik voor warmte, transport en elektriciteitsproductie komt binnenkort van bossen en boerderijen’, aldus het Engelse wetenschapsblad. ‘De koolstofbalans van de westerse landen verbergt een grotere fraude dan die van het bankenschandaal die in 2008 tot een wereldwijde recessie leidde’. Dat is nogal een claim.

Emeritus hoogleraar prof.dr.ir. Rudy Rabbinge van de Wageningen universiteit hoeft er niet lang over na te denken. “Het is volstrekte rotzooi”, zegt hij desgevraagd over de bijstook van houtsnippers in elektriciteitscentrales. Als brandstof scoren houtsnippers slecht: “Hout groeit langzaam, de energiedichtheid is laag, het bevat veel water en de uitstoot per hoeveelheid warmte is groter dan bij het gebruik van kolen.” Als oud-hoogleraar in de productietechnologie wil hij één uitzondering overwegen: “Met snelgroeiend hout zoals wilgen of populieren kun je net aan een CO2-reductie bereiken ten opzichte fossiele brandstof.”

Europese regelgeving beschouwt houtsnippers en pellets als groene CO2-vrije brandstof en subsidieert het gebruik ervan. Net als de opwekking van zonne- en windenergie. Het idee daarachter is dat bij verbranding van hout

weliswaar kooldioxide in de lucht komt, maar dat bomen dat bij hun groei ook uit de lucht opnemen. Vandaar dat houtstook CO2-neutraal zou zijn. Rabbinge bestreed dat idee begin 2015 al als medeauteur van het ‘Visiedocument biobrandstof en hout als energiebronnen’ van het KNAW. Dat riep felle reacties op. André Faaij (Rijksuniversiteit Groningen) noemde het ‘van kleuterschoolniveau’ en Wim Turkenburg (Universiteit Utrecht) sprak van een actiepamflet. Rabbinge: “Als je alle energie meerekent die geïnvesteerd wordt in de kap, de verwerking, het drogen en het transporteren, dan verdwijnt de positieve energiebalans als sneeuw voor de zon.” En dat terwijl de CO2-uitstoot zich ophoopt, want het duurt bij hout vijftig tot honderd jaar voordat kooldioxide weer is vastgelegd als biomassa.

“Bijstook is voor Nederland lang de enige manier geweest om te voldoen aan de groene doelstellingen vanuit Europa” legt prof.dr.ir Wiebren de Jong uit. Hij is sectieleider grootschalige energieopslag bij de faculteit 3mE. “Nederland had nauwelijks capaciteit voor zonne- of windenergie.” De Jong vindt de opwinding over bijstook ‘ongenuanceerd’. “Het is alles of niks in de discussies.” Zo blijft duurzame certificering van biomassa vaak buiten beschouwing. De Jong richt zich met zijn onderzoek op afvalstromen (landbouwresiduën, bosafval, mest, rioolslib) die in een bioraffinageproces worden vergast. De CO2 die daaruit vrijkomt, kan met waterstof uit groene stroom gecombineerd worden tot biobrandstoffen. Wat doen? Rabbinge: “Onmiddellijk stoppen met subsidie op bijstook van hout. Investeer dat geld in energiebesparing en in de ontwikkeling van energieneutrale gebouwen.” De Jong voorziet een hybride energievoorziening waarbij duurzame biomassa gebruikt wordt om het fluctuerende aanbod van groene stroom te bufferen en op te slaan